Mê đặc sản bánh cáy Hưng Yên, khách đặt ship 100km về bày cỗ, làm quà

Bánh cáy là đặc sản có nguồn gốc từ làng Nguyễn, thuộc xã Đông Hưng, tỉnh Hưng Yên (xã Nguyên Xá, huyện Đông Hưng, tỉnh Thái Bình cũ).

Ngày nay, món bánh này được biết đến rộng rãi hơn, xuất hiện phổ biến tại nhiều địa phương trên địa bàn tỉnh.

Theo người dân địa phương, sở dĩ có tên gọi như vậy là bởi món bánh này thoạt nhìn khá giống trứng con cáy. Song, cũng có người nói, thuở xưa, bánh cáy được đem tiến vua. Vua ăn thấy có vị bùi, ngọt hòa cùng vị cay nên hỏi tên bánh.

Viên quan dâng bánh nói rằng đây là bánh cay, nhưng sau này, người dân đọc chệch thành bánh cáy.

Bánh cáy từng lọt Top 100 món ăn đặc sản Việt Nam 2020-2021. Ảnh: Xưởng bánh Chú Lâm - Phù Sa

Chị Nguyễn Hằng – chủ một cơ sở làm bánh cáy ở xã Đông Hưng cho biết, món đặc sản này được làm từ những nguyên liệu dân dã như gạo nếp cái hoa vàng, gấc, quả hoặc lá dành dành, mỡ lợn, lạc, vừng, gừng, dừa…

Tất cả sẽ được trộn cùng nước đường mạch nha (hoặc mật mía) sánh quyện rồi đổ khuôn, chờ khô thì cắt thành các miếng nhỏ và đóng gói.

Theo chị, tuy làm từ những nguyên liệu quen thuộc nhưng món bánh cáy đòi hỏi quá trình chế biến kỳ công.

Cụ thể, mỡ lợn sẽ được làm chín, ướp đường trước khi làm bánh, sau đó đem thái hạt lựu rồi xào cho đến khi mỡ săn lại, trong và giòn.

Lạc và vừng cũng được rang chín và xát nhẹ để loại bỏ vỏ. Còn gừng và vỏ quýt tươi được sơ chế sạch, để ráo rồi xào với nước đường. Có nơi, người ta xào vỏ quýt với nước đường và nước gừng ép.

Món bánh dân dã đòi hỏi quá trình chế biến kỳ công. Ảnh: Ha Ngoc

Gạo nếp cái hoa vàng được chia thành 3 phần: 2 phần để nấu xôi và 1 phần được rang thành bỏng (còn gọi hoa nẻ, hạt nổ).

Trong đó, phần gạo nấu xôi cũng được chia làm hai. Một nửa đem nấu với thịt gấc để tạo màu đỏ, nửa còn lại nấu với nước từ quả hoặc hoa dành dành để tạo màu vàng.

Khi xôi được đồ chín, người ta đem nghiền nhuyễn rồi dàn mỏng, để nguội vài ngày rồi cắt thành từng lát nhỏ, dài giống mứt bí rồi sấy/phơi khô (người địa phương gọi là con cáy). Con cáy sau đó được đem chiên cho phồng và giòn xốp.

Con cáy là nguyên liệu không thể thiếu trong bánh cáy, giúp món ăn có hình thức và hương vị đặc sắc. Ảnh: Nhàn giò chả

Tiếp đến, trộn đều các nguyên liệu đã sơ chế với nước đường mạch nha nóng, sau đó đổ hỗn hợp ra một cái khuôn gỗ hình chữ nhật đã được rải sẵn lớp vừng rang phía dưới, rồi dàn đều bánh, ép chặt. Sau đó rắc một lớp vừng và dừa bào sợi lên mặt trên.

Chờ khi bánh cứng lại, người ta sẽ lấy bánh ra khỏi khuôn và cắt thành các khoanh hoặc miếng có kích cỡ đều nhau.

“Tùy từng nơi và sở thích từng nhà, bánh cáy trộn xong có thể đổ khuôn hoặc nắm thành từng miếng ngay lúc còn nóng.

Nếu làm đúng quy trình truyền thống, bánh cáy không cần phải sấy khô hay phơi nắng mà vẫn có thể bảo quản trong nhiều tháng”, chị Hằng nói.

Bánh cáy được nắm thành từng nắm khi còn nóng hổi hoặc đóng thành khuôn hình chữ nhật. Ảnh: Hiền Deli, Nguyễn Mai Hương

Tùy từng nhà, bánh cáy có thể được thêm hoặc bớt chút nguyên liệu, tạo nét đặc trưng riêng song vẫn đảm bảo đủ các nguyên liệu chính và giữ được hương vị truyền thống.

Cũng theo chủ cơ sở này, bánh cáy đạt chất lượng phải đảm bảo độ ngọt vừa phải, thơm mùi lạc, vừng rang, ngậy vị béo của mỡ, xôi, hòa quyện vị cay nhẹ của gừng…

Không chỉ là món “ăn chơi”, nhâm nhi cùng nước chè xanh của người lớn tuổi hay thức quà quê cho đám trẻ con, bánh cáy còn xuất hiện trong mâm cỗ dịp lễ Tết, giỗ chạp và cưới hỏi ở địa phương.

Nhiều gia đình còn dùng bánh cáy làm quà biếu tặng hay dâng lên ban thờ, tỏ lòng thành kính với ông bà đã khuất, tổ tiên.

Bánh cáy được đóng thành từng gói hoặc phong nhỏ, giá khoảng 80.000 – 120.000 đồng/kg. Ảnh: Nguyễn Mai Hương

Chị Mai Chi (Hà Nội) từ nhỏ đã được thưởng thức món bánh cáy dân dã ở quê nhà. Trong tâm trí của chị, đây là món ăn có mùi thơm, vị cay nhẹ và ngọt dịu.

Khi sống xa quê, chị vẫn thường đặt ship bánh cáy hơn 100km từ quê nhà lên Thủ đô, vừa ăn, vừa làm quà cho bạn bè, đối tác, đồng nghiệp.

“Thỉnh thoảng nhà có cỗ, mình vẫn mua bánh cáy về, bày lên mâm như một món tráng miệng để đãi khách, lan tỏa món đặc sản dân dã của quê hương.

Bánh cáy ăn dẻo, thơm, xen lẫn chút xôm xốp của bỏng gạo, tạo cảm giác lạ miệng cho những ai thưởng thức lần đầu”, chị Chi bày tỏ.

Thảo Trinh