Lý do Trường Đại học Giao thông Vận tải TPHCM cho sinh viên học về AI

Ngày 6/11, tại TPHCM, Báo Tiền Phong phối hợp cùng Trường Đại học Giao thông Vận tải TPHCM tổ chức tọa đàm với chủ đề “Nhận diện và chống tin giả trong kỷ nguyên AI”. Chương trình hướng đến mục tiêu giúp sinh viên nhận thức sâu sắc hơn về cách ứng phó với tin giả và sử dụng công nghệ một cách an toàn, có trách nhiệm trong thời đại trí tuệ nhân tạo phát triển mạnh mẽ.

Được học AI từ năm nhất

Phát biểu tại buổi tọa đàm, thầy Lê Quốc Tuấn - Phó Viện trưởng Viện Công nghệ thông tin và Điện, điện tử - Trường Đại học Giao thông Vận tải TPHCM cho biết nhà trường đã sớm đưa các học phần về Trí tuệ nhân tạo (AI) và Tư duy đổi mới sáng tạo vào chương trình đào tạo cho sinh viên năm nhất.

“Ngay từ khi mới vào trường, sinh viên đã được học hai học phần: Trí tuệ nhân tạo và ứng dụng, cùng Tư duy đổi mới sáng tạo. Mục tiêu là giúp các bạn sớm nhận thức được vai trò của công nghệ thông tin và hiểu cơ bản về AI - học máy, học sâu, thuật toán và dữ liệu lớn,” ông Tuấn nói.

Thầy Lê Quốc Tuấn - Phó Viện trưởng Viện Công nghệ thông tin và Điện, điện tử - Trường Đại học Giao thông Vận tải TPHCM. Ảnh: Duy Anh.

Theo ông Tuấn, việc đào tạo sớm giúp sinh viên nắm được nền tảng công nghệ hiện đại, từ đó có khả năng phân biệt và ứng dụng AI đúng cách. Trong khi AI mang lại nhiều lợi ích, nó cũng bị các đối tượng xấu lợi dụng để tạo ra các hình thức lừa đảo tinh vi như giả mạo khuôn mặt, giọng nói nhằm chiếm đoạt thông tin cá nhân.

Ông Tuấn cho biết nếu trước đây việc chỉnh sửa hình ảnh chủ yếu được con người thao tác thủ công bằng các phần mềm như Photoshop, thì nay công nghệ AI đã có thể tự động xử lý, cắt ghép, tạo ra hình ảnh động từ ảnh tĩnh, khiến người dùng khó phân biệt thật - giả.

“Chúng ta cần hạn chế chia sẻ những nội dung mang tính riêng tư. Các bạn học AI sẽ biết rằng chỉ cần có giọng nói hay hình ảnh, công nghệ đã có thể sao chép, tái tạo gần như hoàn hảo. AI có thể học giọng nói, tần số, và tạo ra bản sao mà nếu nghe lâu còn khiến người thật thấy mệt, do sóng não phải tiếp nhận âm thanh nhân tạo liên tục,” ông Tuấn lưu ý.

Thạc sĩ Nguyễn Thị Thảo - Đảng ủy viên, Chủ tịch Công đoàn Trường ĐH Giao thông vận tải TPHCM - tại buổi tọa đàm.

Ông Tuấn cũng cho rằng bảo vệ quyền riêng tư đang là thách thức lớn trong lĩnh vực công nghệ hiện nay. Dù các hệ điều hành đã bổ sung nhiều tính năng kiểm soát, theo dõi nhưng người dùng vẫn dễ bị thu thập dữ liệu cá nhân thông qua các thiết bị thông minh.

“Chỉ cần chúng ta nói chuyện về việc mua máy tính hay điện thoại, thiết bị thông minh đã có thể ghi nhận và gợi ý quảng cáo ngay. Dữ liệu cá nhân như vị trí, thói quen hay sở thích có thể bị bán cho bên thứ ba. Do đó, việc nhận thức và bảo vệ quyền riêng tư rất quan trọng,” ông Tuấn nói thêm.

Ngoài ra, ông Tuấn khuyến cáo sinh viên cần sử dụng xác thực đa lớp (multi-layer authentication) để bảo vệ tài khoản trực tuyến, đồng thời cảnh giác với các cuộc gọi giả danh.

“Công an, chính quyền không bao giờ gọi điện yêu cầu người dân chuyển tiền hay cung cấp thông tin cá nhân. Nếu nhận cuộc gọi lạ, tốt nhất là hỏi lại, trì hoãn, hoặc liên hệ trực tiếp cơ quan chức năng", ông Tuấn nhấn mạnh.

Các bạn sinh viên Trường Đại học Giao thông vận tải TPHCM tích cực tham gia giao lưu tại chương trình. Ảnh: Duy Anh.

Cũng theo chuyên gia này, trong môi trường mạng xã hội, mỗi hành động nhỏ như “like”, “share” hay “comment” đều được thuật toán ghi nhận và có thể bị khai thác để thao túng dư luận. Vì vậy, sinh viên cần cẩn trọng khi bày tỏ ý kiến hoặc chia sẻ thông tin chưa được kiểm chứng.

“Trên mạng xã hội, chỉ cần một nhóm người cùng chia sẻ hoặc bình luận theo hướng tiêu cực, hiệu ứng ‘bầy kiến, bầy ruồi’ sẽ khiến thông tin lan truyền nhanh và gây hậu quả lớn. Các bạn nên tìm hiểu kỹ các quy định pháp lý như Luật An ninh mạng 2018, Luật Công nghệ thông tin hay Luật Thương mại điện tử để hiểu rõ trách nhiệm khi tham gia môi trường số,” ông Tuấn khuyến nghị.

“Tăng kháng thể thông tin” cho sinh viên

Phát biểu tại tọa đàm, anh Nguyễn Đức Chiến - Bí thư Đoàn Thanh niên Trường Đại học Giao thông Vận tải TPHCM - cho biết thời gian qua, nhà trường từng ghi nhận một vụ giả mạo công văn học bổng. Văn bản được trình bày rất chuyên nghiệp, có logo và ngôn ngữ hành chính chuẩn khiến nhiều sinh viên tin là thật, thậm chí có trường hợp suýt chuyển tiền để “đóng phí học bổng”.

“Ngay khi phát hiện, nhà trường đã xác minh, làm việc với các đơn vị chức năng và phát đi cảnh báo khẩn cấp trên toàn bộ hệ thống thông tin chính thức, đồng thời khẳng định mọi thông báo của trường chỉ được công bố trên website và kênh nội bộ, không gửi qua các nguồn trôi nổi", anh Chiến chia sẻ.

Anh Nguyễn Đức Chiến - Bí thư Đoàn Thanh niên - Trường Đại học Giao thông Vận tải TPHCM. Ảnh: Duy Anh.

Từ sự việc đó, nhà trường nhận thấy phòng chống tin giả không chỉ là nhiệm vụ tạm thời mà là trách nhiệm lâu dài. Đoàn trường đã phối hợp cùng các cơ quan chức năng và báo chí tổ chức nhiều chương trình, tập huấn kỹ năng an toàn thông tin, nhận diện tin giả và sử dụng mạng xã hội có trách nhiệm.

Chương trình tọa đàm thu hút sự tham gia đông đảo của các bạn sinh viên. Ảnh: Duy Anh.

Đại diện đơn vị tổ chức, các diễn giả khách mời và đông đảo các bạn sinh viên chụp ảnh lưu niệm tại chương trình. Ảnh: Duy Anh.

Những nội dung này được lồng ghép vào chương trình sinh hoạt công dân đầu khóa, giúp sinh viên vừa học tập, vừa rèn luyện khả năng sàng lọc và phân tích thông tin. Nhà trường cũng thường xuyên mời chuyên gia, luật sư, giảng viên báo chí đến chia sẻ về các tình huống thực tế, cập nhật thủ đoạn lừa đảo mới trong không gian mạng.

“Các chương trình này nhận được phản hồi tích cực từ sinh viên bởi vừa mang tính thời sự, vừa giúp các bạn có thêm kỹ năng thực tế trong đời sống số", anh Chiến cho biết.

Anh Chiến nhấn mạnh trong thời đại công nghệ, việc tiếp nhận thông tin rất dễ dàng nhưng khả năng phân biệt và nhận diện thông tin đáng tin cậy mới là yếu tố quyết định.

Hữu Huy - Anh Nhàn