Liên hoan quốc tế Sân khấu thử nghiệm lần thứ VI: Giữ bản sắc truyền thống và làm mới ngôn ngữ sân khấu

Chạm đến những đề tài "nóng" của xã hội

Các chuyên gia đánh giá, năm nay Liên hoan ghi nhận nhiều đột phá trong thử nghiệm kịch bản, đạo diễn, cả về ý tưởng lẫn phương thức thực hiện, thể hiện năng lực sáng tạo và tầm nhìn nghệ thuật của các đơn vị tham gia.

Trên phương diện kịch bản, nhiều vở diễn đã khai thác các vấn đề xã hội nhức nhối. Nổi bật là các tác phẩm “Ảo quan” (Nhà hát Kịch Sân khấu Nhỏ 5B) và “Chuyện của Nả” (Công ty TNHH Giải trí Hero Film), đã thẳng thắn phản ánh những vấn đề mà giới trẻ đang đối mặt như sức khỏe tinh thần, bị cô lập trong gia đình, định kiến với cộng đồng và xâm hại trẻ vị thành niên từ người thân. Dù hiệu quả thử nghiệm còn cần thời gian đánh giá nhưng sân khấu đã dám chạm vào những đề tài nóng của xã hội.

Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Phan Tâm và Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Ninh Bình Trần Song Tùng trao giải Vở diễn xuất sắc cho 2 đơn vị nghệ thuật. Ảnh: BTC

Tại Liên hoan, các tác phẩm dựng lại từ kịch bản kinh điển cũng được chăm chút kỹ lưỡng, vừa làm mới nội dung, vừa sáng tạo trong cách thể hiện, nhưng vẫn giữ được tinh thần nguyên tác, khiến khán giả cảm nhận được giá trị vốn có của tác phẩm gốc. Vở kịch “Người đi dép cao su” (Nhà hát Kịch Việt Nam) là minh chứng cho cách làm mới cấu trúc kịch bản khéo léo. Kịch bản nguyên tác của Kateb Yacine dày 304 trang với 1.800 câu thoại và hàng trăm nhân vật. Tuy nhiên, TS. NGƯT. Lê Mạnh Hùng đã biên tập lại và trực tiếp đạo diễn, dàn dựng vở diễn rút ngắn thời lượng.

Theo PGS. TS. Nguyễn Thị Minh Thái, yếu tố thành công nổi bật nhất chính là sự bứt phá của các đạo diễn, những người đặt nền móng cho diện mạo sân khấu mới, vừa sáng tạo, vừa chuyên nghiệp.

Ban tổ chức trao giải cho thành phần sáng tạo xuất sắc. Ảnh: BTC

Như vở “Mê Đê” (Nhà hát Sân khấu truyền thống Quốc gia Việt Nam) do NSND Lê Chức đạo diễn, giữ 95% nguyên tác cùng tên của thiên tài Euripides, biến đổi thoại kịch thành thơ và chuyển thể thành kịch thơ. NSND Lê Chức chia sẻ, trong nguyên tác, Mê Đê bị nhìn nhận là người đàn bà giết hai con, nhưng ê-kíp muốn diễn giải khác: cô buộc phải giết con trong tâm trạng tự biện hộ, vẫn mang niềm kiêu hãnh và ý thức hệ cao hơn…

Tìm tòi, đổi mới, thử nghiệm

Liên hoan quốc tế Sân khấu thử nghiệm lần thứ VI có 8 vở diễn của 8 đoàn quốc tế và 19 tác phẩm của 19 đơn vị nghệ thuật trong nước đều hướng đến mục tiêu làm mới ngôn ngữ sân khấu, đáp ứng nhu cầu thưởng thức nghệ thuật của khán giả song vẫn giữ bản sắc truyền thống của quốc gia, dân tộc.

PGS. TS. Nguyễn Thị Minh Thái đánh giá, Liên hoan năm nay quy tụ nhiều tác phẩm chất lượng cao, mang đến không khí làm nghề nghiêm túc và sôi động. Các tác phẩm thể hiện rõ sự tìm tòi, đổi mới, thử nghiệm của các nghệ sĩ, từ quá trình biên kịch, đạo diễn, diễn xuất đến ứng dụng công nghệ trong mỹ thuật, âm nhạc.

Trao huy chương Vàng cho các diễn viên xuất sắc

“Một số vở diễn của các đoàn quốc tế như Mông Cổ, Ba Lan tạo hiệu ứng tốt với khán giả khi sử dụng tối đa ngôn ngữ hình thể, thông điệp rõ ràng, chuyển cảnh khéo léo. Điểm chung của các vở diễn là sự kết hợp giữa yếu tố văn hóa truyền thống và phương pháp biểu diễn hiện đại. Đó là điểm gặp gỡ tự nhiên giữa ngôn ngữ sân khấu quốc tế và Việt Nam. Nhờ vậy, sự trao đổi về chuyên môn giữa các nghệ sĩ trở nên sâu sắc và hiệu quả hơn”, PGS. TS. Nguyễn Thị Minh Thái nhấn mạnh.

Ở chiều ngược lại, nhiều đoàn quốc tế đánh giá cao sức sáng tạo của nghệ sĩ Việt Nam, đặc biệt trong việc nắm bắt nhanh nghệ thuật biểu diễn tổng hợp. Nghệ sĩ Lưu Thành Cương, Giám đốc kỹ thuật Đoàn kịch Ngư cổ Trạm Hóa, tỉnh Sơn Đông (Trung Quốc) chia sẻ: “Khi xem các vở diễn của Việt Nam, chúng tôi học hỏi thêm về tư duy, ngôn ngữ sân khấu dày dạn, sắc bén. Mỗi tác phẩm đều bộc lộ quá trình khám phá của các nghệ sĩ, đó là điều mà chúng tôi rất trân trọng”.

Chủ tịch Hội Nghệ sĩ sân khấu Việt Nam, NSND Trịnh Thúy Mùi và Cục trưởng Cục Nghệ thuật biểu diễn Nguyễn Xuân Bắc trao Huy chương Vàng cho các tác phẩm xuất sắc. Ảnh: BTC

Để giữ sức sống của sân khấu trong đời sống đương đại, NSND Trịnh Thúy Mùi, Chủ tịch Hội Nghệ sĩ sân khấu Việt Nam, Trưởng Ban Chỉ đạo Liên hoan cho rằng: "Nghệ sĩ Việt Nam cần vượt lên chính mình, học hỏi tinh hoa sân khấu thế giới. Về nội dung, các vở diễn cần đề cập trực tiếp đến những vấn đề của tương lai, để người xem đối diện với những thách thức của nhân loại, nhằm tăng tính dự báo và trách nhiệm xã hội của nghệ thuật sân khấu. Liên hoan lần này là dịp để các quốc gia giao lưu, chia sẻ kinh nghiệm vì mục tiêu phát triển sân khấu hiện đại, bền vững...".

Hương Sen