Lý do thật sự khiến nhà văn Jane Austen không kết hôn - Kỳ cuối

Kỳ cuối: Chọn văn chương thay vì hôn nhân?

Theo ông, đó là vì Jane đã sớm hình thành một mối quan hệ sâu sắc, trọn đời với nghệ thuật, chính là văn chương, và bà tin rằng có khả năng cao bất kỳ người đàn ông nào bà đồng ý lấy cũng sẽ yêu cầu bà dừng sáng tác ngay lập tức.

Một lá thư của Jane Austen gửi cho chị gái Cassandra. Ảnh: Culture Club/Getty Images

Jane Austen bắt đầu viết khi mới 12 tuổi và chỉ dừng lại khi bệnh tật buộc bà phải ngừng, không lâu trước khi qua đời ở tuổi 41. Trong quãng thời gian ấy, dù có những giai đoạn tưởng chừng trống rỗng, như thời ở Bath, và cả những năm tưởng như cằn cỗi khi sống ở Southampton, nhưng điều đó không có nghĩa là bà ngừng rèn luyện ngòi bút của mình. Bà viết vô số thư để giữ cho trí tuệ sắc bén và quan sát tinh tế, đọc rất nhiều sách trong các thư viện lưu động hoặc mượn của bạn bè, người thân để nuôi dưỡng tâm trí và chuẩn bị cho giai đoạn sáng tạo bùng nổ kéo dài sáu năm khi bà sống ở ngôi nhà nhỏ tại Chawton.

Quan điểm này, cùng với toàn bộ bằng chứng ngày càng được thừa nhận là ủng hộ cho giả thuyết này, thậm chí còn gây tranh cãi hơn cả những câu hỏi về xu hướng tính dục của Jane. Vì sao? Bởi điều đó cho thấy bà không chỉ là một thiên tài văn học mà còn là một phụ nữ có tư tưởng tiến bộ, một trí tuệ độc lập, một người kinh doanh sắc sảo và là người tiên phong của chủ nghĩa nữ quyền, tất cả hội tụ trong một con người.

Điều đó diễn ra trong bối cảnh phụ nữ thời ấy được kỳ vọng phải yêu, tôn trọng và phục tùng chồng mình, trong khi cách duy nhất để đa số phụ nữ, kể cả Austen, có được sự đảm bảo tài chính là kết hôn. Bởi Chúa phù hộ cho những ai dám tự kiếm sống bằng ngòi bút như bà đã chọn! Nhìn lại, có lẽ không ngạc nhiên khi anh trai Jane, ông Henry, cố gắng làm dịu đi hình ảnh của em gái, bởi ông biết rằng một bức chân dung trung thực về Jane có thể sẽ gây phẫn nộ trong một bộ phận công chúng thời đó.

Có thể Tom Lefroy sẽ khuyến khích khát vọng viết văn của Jane, cũng như người tình bí ẩn bên bờ biển, nhưng bà chắc chắn rằng Harris Bigg-Wither thì không. Đó chính là lý do bà từ chối lời cầu hôn của ông. Tuy nhiên, hãy thử tưởng tượng áp lực mà Jane phải chịu trong đêm tháng 12/1802 ấy ở Manydown. Gia đình bà, dù không nghèo, cũng không khá giả và cuộc hôn nhân đó có thể mang lại sự ổn định cho cả nhà, ít nhất là cho ba người phụ nữ trong gia đình: Jane, Cassandra và mẹ.

Có thể Jane đã nhận lời cầu hôn của Bigg-Wither với một cái đầu lý trí. Nhưng suốt đêm ấy, trong sự trăn trở một mình, hoặc khi trò chuyện với chị gái, bà có thể đã suy nghĩ về những gì mình có thể đánh mất, rồi thay đổi quyết định. Có thể người con gái hiếu thảo đã nhận lời cầu hôn, nhưng chính người nghệ sĩ đầy khát vọng (và là nhà văn đích thực) đã bước xuống cầu thang sáng hôm sau, kéo Harris Bigg-Wither sang một bên và nói rằng bà đã sai lầm, rằng cuộc hôn nhân này sẽ không thành.

Với nhận thức về khát vọng văn chương của Jane, sẽ không có gì đáng ngạc nhiên khi sau khi trở lại Bath, bà đã sửa lại cuốn "Northanger Abbey" (khi đó có tên là "Susan") và tìm được một thỏa thuận xuất bản, giúp bà đạt được mục tiêu lần đầu tiên được trả tiền cho tác phẩm của mình. Việc nhà xuất bản vì lý do nào đó không cho ra mắt cuốn sách ấy chỉ khiến Jane hiểu hơn về ngành xuất bản và càng quyết tâm đưa tác phẩm của mình ra công chúng, nếu không phải dưới tên thật, thì ít nhất là theo điều kiện của chính bà.

Anne Hathaway trong vai Jane Austen và James Mcavoy trong vai Tom Lefroy trong bộ phim "Becoming Jane" năm 2007. Ảnh: Alamy

Vì vậy, sau khi chỉnh sửa cuốn "Sense and Sensibility" và định cư tại Chawton, Jane đã dùng tiền của mình để xuất bản cuốn sách và thu về khoản lợi nhuận đáng kể. Dù sau đó bà bán bản quyền tác phẩm kế tiếp "Pride and Prejudice", bà nhanh chóng nhận ra đó là sai lầm và quay lại mô hình “tự đầu tư” này cho các cuốn tiếp theo.

Việc Jane Austen sống độc thân suốt đời, trong khi các nữ chính của bà lại được tận hưởng cả tình yêu lẫn sự giàu có, là một trong những nghịch lý lớn nhất của văn học Anh. Thực tế đơn giản là, ngay cả khi Jane có một cuộc hôn nhân hạnh phúc với một người chồng sẵn lòng để bà tiếp tục viết lách, thì với viễn cảnh phải chăm sóc một gia đình lớn, có lẽ bà cũng không còn thời gian để sáng tác nhiều như đã làm và do đó, không thể phát triển đến mức độ thiên tài được tôn vinh ngày nay.

Nói một cách khác, có thể chính vì không kết hôn, Jane đã cho mình thời gian và không gian để phát triển tài năng mà không bị ràng buộc bởi trách nhiệm gia đình hay nghĩa vụ hôn nhân. Bà đã hy sinh sự ổn định tài chính và hạnh phúc hôn nhân để giữ lấy tự do sáng tạo và phát triển như một nghệ sĩ đích thực. Có lẽ chính vì lựa chọn đó mà Jane Austen được xem là một trong những tài năng văn chương vĩ đại nhất mọi thời đại.

Tác phẩm khiến Jane trở nên nổi tiếng nhất là “Kiêu hãnh và định kiến”, đưa tên tuổi của bà vượt ra ngoài biên giới nước Anh và đưa các nhân vật của bà vượt ra ngoài lĩnh vực văn chương.

Thùy Dương/Báo Tin tức và Dân tộc