Máy bay nào sẽ trở thành 'cặp đôi hoàn hảo' với tiêm kích Gripen ở Ukraine?

Có quan điểm cho rằng phi đội chỉ gồm các tiêm kích hạng nhẹ JAS 39E/F Gripen là chưa đủ đáp ứng yêu cầu chiến đấu toàn diện của Ukraine và Kiev cần thêm một loại máy bay “hạng nặng” để bổ trợ cho chúng. Vậy những lựa chọn khả thi là gì, nếu mở rộng tầm nhìn vượt ra ngoài các phương án truyền thống?

Liệu Rafale, F-15EX hay UCAV sẽ trở thành “cặp đôi hoàn hảo” với Gripen? Ảnh minh họa: Defense Express

Gripen – trụ cột tương lai của Không quân Ukraine

Tiêm kích đa năng JAS 39E/F Gripen của Thụy Điển được kỳ vọng sẽ trở thành xương sống của Không quân Ukraine với khoảng 100 chiếc, trong đó một phần dây chuyền sản xuất có thể được đặt tại Ukraine. Dù kế hoạch này chưa hoàn tất, nhưng việc bổ sung thêm chiến đấu cơ khác đã bắt đầu được đưa ra thảo luận.

Về lý thuyết, Ukraine có thể vận hành tới 250 tiêm kích, nhưng con số này vượt xa khả năng ngân sách thực tế. Chi phí vận hành là gánh nặng lớn - các cường quốc châu Âu như Anh, Đức, Pháp hay Thụy Điển đều sở hữu phi đội nhỏ hơn nhiều, cho thấy chi phí duy trì lực lượng không quân quy mô lớn là vô cùng tốn kém.

Hạn chế của Gripen và lý do cần thêm “trợ thủ”

Nhiều nhà phân tích nhận định rằng một lực lượng chỉ toàn Gripen - dòng tiêm kích một động cơ, hạng nhẹ - sẽ bị hạn chế trong tác chiến toàn diện, nhất là ở tầm xa và khi cần mang tải trọng lớn. Do đó, một chiến đấu cơ hạng nặng có thể bù đắp những thiếu sót này.

Trong số các lựa chọn, Rafale của Pháp được nhắc tới, trong khi Eurofighter Typhoon gần như bị loại trừ do chi phí quá cao, thể hiện rõ qua các hợp đồng gần đây của Thổ Nhĩ Kỳ.

So với Gripen E/F, Rafale không tạo ra bước nhảy vọt quá lớn về năng lực, dù vẫn có ưu thế nhất định. Tiêm kích hai động cơ của Pháp có thể mang tải trọng khoảng 9,5 tấn – nhiều hơn 2–3 tấn so với Gripen – và có thêm 4 giá treo vũ khí. Bán kính tác chiến của Rafale vào khoảng 1.850 km, trong khi Gripen E đạt khoảng 1.500 km, cả hai đều có khả năng tiếp nhiên liệu trên không.

Nói cách khác, Rafale vượt trội hơn Gripen E/F, nhưng không mang tính đột phá chiến lược. Nếu Ukraine muốn nâng cấp năng lực chiến đấu đáng kể, lựa chọn lý tưởng hơn có thể là F-15EX – tiêm kích hạng nặng thế hệ 4+ của Mỹ, có thể mang tới 13,3 tấn vũ khí với tối đa 24 quả tên lửa. Giới chuyên gia quốc phòng Ukraine đã bàn thảo về dòng máy bay này từ năm 2021, và các cuộc tiếp xúc chính thức được cho là đã diễn ra từ năm 2019.

Một lựa chọn khác, mang tính “tương lai” hơn, là F-35 – tiêm kích tàng hình thế hệ 5 của Mỹ. Tuy nhiên, phương án này gần như phi thực tế đối với Ukraine, xét tới giá thành, khả năng cung ứng, và các hạn chế về sản xuất. Ngay cả F-15EX cũng đã bị đánh giá là quá tốn kém, khi giá xuất khẩu chưa được công bố rõ ràng và nhiều quốc gia khó mua số lượng lớn. Tình trạng tắc nghẽn sản xuất của Boeing và các cam kết hợp đồng hiện có càng khiến khả năng bàn giao đúng hạn trở nên xa vời.

UCAV hay tiêm kích thế hệ 6

Tuy nhiên, việc tìm “trợ thủ hoàn hảo” cho Gripen không phải là điều bất khả thi. Chính Thụy Điển – quốc gia chỉ dựa vào Gripen và chưa có kế hoạch mua tiêm kích nước ngoài – đang theo đuổi một hướng đi hoàn toàn mới: phát triển “trợ thủ trung thành” (loyal wingmen) – máy bay chiến đấu không người lái (UCAV) hoạt động cùng tiêm kích có người lái.

Ảnh minh họa UCAV: Defense Express

Những UCAV đầu tiên trong chương trình F-series mới của Thụy Điển sẽ có trọng lượng cất cánh trên 5 tấn, chia sẻ nhiều hệ thống và linh kiện với Gripen E/F. Về chức năng, chúng sẽ đóng vai trò như “kho vũ khí bay” và trạm trinh sát, mang tên lửa, cảm biến tiên tiến và thiết bị gây nhiễu. Khi hoạt động cùng nhau, Gripen sẽ trở thành trung tâm chỉ huy của một đội hình hỗn hợp giữa máy bay có người lái và không người lái, mở rộng tầm hoạt động và sức chiến đấu trên không.

Theo trang Defense Express, khi xem xét “cặp đôi hoàn hảo” cho Gripen, Ukraine có thể tham khảo trực tiếp các khái niệm mà Saab và Không quân Thụy Điển đang phát triển. Ngoài UCAV F-series, Thụy Điển còn đang thiết kế tiêm kích thế hệ thứ 6, có thể trở thành đối tác chiến đấu tương lai của Gripen trong cấu trúc không quân thế hệ mới.

Hoàng Phạm/VOV.VN Theo Defense Express