Loạt kiến nghị đột phá về cơ chế vốn, ưu đãi thuế cho doanh nghiệp nhỏ và vừa

TS. Nguyễn Văn Thân, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam, phát biểu tại Diễn đàn Kinh tế mới Việt Nam (Vietnam New Economy Forum - VNEF) lần thứ ba.

Chiều ngày 2/10/2025, Diễn đàn Kinh tế mới Việt Nam (Vietnam New Economy Forum - VNEF) lần thứ ba với chủ đề: "Sức bật kinh tế Việt Nam từ nội lực đến chuỗi giá trị toàn cầu". Sự kiện do Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương và Hội Khoa học Kinh tế Việt Nam đồng chỉ đạo, giao các đơn vị trực thuộc hai cơ quan là Viện Nghiên cứu Chính sách và Chiến lược, Vụ Kinh tế tổng hợp và Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy phối hợp tổ chức.

Phát biểu tại diễn đàn, TS. Nguyễn Văn Thân, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam, khẳng định đặt trong sứ mệnh lịch sử hiện nay của đất nước, đối với cộng đồng doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME), sự tham gia của lực lượng các doanh nghiệp, nhà đầu tư FDI giữ vai trò vô cùng quan trọng.

"Thực tế đã chứng minh, ngay cả Trung Quốc, nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, cũng khó có thể đạt được thành công như hiện nay nếu không có dòng vốn hỗ trợ cùng kinh nghiệm lâu đời từ các nhà đầu tư FDI", ông Thân nhấn mạnh.

FDI không chỉ mang đến nguồn lực tài chính dồi dào, mà còn là kênh lan tỏa tri thức, công nghệ và kinh nghiệm quản trị cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa trong nước. Đây là lực lượng có thể trở thành điểm tựa, đồng thời cũng là đối tác để các doanh nghiệp Việt học hỏi, nâng cao năng lực cạnh tranh.

Tuy nhiên, điều quan trọng là các doanh nghiệp nhỏ và vừa phải nỗ lực nhiều hơn để gia tăng tỷ lệ tham gia vào chuỗi cung ứng và công nghiệp phụ trợ trong hệ sinh thái của các doanh nghiệp nước ngoài.

Ông Thân chỉ ra thực trạng: ngay cả ở những khâu sản xuất rất đơn giản trong chuỗi sản xuất của doanh nghiệp FDI, doanh nghiệp Việt vẫn chưa thể tham gia, để phần việc này do doanh nghiệp nước ngoài thực hiện, trong khi doanh nghiệp Việt hoàn toàn có đủ khả năng đảm nhận.

Ở góc độ thị trường, nhờ những ưu đãi thuế quan hay nhiều thuận lợi thương mại trong Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam-EU, châu Âu là thị trường xuất khẩu tiềm năng khổng lồ của Việt Nam có giá trị cả nghìn tỷ USD, nhưng Việt Nam mới chỉ khai thác được khoảng 2% dung lượng thị trường này.

Trong khi đó, nhiều doanh nghiệp lại loay hoay tập trung vào thị trường Mỹ hoặc một số khu vực khác nhưng kết quả thu về rất hạn chế.

Thị trường EU được coi là “khó tính”, nhưng nếu không mạnh dạn bước ra thì doanh nghiệp Việt sẽ khó vươn tầm. Để làm được điều này, theo ông Thân, Nhà nước cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận thị trường.

Bên cạnh vấn đề thị trường và FDI, TS. Nguyễn Văn Thân cũng đề xuất nhiều giải pháp tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Về chính sách thuế, với doanh nghiệp có doanh thu dưới 1 tỷ đồng, cần có cơ chế nộp thuế ưu đãi hơn. Lợi ích từ thể chế sẽ khuyến khích nhiều hơn số lượng doanh nghiệp tham gia thị trường, qua đó tạo ra tác động lan tỏa cho nền kinh tế.

Về tiếp cận vốn, mặc dù lãi suất đã được Ngân hàng Nhà nước giảm nhiều lần, nhưng trên thực tế doanh nghiệp nhỏ và vừa vẫn rất khó tiếp cận nguồn vốn vay tại các ngân hàng thương mại, do còn nhiều rào cản về thế chấp và thủ tục.

Ông Thân kiến nghị cần thay đổi tư duy: coi tín chấp là chính, thế chấp chỉ là phụ, đồng thời cải thiện cơ chế bảo lãnh tín dụng để các quỹ thực sự có thể mở rộng dịch vụ cho vay. Song song đó, cần đổi mới mô hình cho vay, tận dụng các ngân hàng số và ứng dụng tài chính số để cấp vốn trực tiếp, nhanh chóng, chi phí thấp.

“Những nền tảng như MoMo hay Misa đã triển khai hoạt động cho vay. Vậy tại sao chúng ta không chính thức hóa, tạo cơ chế để họ tham gia sâu hơn, hỗ trợ mạnh mẽ cho doanh nghiệp nhỏ và vừa?”, ông Thân đặt câu hỏi.

Về hỗ trợ khởi sự và quản trị, Nhà nước cần có chính sách ưu đãi đối với các doanh nghiệp chuẩn bị thành lập; đồng thời, nên có chính sách tăng cường đào tạo quản trị, hỗ trợ tài chính để giúp doanh nghiệp nhỏ và vừa vươn lên bền vững.

Cùng với TS. Nguyễn Văn Thân, nhiều chuyên gia kinh tế và lãnh đạo doanh nghiệp cũng đã đưa ra các kiến nghị, đóng góp nhằm tăng cường nội lực cho nền kinh tế Việt Nam tại Diễn đàn Kinh tế Việt Nam 2025.

Ngô Huyền