Lý do khiến phụ nữ cao tuổi dễ bị lừa qua mạng

Công nghệ là thách thức với phụ nữ lớn tuổi

Tối 6.9, Công an tỉnh Đồng Nai cho biết vừa kịp thời ngăn chặn một vụ lừa đảo chiếm đoạt tài sản qua mạng, nạn nhân là cụ bà 73 tuổi, suýt mất 400 triệu đồng vì tin lời đối tượng giả danh công an.

Bóc trần thủ đoạn của tội phạm mạng

Chiều 4.9, Phòng An ninh kinh tế Công an tỉnh Đồng Nai nhận được tin báo từ anh N.Đ.H. về việc cụ bà B.T.V. (sinh năm 1952, ngụ phường Tam Hiệp) có biểu hiện bất thường. Bà V. đi vay 400 triệu đồng và đến một ngân hàng ở phường Trấn Biên mở tài khoản để chuyển tiền cho người lạ. Thấy bà trong trạng thái hoảng loạn, anh H. lập tức trình báo cơ quan công an.

Ngay sau đó, lực lượng chức năng đã phối hợp với nhân viên ngân hàng khéo léo trì hoãn giao dịch, đồng thời giải thích cho bà V. hiểu rằng bà có thể đang là nạn nhân của một vụ lừa đảo. Qua làm việc, bà cho biết nhiều ngày qua liên tục nhận cuộc gọi từ các số lạ, tự xưng là công an, cáo buộc bà liên quan đến đường dây rửa tiền, buôn bán ma túy, tài trợ khủng bố. Các đối tượng hăm dọa, buộc bà phải vay tiền, mở tài khoản và chuyển 400 triệu đồng để “phục vụ điều tra”.

Sau khi được công an tư vấn, bà V. mới nhận ra đây là thủ đoạn của nhóm lừa đảo công nghệ cao. Nhờ phát hiện kịp thời, vụ việc đã được ngăn chặn, không gây thiệt hại về tài sản.

Công an tỉnh Đồng Nai cảnh báo thời gian gần đây, các thủ đoạn giả danh cơ quan chức năng hay chiêu trò “bắt cóc online” xuất hiện ngày càng nhiều, nhắm vào người cao tuổi, phụ nữ và những người nhẹ dạ. Người dân cần nêu cao cảnh giác, tuyệt đối không chuyển tiền cho bất kỳ ai khi chưa xác minh rõ ràng, đồng thời báo ngay cho cơ quan chức năng nếu phát hiện dấu hiệu nghi vấn.

Từ cảnh báo của công an tỉnh Đồng Nai có thể thấy đối tượng có nguy cơ bị lừa đảo công nghệ cao là phụ nữ và người cao tuổi. Do vậy, các cụ bà mắc nguy cơ sập bẫy mạng rất cao.

Nguyên nhân dưới nghiên cứu khoa học

Theo RBC Wealth Management, nhiều phụ nữ lớn tuổi thường sống một mình sau khi chồng qua đời, hoặc ít tiếp xúc xã hội. Sự cô đơn khiến họ dễ bị lừa bằng các chiêu trò "lãng mạn qua mạng", muốn tìm một nơi để chia sẻ, nhất là khi chúng giả mạo xuất hiện thân thiện và thấu hiểu.

Trang Stay Safe online nhấn vào yếu tố tài chính và lòng tin. Các cụ bà thường có khoản tiết kiệm ổn định, có nhà riêng - điều mà kẻ gian xem là “nguồn lợi to đáng nhắm tới”. Đi cùng là xu hướng tin người, đặc biệt khi các tin nhắn, cuộc gọi giả danh như từ người thân hay người nổi tiếng.

Trang Cyber InsuranceNews cho rằng nguyên nhân chính là thiếu hiểu biết về kỹ thuật và công nghệ. Mặc dù nhiều người lớn tuổi sử dụng Internet, điểm tự tin sử dụng công nghệ lại thấp hơn rất nhiều. Chỉ khoảng 26 % người cao tuổi cảm thấy thực sự tự tin khi dùng máy tính hoặc điện thoại thông minh.

Một điều không thể quên nhắc là các công nghệ deepfake, giả tiếng nói, hình ảnh AI khiến họ dễ bị đánh lừa bởi nội dung giả mạo rất tinh vi, vượt khỏi những "dấu hiệu lừa đảo" truyền thống.

Cuối cùng, theo ihpi.umich.edu, sức khỏe suy giảm của phụ nữ lớn tuổi cũng làm tăng nguy cơ. Theo nghiên cứu, những người cao tuổi có vấn đề về trí nhớ, sức khỏe tâm thần hoặc thể chất kém có khả năng trở thành nạn nhân cao hơn và cũng kém tự tin trong việc phát hiện lừa đảo.

Chuyện không chỉ ở Việt Nam

Một báo cáo mới đây cho thấy, người cao tuổi tại Mỹ đang trở thành mục tiêu chính của các băng nhóm lừa đảo công nghệ cao, với tổng thiệt hại tài chính năm 2024 lên tới 4.885 tỉ USD, tăng 43% so với năm 2023.

Theo thống kê, đã có 147.127 trường hợp nạn nhân trên 60 tuổi chính thức báo cáo. Tuy nhiên, con số thực tế có thể còn cao hơn rất nhiều do tâm lý e ngại hoặc không biết cách khai báo.

Bình quân mỗi nạn nhân mất khoảng 33.915 USD. Đáng chú ý, có gần 6.000 người bị cuỗm sạch trên 100.000 USD chỉ trong một vụ lừa đảo. Những khoản tiền này không chỉ là tài sản tiết kiệm cả đời, mà còn khiến nhiều người cao tuổi rơi vào khủng hoảng tài chính lẫn tinh thần.

Các chiêu trò lừa đảo phổ biến thường là lừa đảo hỗ trợ kỹ thuật (tech support scams). Khi đó, kẻ gian giả danh nhân viên kỹ thuật, cảnh báo máy tính bị nhiễm vi rút hoặc gặp sự cố. Chúng dụ nạn nhân cài đặt phần mềm gián điệp hoặc chuyển tiền để “khắc phục sự cố”. Riêng năm 2024, có gần 18.000 báo cáo, gây thiệt hại 600 triệu USD.

Ít hơn nhưng gây thiệt hại nặng hơn là lừa đảo đầu tư (investment scams). Kẻ gian hứa hẹn lợi nhuận cao từ các kênh đầu tư, từ chứng khoán ảo đến tiền mã hóa. Đây là chiêu thức gây thiệt hại lớn nhất, vượt 1,2 tỉ USD trong năm 2024.

Bùi Tú