Mẹ hát hay, con diễn giỏi

NSND Thúy Mơ sinh ra ở một làng quê nghèo huyện Tứ Kỳ (Hải Dương). Cha mất sớm, từ nhỏ tảo tần giúp mẹ, lặn lội bên sông vớt rươi, bắt cáy, nhưng chị đã mê tiếng hát chèo từ nhỏ. Những buổi tối, chị tranh thủ đi tập văn nghệ rồi thành diễn viên đội chèo của xã. Lớn lên vừa có năng khiếu hát múa, lại có nhan sắc nên chị được tuyển vào đoàn chèo tỉnh Hải Dương.

Có người ví tiếng hát Thúy Mơ như loài cây hoa mọc bên dòng nước lợ, rất gần tự nhiên hoang dã mà có vị mặn nồng. Tuy được trời phú cho giọng hát có sức cuốn hút lòng người, nhưng chị vẫn khổ công luyện tập và chăm chút thường xuyên để có cảm xúc sâu lắng khi đứng trên sân khấu.

NSND Thúy Mơ và NSƯT Minh Phương.

Từ một câu Sa lệch chênh bâng khuâng, đến câu vỉa điệu Tò vò, điệu Sử rầu vào Ba than não nùng ai oán; từ điệu Trần tình giãi bày tâm sự cho đến Luyện năm cung man mác, xao xuyến Đò đưa, hoặc câu Xẩm da diết, Con nhện giăng mùng vấn vương… đã được Thúy Mơ “vắt hết gan ruột” để câu hát thêm đắm say lòng người.

Thúy Mơ là một tài năng. Chị không được đào tạo chính quy, chỉ được học tập tại chỗ, học trên sàn diễn, nhưng thiên bẩm về nghệ thuật chèo đã chắp cánh cho chị bay xa. Những vai chính do chị đảm nhiệm thường là nhân vật có tâm trạng, số phận éo le, như: Cô Làn trong vở “Câu chuyện làng Nhân”, cô Tấm trong “Tấm Cám”, Cúc Hoa trong vở “Tống Trân Cúc Hoa”… Chính từ những thân phận ấy, Thúy Mơ đã mở tung cánh cửa tài năng, thanh sắc của mình. Chị nhả chữ, cất lời, người nghe thấy trong tiếng nảy của e chèo, còn có tiếng thổn thức của trái tim người nghệ sĩ đa tình đa cảm…

Thúy Mơ đoạt tấm huy chương vàng đầu tiên vào năm 1980, trong vai cô Làn của vở chèo “Câu chuyện làng Nhân”. Và ngay năm sau (1981), chị đoạt giải A Cuộc thi Tiếng hát chèo toàn quốc, rồi lại hai năm nữa (1983), chị giành giải đặc biệt cho vai bà mẹ Tống Trân. Những tấm huy chương, những giải đặc biệt tại các hội diễn chuyên nghiệp toàn quốc, hội diễn khu vực, giải thưởng của các ngành, các cấp dành cho nghệ sĩ Thúy Mơ có thể trưng bày trong một căn phòng chưa hết. Nhưng chị hạnh phúc nhất với tấm huy chương là được làm nghệ sĩ của nhân dân, cho nhân dân. Thúy Mơ từng là đại biểu HĐND tỉnh Hải Dương khóa X và Phó giám đốc Nhà hát chèo Hải Dương, phụ trách nghệ thuật.

Khi đã nghỉ hưu, sống với con cháu, nhưng chị vẫn hào hứng nhận lời ngâm thơ, hát thu thanh trên sóng phát thanh, truyền hình, nhận hướng dẫn hát chèo cho Câu lạc bộ Người khiếm thị TP Hải Dương.

Gia đình Thúy Mơ là ngôi nhà nghệ thuật. Các con trai, gái, dâu rể đều là nhạc công và diễn viên, giáo viên trường nghệ thuật, trong đó có Minh Phương, cô con gái đầu lòng theo nghiệp mẹ. Minh Phương sinh năm 1974. Nhờ gien di truyền của mẹ, Minh Phương sớm bộc lộ năng khiếu bẩm sinh. Khi mới học lớp 5, Phương được mẹ đưa ra tỉnh học, được sinh hoạt ở cung thiếu nhi của tỉnh. Còn nhỏ đã hát hay, nhiều người khen có chất giọng. Thế là mẹ chú ý dạy dỗ thêm, sau này xin vào đoàn chèo, vậy là hai mẹ con cùng đoàn.

Minh Phương rất hợp với nhân vật nội tâm, bi kịch. Ví như vai Thị Phương trong vở “Trương Viên”, vai Dịu Hiền trong “Hai giọt nước”, Ngọc Liên trong “Nam dược thánh nhân”. Đó là những vai nữ chín dịu dàng, hiền thục, đằm thắm nhưng hay gặp những cảnh éo le, bất hạnh. Mỗi khi cất tiếng ca, cùng với ngoại hình biểu diễn, Phương thể hiện tận cùng cảm xúc phù hợp tâm trạng, chạm đến trái tim, lòng người, khiến khán giả đắm say. Phương không chép lại giọng chèo của mẹ, như là bông hoa nước lợ, mà cô có cái chất mộc mạc, giản dị, nhưng mỏng manh, trong trẻo. Có thể nói, cô sinh ra là để hát chèo, hát dân ca.

Gần 20 năm trong nghề, Minh Phương đã sở hữu nhiều giải thưởng mà bạn bè cùng trang lứa khao khát. Đó là 8 huy chương vàng trong các cuộc thi hát chèo, hội diễn sân khấu chuyên nghiệp toàn quốc và khu vực; đoạt giải nhì (không có giải nhất) dòng nhạc dân gian trong Cuộc thi Giọng hát hay trên sóng phát thanh lần thứ nhất. Năm 2007, Minh Phương được phong tặng danh hiệu NSƯT, cuối năm đó cô ra Hà Nội làm việc ở Nhà hát Đài Tiếng nói Việt Nam. Từ đó đến nay, Minh Phương tham gia biểu diễn các chương trình, sự kiện văn nghệ quan trọng của đài, của quốc gia, thu những bài ca phát sóng của Đài Tiếng nói Việt Nam. Cô tự hào được sống trong môi trường nghệ thuật và được mẹ Thúy Mơ dìu dắt.

Đầu tháng 11-2019 vừa qua, sau khi đón niềm vui nhận danh hiệu NSND, Thúy Mơ và con gái NSƯT Minh Phương cùng các thành viên trong gia đình, một số bạn bè về quê làng Tiên Động tổ chức đêm văn nghệ bày tỏ lòng tri ân với bà con và quê hương đã nâng bước cho hai mẹ con trong suốt chặng đường nghệ thuật mấy chục năm qua.

Bài và ảnh: KHÚC HÀ LINH