Làng Lỷ những ngày khó khăn sau lũ

Dọc đường đi vào xóm Làng Lỷ, các bụi cỏ còn vương bùn đất quyện với rác còn sót lại bốc mùi tanh nồng; những bãi ngô quánh bùn chỉ còn trơ gốc. Sự tàn phá của thiên tai càng lộ rõ cái nghèo của Làng Lỷ. Ngôi làng có 38 hộ dân (33 hộ người Mông, 5 hộ người Nùng), trong đó có 25 hộ nghèo, 3 hộ cận nghèo. Đã hơn 30 ngày (từ 28/9) khi cơn bão số 10 rồi 11 đi qua nhưng xóm vẫn sống trong cảnh mất điện, thiếu nước sinh hoạt. Đặc biệt, hiện vẫn còn một số hộ dân nhà vẫn bị nước ngập sâu rút chậm phải sống tạm trong căn lán bạt dựng vội.

Gia đình ông Lý Văn Vàng, xóm Làng Lỷ, xã Tổng Cọt sống trong lán dựng tạm gần 1 tháng nay. Ảnh: Khánh Việt

Đang tìm cách vào nhà các hộ dân vẫn đang bị ngập nước, chúng tôi may mắn gặp đoàn cán bộ, chiến sỹ Đồn Biên phòng Tổng Cọt chèo mảng mang các suất quà, nhu yếu phẩm, nước uống hỗ trợ các hộ dân. Nhà của các hộ dân: Lý Văn Vàng, Dương Văn Sơn, Hoàng Văn Mai, Lý Văn Chầu… giờ đây chỉ còn là một cái khung khô khốc, lớp bùn đất màu nâu xám đặc quánh bám chặt từ chân tường lên đến nửa các ô cửa sổ. Những vật dụng còn sót lại bên trong, như: tủ gỗ, ghế nhựa đều ám màu vàng đục ngâm nước quá lâu, giờ đây cong vênh, bục ra nằm vất vưởng, phủ một lớp bụi bẩn khô cứng. Mùi ẩm mốc, mùi tanh nồng của rác rưởi bị nước cuốn trôi trộn lẫn với mùi hôi thối của xác sinh vật nhỏ bé bị mắc kẹt lại, tạo thành một thứ không khí ô nhiễm.

Ngôi nhà của hộ dân Dương Văn Sơn, xóm Làng Lỷ, xã Tổng Cọt vẫn chìm trong nước lũ. Ảnh chụp vào 9h30' ngày 28/10/2025.

Khuôn mặt buồn bã, anh Dương Văn Sơn (hộ dân nhà bị ngập nước 30 ngày, đến nay mực nước vẫn ngập hơn 1,5m) mới cất lời, giọng khàn đi nghe như người trực khóc: Khổ lắm nhà báo ạ, nhà chưa thể quay về ở, hoa màu cũng mất sạch. 2 đứa con nhỏ đang học tiểu học được hỗ trợ sách vở do bị lũ cuốn trôi hiện hằng ngày được mẹ đưa đi học, chị cả học trường nội trú rất nóng lòng muốn về nhà giúp bố mẹ dọn dẹp nhà cửa nhưng tôi không cho về vì đến nay nhà vẫn bị ngập. Năm nay, gia đình 5 miệng ăn của tôi có khi lại đói rồi!.

Cán bộ, chiến sỹ Đồn Biên phòng Tổng Cọt chèo mảng mang nhu yếu phẩm hỗ trợ gia đình anh Dương Văn Sơn.

Ôông Lý Văn Vàng, với ánh mắt nhìn xa xăm về ngôi nhà cách đó chỉ hơn 200m, những nương ngô đổ rạp thở dài chia sẻ: Cả gia đình chỉ kịp chuyển mấy bao ngô và dắt 2 con bò khi lũ tràn về, dựng tạm lán để ở tạm từ ngày 7/10 đến nay. Nhà 2 vợ chồng và nhà con trai ngay bên cạnh đều chìm trong nước. Nếu nước rút hết, gia đình chúng tôi sẽ về nhà dọn dẹp nhà cửa, chuồng trại để quay lại cuộc sống dù tôi cũng không biết sẽ bắt đầu từ đâu khi nhà cửa tan hoang, hoa màu đã bị hỏng hết.

Bên trong tan hoang của hộ dân xóm Lũng Lỷ, xã Tổng Cọt khi lũ đi qua.

Ông Lý Văn Súng, Bí thư Làng Lỷ chia sẻ: Dù được UBND xã Tổng Cọt thông tin và lên phương án chủ động di dời tài sản, vật nuôi đến nơi an toàn. Người dân xóm được tuyên truyền từ trước nên rất bình tĩnh, trong mưa bão thông báo liên tục đến trưởng xóm, cơ chức năng diễn biến thời tiết và ứng phó với mưa lũ nên may mắn không thiệt hại về người. Nhưng lũ lên nhanh quá, có thời điểm đỉnh lũ có 25/38 hộ dân trong xóm bị cô lập hoàn toàn, sau lũ nước rút rất chậm nên cuộc sống người dân hoàn toàn bị đảo lộn và nhiều khó khăn chồng chất. Trước mắt, người dân xóm sống dựa hoàn toàn vào chăn nuôi (lợn, bò, gà…) là chính nên trồng cây ngô, khoai lang, đỗ tương… để làm nguồn thức ăn chăn nuôi. Nay lũ đi qua, hoa màu bị thiệt hại hơn 15 ha, trong đó, 25 hộ bị mất 70% đến 100% hoa màu. Người dân chỉ còn lại một chút dự trữ vụ ngô Đông Xuân, nay vụ ngô Hè Thu chuẩn bị cho thu hoạch bị hỏng do lũ nên sẽ không đảm bảo nguồn thức ăn để chăn nuôi dẫn đến có thể bị mất trắng, không có nguồn thu nhập.

Bên cạnh đó, từ ngày 28/9 đến nay, người dân sống trong cảnh mất điện, nước sinh hoạt thiếu thốn, tự tận dụng bằng các bình chứa từ nước mưa do bể chứa nước chung của xóm bị bùn đất tràn vào hiện đang xử lý. Đầu năm, xóm đăng ký 3 hộ sẽ thoát nghèo nhưng với tình hình này thì không thể thoát nghèo mà còn nghèo hơn.

Chuồng trại dựng tạm cho gia súc của hộ dân xóm Lũng Lỷ.

Ngay trong lũ dữ và sau lũ, Ban Chỉ huy phòng, chống thiên tai xã Tổng Cọt đã chỉ đạo các thành viên hỗ trợ các hộ dân xóm Lũng Lỷ di dời đồ đạc, con người đến nơi an toàn. Kịp thời hỗ trợ nhu yếu phẩm cho 25 hộ dân bị cô lập tại xóm. Huy động các lực lượng giúp các hộ dân bị ngập nhà ở sau lũ dựng lán bạt ở tạm và nơi để các vật dụng trong gia đình, ngô, lương thực đảm bảo trong thời gian bị cô lập. Cấp bè mảng cho các hộ bị cô lập và nước rút chậm để có phương tiện ra vào; hướng dẫn người dân khi trèo bè phải mặc áo phao đảm bảo an toàn không để tình huống xấu xảy ra... Đồng thời, báo cáo tình hình lên cấp trên xây dựng phương án khắc phục và hỗ trợ kịp thời cho người dân xóm. Từ sau cơn lũ, các hộ dân bị ảnh hưởng trong xóm được Đảng và Nhà nước hỗ trợ khẩn cấp theo quy định; các đoàn lãnh đạo tỉnh đến thăm, tặng quà và một số tổ chức, doanh nghiệp, nhà hảo tâm đến hỗ trợ nhu yếu phẩm.

Tuy nhiên, do nguồn lực xã còn hạn chế, với một xóm còn nghèo như Làng Lỷ hôm nay là nơi đứng giữa hai bờ vực: một bên là ký ức tan hoang của thiên tai và một bên là sức mạnh âm ỉ, âm thầm của những con người đang gượng dậy, cố gắng gieo mầm hy vọng trên nền đất vẫn còn ướt sũng bùn lầy. Lũ dữ đã cuốn đi của họ quá nhiều, nếu không có sự giúp sức cụ thể, thiết thực thì cơn lũ đi qua nhưng “cơ hàn” sẽ ở lại bủa vây cuộc sống người dân nơi đây.

Nhóm phóng viên Điện tử