Mạng xã hội tràn ngập tin giả về cuộc giao tranh ở Ukraine

Oliver Alexander (28 tuổi), doanh nhân Đan Mạch, hiện làm việc tại phía nam Bồ Đào Nha, trực tiếp theo dõi qua màn hình cuộc chiến tại Ukraine từ khoảng cách hơn 3.000 km.

Mở Twitter trên máy tính và ứng dụng Telegram trên điện thoại, anh xem một loạt video quay cảnh xe tăng Nga lăn bánh trên cầu đường tại Ukraine, hoặc trực thăng vũ trang của Nga làm một sân bay Ukraine nổ tung.

Dù hình ảnh về cuộc chiến tràn ngập trên Internet, Alexander không chắc điều này giúp công chúng hiểu về tình hình.

Theo Washington Post, tính dồn dập và tức thời của mạng xã hội đang tạo ra lớp sương mù che phủ diễn biến thật sự. Tin tức thật giả lẫn lộn, vừa cung cấp thông tin, vừa gây nhiễu loạn.

"Nếu là một người bình thường lên mạng xã hội những ngày này, bạn sẽ thấy rất hỗn loạn. Khi có quá nhiều tin tức tung ra từ mọi phía, bạn dễ bị cung cấp thông tin sai lệch nếu không tìm hiểu kĩ", Alexander nói.

Tin tức trên mạng xã hội được cập nhật nhanh chóng nhưng không đảm bảo độ tin cậy. Ảnh: Reuters.

Tin giả lan rộng

Sự kết hợp của điện thoại di động, mạng xã hội và liên kết dữ liệu tốc độ cao giúp cung cấp hình ảnh về tình hình tại Ukraine một cách nhanh chóng, trực quan cùng số lượng đồ sộ hơn bất kỳ xung đột quân sự lớn nào trước đây.

Các chuyên gia cho biết điều này cũng làm nảy sinh những cách thức lừa đảo mới. Song song với cuộc chiến là sự lan rộng của tin giả, gây khó khăn cho việc tìm hiểu sự thật.

Joan Donovan, giám đốc nghiên cứu tại Trung tâm Shorenstein của Đại học Harvard về Truyền thông, Chính trị và Chính sách Công, đã đăng trên Twitter: "Với tình hình hiện tại, nên bật TV để theo dõi tin tức hơn là truy cập bãi rác mạng xã hội".

Bà cũng cho biết một số tài khoản đang chia sẻ video, hình ảnh cũ, bị lấy ra khỏi bối cảnh và chỉnh sửa với những dòng mô tả sai lệch, sau đó được đăng tải, sử dụng hashtag như các đoạn băng thực.

Việc lan truyền tin giả sẽ có tác dụng khi những người dân liên tục chia sẻ dù không biết điều gì là đúng.

Người Nga theo dõi tin tức. Ảnh: AP.

Một đoạn clip, cắt ra từ trong trò chơi điện tử, đã nhận về hàng triệu lượt xem khi người đăng tải tuyên bố rằng nó mô tả các cuộc tấn công thực sự.

Đoạn video do hãng thông tấn AP ghi lại ở Libya từ hơn một thập kỷ trước đã trở lại Facebook và Twitter vào ngày 24/2. Tương tự, nhiều người dùng TikTok tưởng rằng họ đang xem video các binh sĩ nhảy dù xuống Ukraine sau khi một tài khoản người Nga đăng tải đoạn phim cũ, được quay từ vài năm trước. Video trên vẫn thu hút 22 triệu lượt xem chỉ trong gần một ngày.

Khung cảnh bên trong một ga tàu điện ngầm ở Kyiv sáng 24/2. Ảnh: Reuters.

Nhu cầu tin tức tăng

Cùng lúc, nhiều kẻ thực sự cố tình lừa người dùng mạng xã hội để thông tin sai lệch được chia sẻ rộng rãi, theo AP.

Theo Bret Schafer, làm việc cho Liên minh Bảo mật Dân chủ, mọi người đang tiêu thụ tin giả bởi họ tuyệt vọng tìm kiếm tin tức.

"Nhu cầu về tin tức tăng vọt, nguồn đáng tin cậy lại không có nhiều, nên các tin giả đã lấp đầy khoảng trống về nhu cầu thông tin", ông nói thêm.

Khoảng trống càng trở nên lớn hơn vào ngày 24/2 khi tình trạng mất Internet diễn ra khắp một số vùng của Ukraine, khiến người dân càng khó liên lạc với người thân hoặc theo dõi tin tức.

John Silva, giám đốc cấp cao của News Literacy Project, tổ chức phi lợi nhuận hoạt động nhằm chống tin giả qua giáo dục, cho biết những người xem video, ảnh và bài đăng như trên không thực sự để tâm khi chia sẻ thông tin sai lệch.

"Khi xem một người lính nhảy dù nói tiếng Nga, họ không quan tâm hay tra hỏi nó là gì. Nếu cho rằng đó là thông tin mới, họ cảm thấy buộc phải chia sẻ với người khác", Silva nói.

Khói bốc lên từ khu vực của Bộ Quốc phòng Ukraine ở Kyiv. Ảnh: Reuters.

Chiến sự giữa Nga và Ukraine đang là chủ đề nóng nhất hiện nay. Ngay sau khi Tổng thống Nga tuyên bố tấn công Ukraine vào ngày 24/2, nhiều vụ tấn công đã được báo cáo ở hàng loạt địa phương của Ukraine như Kharkiv, Kramatorsk, Odesa, Mariupol, thủ đô Kyiv.

Nhiều người Ukraine mất nhà cửa, số khác phải sống tạm trong những căn phòng bị tàn phá nặng nề, hoặc phải qua đêm trong hầm tránh bom và ga tàu điện ngầm.

Mai Hoàng