Martín Rama: Yêu Hà Nội bằng cả trái tim nhưng bảo vệ Hà Nội bằng lý trí

Không gian buổi giới thiệu sách.

Sau gần một thập niên, Martín Rama lại tiếp tục cho ra mắt cuốn sách thứ hai viết về Hà Nội. Với tựa đề được lấy cảm hứng từ tên Giải thưởng Bùi Xuân Phái, cuốn sách dường như thể hiện sự tiếp nối và phát triển trong tình yêu mà ông dành cho Hà Nội. Từ phải lòng đến những cuộc dạo chơi, và giờ là một giai đoạn mới với nhiều cam kết hơn dành cho Nàng - danh xưng mà Martín Rama vẫn thường dùng để nói về Hà Nội một cách trìu mến.

Tác giả cuốn sách chia sẻ: “Thăng Long - Hà Nội với nghìn năm lịch sử phong phú, hào hùng, với văn hóa được tích lũy nhiều đời, không phải thủ đô nào trên thế giới cũng có được. Hà Nội không nhất thiết phải lựa chọn mô hình đầu tàu kinh tế, việc mà nhiều địa phương có nhiều thuận lợi và có khả năng làm tốt hơn Hà Nội nhiều. Thay vì chọn một mô hình đô thị khổng lồ với vô vàn vấn nạn, từ tắc nghẽn giao thông đến ô nhiễm môi trường, tệ nạn xã hội, thị trường đất đai rối loạn... cản trở phát triển kinh tế như nhiều đô thị lớn trên thế giới đang gặp, Hà Nội nên chọn cho mình mô hình một thành phố lịch sử, văn hóa, đầu tàu về khoa học - kỹ thuật tiên tiến, có quy mô vừa phải, hợp lý, có môi trường đô thị trong lành, văn minh, công bằng, dân chủ, đủ năng lực khai thác, ứng dụng những thành tựu khoa học tiên tiến của thời đại trong xây dựng, quản lý vận hành, ngõ hầu tạo dựng một môi trường sống lý tưởng…”.

Các diễn giả tại buổi giới thiệu sách.

Cuốn sách bao gồm 45 bài viết về bảo tồn di sản và phát triển đô thị, được chia thành 5 chương: “Hà Nội thật đặc biệt”, “Di sản là gì?”, “Các chiến dịch bảo tồn”, “Thiên sử ca Bùi Chu”, “Một dự án cho Hà Nội”. Qua đó, đã cho thấy một hành trình nỗ lực của tác giả trong việc góp phần bảo vệ và phát triển những đặc điểm đáng quý của Hà Nội. Đó không chỉ là cảm xúc say mê trìu mến, mà còn là tầm nhìn sáng suốt để giúp thành phố này ngày càng được tỏa sáng, trong khi vẫn giữ được những nét độc đáo làm nên cá tính của nó.

Là một người nước ngoài và cũng là một chuyên gia kinh tế, tình yêu Martín Rama dành cho Hà Nội rất đặc biệt. Ông không nuối tiếc dĩ vãng của Hà Nội, càng không cố gắng đưa nó trở lại dáng vẻ huy hoàng trong quá khứ. Martín Rama trân trọng Hà Nội trong từng khoảnh khắc hiện tại và trong những dự định tương lai.

Chính vì thế, tác giả đang ấp ủ dự án nghiên cứu với mục tiêu giữ gìn một số đặc trưng của một Hà Nội cổ kính, giàu văn hóa và đậm bản sắc riêng, trong một thành phố đang trong quá trình hiện đại hóa nhanh chóng, theo ông sự kết hợp đó sẽ là con đường đầu tư sinh lời nhất và bền vững nhất cho Hà Nội.

Tác giả Martín Rama.

“Hà Nội có một bộ sưu tập các phong cách kiến trúc đặc sắc. Nó kết hợp cả một loạt các phong cách kiến trúc, từ các ngôi chùa truyền thống và khu tập thể, đến các văn phòng và biệt thự Pháp cổ, rồi tới các công trình Xô viết. Và tôi tin rằng theo thời gian, kiểu kiến trúc này sẽ ngày càng được yêu mến bởi tính nguyên bản và độc đáo của nó.

Nhưng không chỉ bởi kiến trúc, Hà Nội còn rất đặc biệt bởi đời sống xã hội. Có lẽ vì không gian trong nhà quá hạn chế, nhiều tương tác xã hội của người dân được diễn ra ở ngoài trời. Và khi đến Việt Nam, khách nước ngoài rất yêu thích nền ‘văn hóa vỉa hè’ của Hà Nội, mọi người ăn uống, giao lưu, hẹn hò, mua hoa tươi… Không phải ngẫu nhiên mà người nước ngoài yêu Hà Nội đến thế. Người Hà Nội cũng thực sự yêu thành phố của họ.

Nhưng tôi không chắc họ có thể chỉ ra điều gì làm cho Hà Nội đặc biệt đến vậy và những gì thành phố cần được bảo tồn trong hành trình vội vã để trở thành một quốc gia giàu có. Từ đó, chúng ta cần phải suy nghĩ kỹ lưỡng hơn về các phương pháp để dung hòa phát triển kinh tế nhanh chóng và bảo tồn giá trị kiến trúc cũng như đặc tính xã hội của Hà Nội”, Martín Rama nói thêm.

Vì tình yêu Hà Nội của Martín Rama.

Từ cuốn sách Hà Nội, một chốn rong chơi cho tới Vì tình yêu Hà Nội, từ khoảnh khắc phải lòng cho đến quá trình tìm hiểu, say mê và cam kết, Martín Rama không những thể hiện quan điểm của ông về vấn đề bảo tồn di sản và phát triển đô thị, mà còn về tình yêu và trách nhiệm. Một hành trình bền bỉ đã cho thấy ông yêu Hà Nội bằng cả trái tim nhưng quyết tâm bảo vệ Hà Nội bằng lý trí.

Martín Rama là một Chuyên gia kinh tế trưởng của Ngân hàng Thế giới tại khu vực Mỹ Latinh và Caribe. Ông cũng là Giám đốc dự án tại Trung tâm Phát triển đô thị bền vững thuộc Viện Hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam.

Năm 2014, ông được nhiều người Việt Nam biết tới với cuốn sách Hà Nội, một chốn rong chơi và đạt giải thưởng Bùi Xuân Phái - Vì tình yêu Hà Nội.

Bài và ảnh: Mộc Trà