Mạch máu não nhìn như 'làn khói thuốc lá' do mắc bệnh Moyamoya hiếm gặp

Các mạch máu não của bệnh nhân nhìn như “làn khói thuốc lá” trên phim chụp MRI

Từ khoảng tháng 2/2025, bệnh nhân N.T.L. (17 tuổi, trú tại Hà Nội) thường xuyên có từng cơn đau nửa đầu, lúc bên phải, lúc bên trái và hai thái dương, giật kiểu mạch đập; đau tăng khi thiếu ngủ hoặc thay đổi thời tiết, kèm sợ tiếng ồn và run tay chân.

Tại Bệnh viện đa khoa Medlatec, qua thăm khám lâm sàng, bệnh nhân không có dấu hiệu thần kinh khu trú hay tăng áp lực nội sọ. Để làm rõ nguyên nhân, bác sĩ chỉ định chụp cộng hưởng từ (MRI) sọ não.

Kết quả MRI cho thấy, hình ảnh tổn thương hẹp tắc động mạch cảnh trong hai bên và các nhánh của đa giác Willis, xung quanh hình thành tuần hoàn bàng hệ với nhiều mạch máu nhỏ bất thường. Trên phim chụp mạch não, các mạch này tạo thành đám, tỏa mờ như “làn khói thuốc lá” – dấu hiệu đặc trưng của bệnh Moyamoya.

Đồng thời, trên chuỗi xung FLAIR, xuất hiện những dải tín hiệu sáng chạy dọc theo rãnh cuộn não, gợi hình ảnh “dây thường xuân” len lỏi trên bề mặt, phản ánh sự gia tăng tuần hoàn bàng hệ màng mềm để bù đắp cho tình trạng thiếu máu não do tắc nhánh mạch não.

Bên cạnh đó, bác sĩ cũng phát hiện một hình ảnh tổn thương cũ ở vùng trán trái, là biến chứng của bệnh lý Moyamoya.

Dựa vào kết quả đó, bệnh nhân được chẩn đoán mắc bệnh lý Moyamoya, kèm nhồi máu não cũ. Bác sĩ đã tư vấn, kê đơn thuốc cho bệnh nhân điều trị nội khoa.

Theo bác sĩ chuyên khoa I-bác sĩ nội trú Phạm Thị Yến – Chuyên khoa Chẩn đoán hình ảnh, Hệ thống Y tế Medlatec, Moyamoya là bệnh lý hiếm gặp, mạch máu tiến triển dẫn đến hẹp các động mạch nội sọ chính, tự phát, không viêm, không xơ vữa động mạch, liên quan đến đoạn cuối động mạch cảnh trong và đa giác Willis.

Tên gọi của bệnh xuất phát từ ca bệnh lần đầu được phát hiện tại Nhật Bản. Moyamoya trong tiếng Nhật Bản là “làn khói thuốc lá”, mô tả tuần hoàn bàng hệ là mạch máu nhỏ bất thường, trông giống như làn khói thuốc.

Bệnh hầu hết gặp ở khu vực châu Á. Đây cũng được xem là bệnh của trẻ em và thanh thiếu niên (chiếm 2/3 số ca bệnh), tuổi trung niên (chiếm 1/3 số ca bệnh).

Hiện cơ sở bệnh lý vẫn chưa được hiểu rõ, không thấy xơ vữa động mạch hoặc viêm. Các nghiên cứu chỉ ra, những người mang gen RNF213 dễ mắc bệnh lý Moyamoya, đây là gene có vai trò trong quá trình hình thành mạch máu não. Khoảng 12,5% trường hợp di truyền, có tính chất gia đình.

Bác sĩ Phạm Thị Yến cho biết, trong chẩn đoán bệnh lý Moyamoya, chẩn đoán hình ảnh có vai trò rất quan trọng, giúp bác sĩ phân biệt với các bệnh lý gần tương tự như: xơ vữa động mạch, viêm màng não, chấn thương đầu...

Chẩn đoán hình ảnh phát hiện tình trạng hẹp hoặc tắc nghẽn phần cuối của động mạch cảnh trong sọ, rồi lan rộng ra các động mạch não trước, não giữa, não sau; phát hiện mạng lưới mạch máu bất thường ở vùng lân cận của các tổn thương dạng “làn khói thuốc”.

Bệnh Moyamoya nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời có thể dẫn đến đột quỵ, tàn phế hoặc tử vong. Do đó, bác sĩ khuyến cáo, người dân khi thấy các triệu chứng bất thường như: xuất hiện đau đầu dai dẳng, cơn yếu liệt thoáng qua, co giật hoặc có cơn đột quỵ tái phát không rõ nguyên nhân... thì cần đến ngay cơ sở y tế để được thăm khám kịp thời.

MẠNH TRẦN