Loay hoay chống ngập, Thủ Đức nhận 'tối hậu thư'

Theo đó, trong giai đoạn trước mắt, thành phố yêu cầu xử lý ngay các điểm ngập cục bộ, đặc biệt tại chợ Thủ Đức và một số khu vực thường xuyên phát sinh ngập như Thảo Điền, Lê Văn Việt, Nguyễn Duy Trinh…

Sở Xây dựng được giao chủ trì, phối hợp các đơn vị liên quan rà soát, tổng hợp và đề xuất UBND TP giải pháp thực hiện ngay trong năm 2025, đồng thời xây dựng nhóm công việc triển khai giai đoạn 2026 – 2030.

Các giải pháp cần triển khai bao gồm cả công trình và phi công trình, bảo đảm khả thi và hiệu quả, với yêu cầu hoàn thành báo cáo, đề xuất trước ngày 15/9.

Cứ mưa là ngập

Trung tâm Phát triển hạ tầng kỹ thuật khu vực Thủ Đức cho biết, TP Thủ Đức (cũ) có diện tích tự nhiên hơn 211 km², trong đó 59% là vùng trũng thấp (cao độ dưới hoặc bằng 2 m), chịu ảnh hưởng thủy triều từ sông Sài Gòn và sông Đồng Nai.

Toàn khu vực hiện có hệ thống thoát nước dài hơn 550 km, 229 tuyến kênh rạch dài khoảng 216 km, cùng 89 van ngăn triều, 5 cống kiểm soát triều và 6 trạm bơm. Tuy nhiên, phần lớn hạ tầng đã xuống cấp, kích thước cống nhỏ, chưa đồng bộ, chủ yếu là cống chung thoát cả nước mưa và nước thải, dẫn đến tình trạng quá tải khi có mưa lớn.

Thống kê cho thấy, năm 2024, địa bàn TP Thủ Đức (cũ) ghi nhận 24 điểm ngập và 13 điểm cần theo dõi. Trong 91 trận mưa thì có 7 trận gây ngập. Riêng 8 tháng đầu năm 2025, số điểm ngập còn 19 (giảm 5 điểm so với năm trước) song vẫn có 5/11 trận mưa gây ngập. Đáng chú ý, cơn mưa ngày 5/8 với vũ lượng hơn 108 mm trong gần hai giờ đã làm ngập 10 tuyến đường, tập trung quanh chợ Thủ Đức và khu dân cư Thảo Điền.

Theo cơ quan chuyên môn, tình trạng ngập xuất phát từ nhiều nguyên nhân, như: địa hình thấp dạng lòng chảo khiến nước mưa dồn về trung tâm (đặc biệt quanh chợ Thủ Đức); hệ thống thoát nước xuống cấp, thường xuyên bồi lắng; nhiều khu vực chưa có cống hoặc không kết nối vào mạng lưới chung; rác thải, lấn chiếm kênh rạch và hành lang thoát nước gây cản trở dòng chảy. Ngoài ra, tốc độ đô thị hóa nhanh làm tăng diện tích bê tông hóa, giảm khả năng thấm nước tự nhiên.

Một nguyên nhân khác là nhiều dự án cải tạo thoát nước triển khai chậm do vướng giải phóng mặt bằng hoặc thiếu vốn. Một số dự án đã thi công nhưng chưa hoàn thiện, chưa bàn giao cho nhà nước quản lý như nạo vét, cải tạo rạch Cầu Ngang, hệ thống thoát nước dọc đường ray xe lửa phường Linh Đông, hay dự án bờ tả sông Sài Gòn (đoạn từ rạch Cầu Ngang đến Thủ Thiêm).

Hàng loạt giải pháp

Để xử lý "rốn ngập" chợ Thủ Đức, cơ quan chức năng tham mưu triển khai nhiều giải pháp, trong đó xây dựng hồ điều tiết ngầm tại khu đất câu lạc bộ Bóng đá Linh Tây.

Đại diện Trung tâm Phát triển hạ tầng kỹ thuật khu vực Thủ Đức cho biết đơn vị vừa dự thảo văn bản tham mưu Sở Xây dựng trình UBND TPHCM về hiện trạng và các giải pháp xóa, giảm ngập nước trên địa bàn khu vực TP Thủ Đức (cũ).

Theo đó, giải pháp trước mắt (ngắn hạn) tập trung vào việc tăng cường trực mưa, ứng cứu kịp thời khi xảy ra ngập; duy tu, nạo vét cống, kênh rạch; thay nắp hố ga bằng lưới thép để tăng khả năng thu nước. Nhiều điểm trũng sẽ được bổ sung thêm miệng thu nước, cống hư hỏng sẽ được sửa chữa. Cơ quan chức năng cũng sẽ bố trí các trạm bơm di động, xây đê bao, tường chắn tại khu vực thường xuyên tràn bờ do triều. Bên cạnh đó, chính quyền siết chặt xử lý tình trạng lấn chiếm kênh rạch, cửa xả gây cản trở thoát nước.

Chợ Thủ Đức thường xuyên ngập nặng sau mưa lớn. Ảnh: CTV

Trong trung hạn, Thủ Đức sẽ mở rộng mạng lưới thoát nước tại các khu vực chưa có hoặc thiếu đồng bộ, đẩy nhanh tiến độ các dự án thoát nước trọng điểm như cải tạo rạch Cầu Ngang, hệ thống thoát nước chợ Thủ Đức, nạo vét suối Linh Tây, gia cố rạch Thủ Đức… Song song, nghiên cứu xây hồ điều tiết kết hợp công viên cây xanh, trạm bơm tập trung tại điểm ngập nặng, ứng dụng GIS, camera, cảm biến để giám sát, cảnh báo ngập.

Về dài hạn, hướng đến giải pháp tổng thể, thích ứng với biến đổi khí hậu. Trong đó, đẩy nhanh tiến độ sớm đưa vào sử dụng dự án cải tạo hệ thống thoát nước đường Thảo Điền - Quốc Hương - Xuân Thủy - Nguyễn Văn Hưởng (khu dân cư Thảo Điền).

Tổ chức nghiên cứu, từng bước triển khai xây dựng hệ thống hồ điều tiết phân tán trên địa bàn nhằm hình thành không gian nước nhân tạo, đáp ứng yêu cầu thoát nước trong điều kiện thiếu hụt hồ điều tiết tự nhiên tại các khu vực trọng điểm, đặc biệt là khu vực chợ Thủ Đức.

Trước mắt, kiến nghị cho phép thực hiện công trình hồ điều tiết ngầm tại khu đất câu lạc bộ Bóng đá Linh Tây (hiện được quy hoạch là đất thể dục thể thao) để đánh giá hiệu quả, làm cơ sở nhân rộng trong thời gian tới.

Khu vực sân bóng đá Linh Tây. Ảnh: Google Maps

Cơ quan chức năng TPHCM cũng dự kiến triển khai và đưa vào sử dụng dự án cải tạo rạch Thủ Đức (đoạn từ cầu Ngang đến sông Sài Gòn) và dự án đầu tư xây dựng hệ thống thoát nước suối Linh Tây, phường Linh Xuân và phường Hiệp Bình.

Hữu Huy