Lằn ranh pháp lý

Xuất phát là quan hệ dân sự hợp pháp, anh An hoàn toàn có lý khi bức xúc trước việc con nợ thất hứa. Tuy nhiên, ranh giới pháp lý trong việc đòi lại quyền lợi chính đáng này lại vô cùng mong manh.

Khi nghe anh kể về cách "xử lý" vấn đề, tôi chợt giật mình. Anh An kể, trong cơn nóng giận vì bị khất nợ, anh rủ thêm người đến nhà Quang gây áp lực. Đỉnh điểm là việc anh tự ý dắt chiếc xe máy của Quang về để "xiết nợ", bất chấp sự phản kháng của gia chủ. Anh kể với vẻ đắc thắng, cho rằng mình chỉ đang lấy lại những gì thuộc về mình.

Tôi nhìn anh, sững sờ nhưng buộc phải đưa ra lời khuyên để cứu anh khỏi một bi kịch lớn hơn: "Anh hãy trả lại ngay chiếc xe cho Quang trước khi quá muộn".

Anh An ngơ ngác, chưa hiểu vì sao mình là chủ nợ lại bị cảnh báo như vậy. Tôi kiên nhẫn phân tích cho anh thấy "lằn ranh" pháp lý mà anh vừa vô tình bước qua. "Anh ạ, hành vi của anh đã có dấu hiệu cấu thành tội "Cưỡng đoạt tài sản" theo quy định tại điều 170 Bộ Luật Hình sự. Mặc dù món nợ đó là có thật, nhưng pháp luật nghiêm cấm việc cá nhân tự ý dùng vũ lực hoặc thủ đoạn uy hiếp tinh thần để chiếm đoạt tài sản người khác thay cho nghĩa vụ trả nợ".

Tôi nhấn mạnh vào điểm "chết" trong hành động của anh: "Chiếc xe máy là tài sản hợp pháp của Quang. Khi anh dùng áp lực số đông để lấy nó đi, anh không còn là một chủ nợ đang đi đòi quyền lợi nữa. Trước pháp luật, anh đã trở thành người có dấu hiệu xâm phạm quyền sở hữu tài sản. Yêu cầu trả nợ là dân sự, nhưng cưỡng ép lấy tài sản là hình sự. Ranh giới đó tuyệt đối không thể vượt qua".

Lời cảnh báo của Quang về việc tố cáo ra công an không phải là dọa suông. Nếu cơ quan điều tra vào cuộc lúc này, anh An hoàn toàn có nguy cơ vướng vòng lao lý.

Rất may, anh An đã nghe tôi. Sự giận dữ dần nhường chỗ cho sự tỉnh táo. An lập tức mang trả lại chiếc xe cho Quang. Thay vì dùng "luật rừng", tôi hướng dẫn anh chuẩn bị hồ sơ khởi kiện ra tòa, đòi nợ theo đúng trình tự tố. Chỉ có phán quyết của tòa và sự cưỡng chế của cơ quan thi hành án mới là công cụ hợp pháp, an toàn nhất để anh lấy lại tiền.

Nhìn bóng lưng anh An rời văn phòng, nhẹ nhõm hơn nhiều so với lúc bước vào, tôi thầm mong câu chuyện này sẽ là bài học chung. Pháp luật bảo vệ quyền sở hữu của công dân, nhưng không bao giờ dung túng cho hành vi tự xử. Đừng bao giờ để sự nóng giận biến mình từ một nạn nhân bị quỵt nợ trở thành tội phạm.

Luật sư Huỳnh Thị Hoa, Văn phòng Luật sư Trạng Sài Gòn