Lỗ hổng an toàn sau vụ cháy chung cư kinh hoàng ở Hong Kong
Thay vì sử dụng giàn giáo bằng kim loại, tre là loại vật liệu truyền thống được sử dụng trong ngành xây dựng của Hong Kong, mặc dù đã nhiều lần bị cảnh báo về khả năng dễ cháy và độ bền kém.
Ít nhất 128 người đã thiệt mạng và 76 người bị thương trong vụ hỏa hoạn nghiêm trọng tại khu tổ hợp Wang Fuk Court ở quận Tai Po, Hong Kong (Trung Quốc) ngày 26/11. (Nguồn: THX/TTXVN)
Khu Hành chính Đặc biệt Hong Kong (Trung Quốc) vừa trải qua một trong những thảm họa cháy chung cư lớn nhất trong lịch sử hiện đại, khi số người thiệt mạng tính đến chiều 28/11 đã lên tới ít nhất 128 người và con số thương vong chưa dừng lại.
Đám cháy bắt đầu vào chiều 26/11 tại Wang Fuk Court - khu chung cư được xây từ thập niên 1980 ở quận Tai Po, phía Đông Bắc của Hong Kong.
Khu chung cư này gồm 8 tòa nhà cao 31 tầng, với hơn 1.900 căn hộ, ước tính có khoảng 4.000 cư dân sinh sống.
Chỉ trong khoảng thời gian ngắn, đám cháy đã lan rộng sang 7 tòa nhà liền kề, buộc chính quyền phải nâng mức báo động lên cấp 5 - mức cao nhất trong hệ thống cảnh báo hỏa hoạn của thành phố.
Đến chiều 27/11, bốn tòa nhà đã dập tắt được ngọn lửa, ba tòa còn lại “trong tầm kiểm soát,” song hàng trăm người vẫn chưa liên lạc được.
Theo điều tra ban đầu, ngọn lửa dường như đã bùng lên từ hệ thống giàn giáo bằng tre bên ngoài một tòa nhà ở Wang Fuk Court lúc 14 giờ 51 phút ngày 26/11 (theo giờ địa phương), sau đó lan sang các công trình còn lại trong cụm chung cư.
Do tòa nhà này đang trong quá trình cải tạo quy mô lớn, tiến hành từ tháng 7/2024, nên gần như toàn bộ bên ngoài được bao phủ bởi các giàn giáo làm bằng tre.
Điều đáng nói là thay vì sử dụng giàn giáo bằng kim loại, tre là loại vật liệu truyền thống được sử dụng trong ngành xây dựng của Hong Kong, mặc dù đã nhiều lần bị cảnh báo về khả năng dễ cháy và độ bền kém.
Giàn giáo tre rất phổ biến ở Hong Kong. (Ảnh: Mạc Luyện/TTXVN)
Theo tờ Bưu điện Hoa Nam Buổi sáng, cơ quan phụ trách an toàn lao động Hong Kong, đã cảnh báo nhà thầu đang thi công cải tạo khu nhà Wang Fuk Court về nguy cơ hỏa hoạn, chỉ một tuần trước khi xảy ra sự vụ việc.
Sáng 27/11, cảnh sát Hong Kong đã bắt giữ ba người thuộc một công ty kỹ thuật xây dựng, với cáo buộc ngộ sát liên quan đến việc lắp đặt trái quy định các tấm polystyrene.
Cuộc điều tra tiếp tục mở rộng trong lúc số người bị thương nhập viện tăng nhanh và tình trạng cư dân mất tích vẫn chưa được xác định đầy đủ.
Một cựu trưởng phòng an ninh tại một tòa nhà trong khu Wang Fuk Court, cho biết ông và những cư dân khác đã nhìn thấy vài công nhân hút thuốc ở những khu vực công cộng của khu nhà ở và thậm chí cả khi đang làm việc trên giàn giáo.
Ông nói: “Điều tồi tệ nhất là hệ thống an toàn phòng cháy chữa cháy và báo động luôn bị tắt, để thuận tiện cho công nhân ra vào tòa nhà qua lối thoát hiểm. Cửa không được khóa và chuông báo động cũng không kêu.”
Vụ cháy cụm chung cư Wang Fuk Court đã vượt mức độ nghiêm trọng của thảm họa cháy tòa nhà Garley Building vào năm 1996 (41 người chết, 81 người bị thương), trở thành một trong những vụ hỏa hoạn gây thiệt hại về người lớn nhất lịch sử hiện đại ở Hong Kong.
Mặc dù nguyên nhân trực tiếp của mỗi vụ cháy có thể khác nhau, nhưng lĩnh vực xây dựng của Hong Kong trong suốt nhiều năm qua vẫn phải đối mặt với hàng loạt vấn đề có tính hệ thống, khiến nguy cơ hỏa hoạn dễ lan rộng và gây thiệt hại nặng nề.
Trước hết, Hong Kong là nơi có mật độ dân số thuộc hàng cao nhất thế giới, với khoảng 6.900 người trên mỗi km2. Các tòa nhà được xây dựng san sát, diện tích căn hộ trung bình là 15m2, trong đó nhiều căn lại được chia thành các “căn hộ nhỏ,” diện tích chỉ vài m2 - không gian sống bị ngăn từ những căn hộ cũ để cho thuê lại với giá rẻ. Cấu trúc nhà ở chằng chịt này thường khiến lực lượng cứu hộ khó tiếp cận, làm chậm việc sơ tán và tăng nguy cơ tử vong khi hỏa hoạn xảy ra.
Ngoài ra, Hong Kong là một trong những địa phương có chi phí sinh hoạt đắt đỏ nhất thế giới. Dưới áp lực giá cả, các doanh nghiệp xây dựng và cả cư dân đôi khi buộc phải hy sinh tiêu chuẩn an toàn để tiết kiệm chi phí.
Nhiều chủ sở hữu tòa nhà không đủ khả năng tài chính để nâng cấp hệ thống phòng cháy chữa cháy, còn các công ty xây dựng thường chọn giàn giáo tre thay vì giàn kim loại bởi chi phí rẻ hơn, mặc dù đã có cảnh báo về nguy cơ cháy lan.
Cơ quan Phát triển Hong Kong từng cảnh báo giàn giáo tre có “những hạn chế cố hữu,” bao gồm tính dễ cháy cao, nhưng việc thay thế hoàn toàn diễn ra rất chậm.
Không chỉ vậy, tình trạng thực thi quy định về an toàn cháy nổ của Hong Kong còn lỏng lẻo.
Hiện trường vụ cháy quần thể chung cư ở quận Tai Po, Hong Kong (Trung Quốc) (Ảnh: Mạc Luyện//TTXVN)
Tờ Bưu điện Hoa Nam Buổi sáng cho biết từ năm 2008, chính quyền Hong Kong đã yêu cầu hàng nghìn tòa nhà cũ phải thay cửa chống cháy và nâng cấp vật liệu chịu lửa. Nhưng đến đầu năm 2025, nhiều yêu cầu vẫn chưa được tuân thủ đầy đủ, dù đã có hơn 8.600 thông báo xử lý nguy cơ cháy được ban hành và hơn 300 trường hợp bị truy tố.
Tình trạng lấn chiếm hành lang, chặn lối thoát hiểm, hay cửa ngăn khói bị mở trái quy định vẫn phổ biến tại nhiều tòa nhà chung cư cũ.
Vụ cháy cụm chung cư Wang Fuk Court với quy mô lớn, tốc độ lửa lan cực nhanh và mức độ thương vong nghiêm trọng một lần nữa cho thấy những lỗ hổng hệ thống trong an toàn đô thị của Hong Kong.
Từ sử dụng vật liệu dễ cháy trong thi công, thiếu nguồn lực nâng cấp hạ tầng, đến giám sát chưa hiệu quả, tất cả đã tạo điều kiện để một sự cố cục bộ biến thành thảm họa.
Trong bối cảnh Hong Kong vẫn đối mặt mật độ dân số cao, giá nhà đắt đỏ và số lượng lớn tòa nhà già cỗi, việc cải thiện tiêu chuẩn an toàn - từ vật liệu, thi công đến kiểm tra và cưỡng chế tuân thủ - đang trở thành yêu cầu cấp thiết để ngăn những thảm kịch tương tự tái diễn./.
