Lời khuyên của chuyên gia khi đi thiện nguyện

Thạc sĩ Lê Trung Kiên đưa ra một số khuyến cáo khi các tổ chức/cá nhân tổ chức đi thiện nguyện để đảm bảo an toàn. Ảnh: NVCC.

Vụ việc đau lòng

Thông tin từ UBND tỉnh Lào Cai, sáng 27/12, xe khách 29 chỗ BKS: 29B-614.xx chở đoàn thiện nguyện 18 người di chuyển từ Hà Nội lên điểm trường Mầm non Họa Mi tại thôn Tà Ghênh, xã Phình Hồ (Lào Cai).

Đến 7h40, khi đang đi trên tuyến đường nối Quốc lộ 32 với tỉnh lộ 174 thuộc thôn Mù Thấp (xã Phình Hồ), ô tô đã va chạm với hộ lan mềm (tôn lượn sóng) khoảng 50m, sau đó bị lật úp về phía lề đường phải theo hướng xã Hạnh Phúc đi xã Phình Hồ.

Vụ tai nạn khiến 9 người tử vong (trong đó có nhiều giáo viên), 9 người bị thương, phương tiện bị hư hỏng nặng. Đoạn đường xảy ra vụ tai nạn là dốc chữ S, độ dốc khoảng 18%. Kết quả điều tra ban đầu từ lực lượng Công an cho thấy, hệ thống phanh của chiếc xe khách bị mất hiệu lực khi đang xuống dốc.

Hiện trường ngổn ngang sau khi xảy ra vụ tai nạn sáng 27/12 tại xã Phình Hồ, Lào Cai. (Ảnh: Báo Tiền phong)

Là chuyên gia tâm lý giáo dục, thạc sĩ Lê Trung Kiên đến từ Trung tâm Bồi dưỡng kiến thức Phù Đổng (Sóc Sơn, Hà Nội) chia sẻ, đây là mất mát lớn cho cộng đồng giáo dục và thiện nguyện. Những người lên đường làm thiện nguyện thường mang theo tinh thần sẻ chia, cống hiến và lan tỏa yêu thương.

Vụ tai nạn đã bộc lộ những rủi ro trong hoạt động thiện nguyện ở vùng cao hay những nơi xa xôi, hẻo lánh. Địa hình hiểm trở, thời tiết khó lường, phương tiện không đảm bảo, và việc thiếu kinh nghiệm hoặc chưa kỹ lưỡng hết trong khâu chuẩn bị đều có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng. Vụ việc này là lời nhắc nhở mạnh mẽ rằng, thiện nguyện không chỉ là “tấm lòng” mà còn là kỹ năng tổ chức, quản trị rủi ro và an toàn.

"Vì thế, đây là lúc chúng ta nhìn lại cách tổ chức những chuyến đi nhân ái… Không phải để trách móc, mà để học hỏi và thay đổi. Những đoàn thiện nguyện tự phát, thiếu kinh nghiệm đi đường núi, hoặc không có quy trình an toàn rõ ràng thường đối mặt với nhiều nguy cơ mất an toàn hơn", thạc sĩ Lê Trung Kiên khuyến cáo.

Những lưu ý không thể bỏ qua

Vị trí đoạn đường nơi xảy ra vụ tai nạn thương tâm sáng 27/12 tại xã Phình Hồ. Ảnh: Công an tỉnh Lào Cai.

Theo thạc sĩ Lê Trung Kiên, trước khi tổ chức chuyến đi thiện nguyện, các tổ chức/cá nhân cần tìm hiểu kỹ địa hình - thời tiết - cung đường; xác định rõ tuyến đường, độ dốc, cua gấp, điểm dễ sạt lở, đoạn đường đang sửa chữa; theo dõi thời tiết ít nhất 3-5 ngày trước khi đi. Nếu có cảnh báo mưa lớn, sạt lở, băng giá nên hoãn hoặc thay đổi lịch trình.

Thứ hai, việc lựa chọn phương tiện và tài xế cũng vô cùng quan trọng. Nên thuê xe từ đơn vị uy tín, có kiểm định kỹ thuật gần nhất; ưu tiên xe đời mới, có phanh ABS, hỗ trợ đổ đèo dốc.

Tài xế phải là người có kinh nghiệm chạy đường đèo núi; không chạy đêm, không chạy khi mệt, không uống rượu bia trước và trong chuyến đi. Kiểm tra xe trước khi xuất phát từ phanh, lốp, đèn, cần gạt nước, dây an toàn. Có thể trực tiếp kiểm tra xe cùng tài xế trước khi khởi hành.

Vị chuyên gia khuyến cáo, các đơn vị tổ chức cần lập kế hoạch chi tiết và có phương án dự phòng. Lịch trình không nên quá dày, tránh di chuyển quá sớm hoặc quá muộn. Xác định điểm dừng nghỉ an toàn. Chuẩn bị chuyến đường thay thế nếu có sự cố hoặc phát hiện rủi ro. Thông báo lịch trình cho chính quyền địa phương nơi đến để có sự phối hợp khi cần thiết.

Khi đi thiện nguyện, mọi người cần lưu ý về các vật dụng cá nhân đi cùng như: Áo gió/áo ấm, áo mưa, giày chống trượt; lưu ý các đồ dễ ướt hoặc bẩn nhưng gây khó chịu khi không có thay thế như tất chân. Nước uống, đồ ăn nhẹ, thuốc cá nhân (đau đầu, say xe, dị ứng…) cũng cần được trang bị sẵn.

"Trang bị chung cho đoàn phải có bộ dụng cụ sơ cứu đầy đủ; áo phản quang, đèn pin, pin dự phòng; danh sách các số điện thoại khẩn cấp và liên hệ khẩn cấp của từng thành viên. Mang sẵn bộ đàm nếu đi nhiều xe hoặc tới vùng sóng điện thoại yếu", chuyên gia Lê Trung Kiên trao đổi.

Họp đoàn trước khi đi cần nhắc rõ lịch trình, kế hoạch, các điểm dừng chân, điểm tập kết; giải thích rõ về các rủi ro có thể gặp. Phổ biến quy tắc an toàn khi di chuyển: Luôn thắt dây an toàn; không đứng lên khi xe đang chạy; tránh gây mất tập trung, làm phiền tài xế; không tự ý xuống xe, đặc biệt ở khu vực nguy hiểm. Luôn bố trí người trực (thức) khi đoàn di chuyển dài.

Mỗi đoàn đi nên có người phụ trách y tế, người điều phối đoàn, người phụ trách chính liên hệ chính quyền địa phương, người quản học sinh hoặc nhóm người trẻ, thiếu kinh nghiệm (nếu có).

Đặc biệt, nếu trong đoàn có học sinh hoặc người trẻ tuổi, người thiếu kinh nghiệm tham gia cần quy định mỗi nhóm 5-10 em phải có 1 người lớn phụ trách. Học sinh phải được tập huấn, phổ biến trước: Cách giữ an toàn khi di chuyển, cách xử lý khi lạc đoàn hoặc khi gặp sự cố, cách ứng xử với người dân địa phương và đồng đội.

Không cho học sinh đứng ở các khu vực nguy hiểm như mép vực, suối, cầu treo. Đặc biệt lưu tâm quan sát, quản lý khi các em đang mất tập trung ví dụ như lúc chụp ảnh. Không để các em tự ý chạy nhảy khi xe dừng ở khu vực nguy hiểm.

Quy trình ứng phó khi gặp sự cố

Khi xe có dấu hiệu bất thường như: Mùi khét, phanh yếu, tiếng động lạ và yêu cầu dừng xe khẩn cấp, tuyệt đối không được tiếp tục di chuyển dù “sắp đến nơi”.

Khi xảy ra sự cố/tai nạn cần giữ bình tĩnh, tránh la hét, hoảng loạn; tìm cách đưa người bị thương ra khỏi khu vực nguy hiểm (nếu điều kiện an toàn cho phép); sơ cứu cơ bản: Cầm máu, cố định xương gãy, giữ ấm; gọi cấp cứu và liên hệ với các số điện thoại khẩn cấp cùng chính quyền địa phương. Không di chuyển người bị chấn thương nặng trừ khi có nguy cơ đe dọa tính mạng.

Trước chuyến đi mọi người cần chuẩn bị tâm lý cho đoàn: Giải thích rủi ro, hướng dẫn xử lý; tạo tinh thần đoàn kết, hỗ trợ lẫn nhau, tránh chủ quan. Trong chuyến đi phải quan sát biểu hiện căng thẳng, say xe, lo lắng của thành viên; động viên, trấn an, hỗ trợ khi cần. Sau chuyến đi nếu xảy ra sự cố cần hỗ trợ tâm lý cho người chứng kiến; tổ chức buổi chia sẻ, giải tỏa cảm xúc; không để thành viên phải tự mình đối mặt với sang chấn.

Điều quan trọng không kém, là đoàn phải làm việc với địa phương để tăng mức độ hỗ trợ, tăng độ an toàn như: Thông báo trước về thời gian, số lượng người, phương tiện. Hỏi trước tình trạng cung đường, điều kiện thời tiết, những rủi ro có thể xảy ra, các khu vực cấm. Người dân bản địa luôn hiểu biết hơn nhiều, hoặc nhờ hỗ trợ dẫn đường nếu cần.

"Tinh thần quan trọng nhất là phải cẩn trọng trong từng việc nhỏ. Thiện nguyện là những hoạt động cao đẹp, mang ý nghĩa tuyệt vời, nhưng cũng không vì thế mà ta bất chấp những rủi ro có thể xảy ra. Khi điều kiện chưa đảm bảo, hãy mạnh dạn hoãn, đổi lịch hoặc thay đổi phương án", thạc sĩ Lê Trung Kiên khuyến cáo.

Đình Tuệ