M&A Việt Nam đổi vai: Nhà đầu tư ngoại tìm giá trị, doanh nghiệp nội tìm sức bật

M&A Việt Nam bước vào thời kỳ “định giá thật - giá trị thật”

Theo ông Tamotsu Majima, Giám đốc cấp cao RECOF Corporation (Nhật Bản), phần lớn doanh nghiệp Nhật vẫn giữ cách tiếp cận thận trọng và dài hạn khi tham gia M&A tại Việt Nam. Họ ưu tiên dành thời gian nghiên cứu thị trường, phân tích mô hình kinh doanh, biên lợi nhuận và rủi ro trước khi ra quyết định. Quy trình kéo dài hơn, nhưng đổi lại chất lượng thương vụ được bảo đảm ở mức cao.

Các chuyên gia, nhà đầu tư chia sẻ về cơ hội mua bán và sáp nhập tại diễn đàn M&A 2025.

Cách tiếp cận này phản ánh rõ triết lý của nhà đầu tư Nhật: Không tìm kiếm “deal nhanh” mà đặt nặng sự phù hợp chiến lược và khả năng gắn bó lâu dài. Thương vụ Kokuyo chi hơn 27,6 tỷ yen để thâu tóm Thiên Long là ví dụ điển hình. Doanh nghiệp Nhật chọn đầu tư vào một thương hiệu mạnh, nền tảng bền vững và vị thế dẫn đầu để mở rộng hệ sinh thái tại Đông Nam Á, đúng với cách họ định vị thị trường Việt Nam như một điểm tựa tăng trưởng khu vực.

Theo ông Majima, điểm thu hút của Việt Nam không chỉ là tăng trưởng mà còn ở khả năng tạo cộng hưởng khu vực, khi nhiều doanh nghiệp Nhật nhìn Việt Nam như “mảnh ghép chiến lược” trong chuỗi giá trị Đông Nam Á.

Trong khi nhà đầu tư ngoại thiên về thận trọng, doanh nghiệp nội lại coi M&A là công cụ mở rộng nhanh quy mô, vượt qua chu kỳ khó khăn hoặc tạo thế cạnh tranh mới. Ông Đặng Văn Thành, Chủ tịch TTC nhận định, M&A là quy luật của thị trường và doanh nghiệp Việt phải luôn sẵn sàng đón nhận vốn ngoại, cũng như chủ động tìm kiếm cơ hội mua lại doanh nghiệp khác để mở rộng hoạt động.

Ông Thành cho biết, TTC từng thực hiện hàng loạt thương vụ lớn trong ngành mía đường như mua lại Bourbon Tây Ninh, Đường Biên Hòa hay mía đường HAGL, giúp xây dựng nền tảng vùng nguyên liệu quy mô lớn.

Theo ông Thành, không phải lúc nào thị trường thuận lợi mới M&A mà trong nhiều trường hợp, doanh nghiệp nên chọn đúng thời điểm bán – mua để tối ưu quyền lợi cổ đông. “Nếu điều kiện không thuận lợi thì doanh nghiệp cũng nên cân nhắc M&A để bảo vệ giá trị”, ông nhấn mạnh.

Đáng chú ý, TTC cũng chỉ ra nhiều doanh nghiệp Việt đã bắt đầu chú trọng ESG, chuyển đổi xanh, những yếu tố ngày càng quan trọng trong mắt nhà đầu tư quốc tế.

Ông Đặng Văn Thành, Chủ tịch TTC nhận định: "Nên chọn thời điểm thích hợp để M&A".

Khác với TTC, GELEX xây dựng chiến lược M&A dựa trên việc tăng sức mạnh hệ sinh thái. Theo ông Nguyễn Hoàng Long, Phó tổng giám đốc GELEX, tập đoàn chỉ lựa chọn các thương vụ thật sự có khả năng bổ trợ cho các mảng hạ tầng, sản xuất công nghiệp và bất động sản công nghiệp.

GELEX ưu tiên doanh nghiệp đứng đầu hoặc có tiềm năng dẫn dắt thị trường, phù hợp tầm nhìn phát triển dài hạn. Đồng thời, tập đoàn áp dụng chiến lược kép: M&A đi cùng IPO chọn lọc. Việc phát hành cổ phiếu không phải để thoái vốn ngắn hạn mà để mở rộng quy mô tài chính và tăng khả năng kiểm soát ở những doanh nghiệp đang vào giai đoạn tăng tốc.

Từ góc nhìn GELEX, hậu M&A quan trọng không kém giao dịch: Doanh nghiệp phải tái cấu trúc, tích hợp và vận hành hiệu quả để biến thương vụ thành tăng trưởng thực.

Dù xuất phát điểm khác nhau, cả ba quan điểm đều dẫn về xu hướng chung: M&A sẽ giảm về số lượng nhưng tăng về chất lượng; tập trung vào doanh nghiệp có minh bạch cao, mô hình kinh doanh rõ ràng và khả năng tạo dòng tiền vững. Đây cũng chính là tín hiệu cho thấy, Việt Nam đang bước vào chu kỳ M&A mới mang tính chiến lược hơn, chuyên nghiệp hơn và gắn chặt với mục tiêu phát triển dài hạn của doanh nghiệp.

Doanh nghiệp nội chủ động, tập đoàn lớn tối ưu hóa hệ sinh thái

Bên cạnh những điểm chung, các doanh nghiệp cũng chỉ ra những khác biệt rõ rệt phản ánh chính xác cách thị trường M&A đang vận hành. Theo ông Tamotsu Majima, các doanh nghiệp Nhật mà RECOF tư vấn luôn xem Việt Nam như thị trường chiến lược, nhưng họ đặt ra tiêu chuẩn rất cao: Phải hiểu rõ mô hình kinh doanh, đánh giá định giá hợp lý và dự báo được khả năng tăng trưởng.

Nguyên nhân tiến trình M&A kéo dài, vì vậy họ không chấp nhận rủi ro định giá hay minh bạch thấp. Số liệu RECOF dẫn chứng cho thấy, Việt Nam mới có 2.000 doanh nghiệp Nhật hoạt động, thấp hơn nhiều so với Thái Lan (6.000), cho thấy dư địa phát triển còn lớn. Điều này cũng minh chứng, nhà đầu tư Nhật tìm “mảnh ghép chiến lược”, không chạy theo xu hướng ngắn hạn.

Ông Seck Yee Chung, Luật sư điều hành, Công ty Luật Baker McKenzie đang điều phối phiên thảo luận "Vị thế mới của Việt Nam trong dòng chảy đầu tư và M&A toàn cầu".

Trong khi đó, góc nhìn của ông Đặng Văn Thành mang tính thực chiến hơn. Ông nhấn mạnh doanh nghiệp Việt phải dám mua, dám bán đúng thời điểm. Bởi M&A là chiến lược mở rộng thị trường và là cơ hội để nâng chuẩn quản trị, thu hút vốn ngoại. TTC đã chứng minh điều này với hàng loạt thương vụ lớn, giúp tái cấu trúc ngành đường và mở rộng hệ sinh thái của tập đoàn.

Ông Thành cũng lưu ý, doanh nhân phải biết “mua tương lai”, chấp nhận chi phí cơ hội và hướng tới chiến lược win-win với đối tác quốc tế.

GELEX lại cho thấy một trường hợp khác: M&A gắn với lợi thế cạnh tranh dài hạn; ưu tiên lĩnh vực GELEX có khả năng dẫn dắt là công nghiệp - hạ tầng, kết hợp với IPO để mở rộng nguồn lực.

Tập đoàn này cho rằng, năng lượng có rủi ro cao nên không phải trọng tâm hiện tại, thay vào đó, hạ tầng và bất động sản công nghiệp là trụ cột tăng trưởng. GELEX cũng nhấn mạnh hậu M&A là yếu tố quyết định giá trị, bao gồm tái cấu trúc, số hóa dữ liệu và duy trì chuẩn quản trị cao.

Từ bức tranh trên cho thấy, nhà đầu tư ngoại thận trọng nhưng sẵn sàng chi lớn cho tài sản tốt. Trong khi đó, doanh nghiệp Việt ngày càng chủ động trong mua bán – sáp nhập, còn các tập đoàn lớn hướng chiến lược vào xây dựng hệ sinh thái bền vững.

Tất cả hội tụ thành xu hướng rõ ràng: Việt Nam đang bước vào giai đoạn M&A chất lượng, ít nhưng tinh, nơi doanh nghiệp phải có năng lực thật, minh bạch thật và chiến lược thật để nắm bắt vận hội.

Bài và ảnh: Hải Yên/Báo Tin tức và Dân tộc