Microsoft Edge ra mắt chế độ Copilot: Duyệt web với trợ lý AI

Đây không chỉ là một tính năng mới mà còn là tuyên bố táo bạo về một kỷ nguyên hoàn toàn khác - nơi mà trình duyệt không còn là công cụ thụ động để truy cập thông tin, mà trở thành một cố vấn thông minh, một cộng sự số có khả năng hiểu, dự đoán và hành động thay mặt người dùng.

Từ công cụ đến cộng sự

Chế độ Copilot đánh dấu một bước tiến vượt bậc trong cách chúng ta tương tác với internet. Thay vì người dùng phải chủ động tìm kiếm, sao chép, dán và xử lý thông tin qua nhiều bước rườm rà, chế độ Copilot hứa hẹn biến trình duyệt thành một trợ lý thông minh có khả năng "đọc vị" nhu cầu và hành động một cách chủ động (proactive).

Hãy tưởng tượng bạn đang xem một công thức nấu ăn và chợt nghĩ "Liệu có thể làm món này theo kiểu chay được không?". Thay vì phải mở tab mới, tìm kiếm và so sánh thông tin, thì bạn chỉ cần hỏi Copilot ngay trên trang đang xem. AI sẽ phân tích công thức hiện tại và đưa ra những gợi ý thay thế phù hợp, tất cả chỉ trong vài giây.

Điều này không chỉ tiết kiệm thời gian mà còn thay đổi căn bản luồng công việc (flow) của việc nghiên cứu và tìm hiểu thông tin trên web. Từ một quá trình tuyến tính "tìm kiếm -> đọc -> xử lý", ta chuyển sang một mô hình đối thoại tự nhiên và trực quan hơn.

Có lẽ tính năng ấn tượng nhất của chế độ Copilot nằm ở khả năng trở thành "bạn đồng hành nghiên cứu" (research companion). Khả năng xem tất cả các tab đang mở và hiểu bối cảnh toàn diện của quá trình tìm hiểu của người dùng mở ra những khả năng hoàn toàn mới.

Hãy tưởng tượng bạn đang so sánh giá vé máy bay trên 5 - 6 trang web khác nhau, mỗi trang có định dạng và cách hiển thị thông tin khác nhau. Thay vì phải ghi chú thủ công và so sánh từng con số, Copilot có thể tổng hợp tất cả thông tin, phân tích điểm mạnh yếu của từng lựa chọn và đưa ra khuyến nghị dựa trên sở thích đã được học từ hành vi duyệt web của bạn.

Đây chính là lúc AI thể hiện sức mạnh thực sự – không phải là thay thế con người trong việc ra quyết định, mà giúp con người có được thông tin đầy đủ và có cấu trúc để đưa ra quyết định tốt hơn.

Thách thức về quyền riêng tư

Tuy nhiên, sức mạnh luôn đi kèm với trách nhiệm và trong trường hợp này, trách nhiệm đó liên quan trực tiếp đến quyền riêng tư của người dùng. Việc Copilot có thể "nhìn thấy" tất cả các tab đang mở và "lắng nghe" các cuộc tìm kiếm là một công nghệ ấn tượng, nhưng cũng là nguồn cơn của những lo ngại chính đáng.

Microsoft khẳng định rằng người dùng có toàn quyền kiểm soát khi nào AI được phép truy cập dữ liệu duyệt web và sẽ có các tín hiệu trực quan để thông báo khi tính năng này được kích hoạt. Tuy nhiên, việc "bật/tắt" (toggle on/off) một tính năng có khả năng quan sát và lắng nghe mọi hoạt động trực tuyến vẫn có thể khiến nhiều người cảm thấy không thoải mái.

Đây là thách thức cốt lõi của kỷ nguyên AI: làm thế nào để cân bằng giữa tiện ích và quyền riêng tư, giữa cá nhân hóa và kiểm soát dữ liệu cá nhân?

Việc Microsoft tung ra chế độ Copilot không phải là động thái đơn lẻ mà là một phần trong chiến lược lớn hơn nhằm cạnh tranh với Google Chrome và các trình duyệt khác. Trong bối cảnh mà Chrome vẫn chiếm ưu thế tuyệt đối về thị phần, Microsoft cần những tính năng đột phá để thu hút người dùng chuyển sang Edge.

Chế độ Copilot có thể chính là "tính năng sát thủ" (killer feature) mà Microsoft đang tìm kiếm. Bằng cách tích hợp sâu AI vào trải nghiệm duyệt web, họ không chỉ cung cấp giá trị gia tăng mà còn tạo ra một "hào lũy" công nghệ - một rào cản mà các đối thủ sẽ khó vượt qua trong ngắn hạn.

Tuy nhiên, việc tính năng này vẫn được đánh dấu là "thử nghiệm" (experimental) cho thấy Microsoft cũng đang thận trọng. Họ hiểu rằng việc thay đổi cách mà hàng tỷ người tương tác với web không phải là điều đơn giản và cần thời gian để người dùng làm quen và chấp nhận.

Cuộc cách mạng "web tác nhân"

Thuật ngữ "web tác nhân" (agentic web) mà Microsoft nhắc đến không phải là từ ngữ thời thượng rỗng tuếch mà thực sự mô tả một sự thay đổi mô hình (paradigm shift) quan trọng. Đây là khái niệm về một internet nơi mà AI không chỉ trả lời câu hỏi mà còn có thể thực hiện các hành động cụ thể thay mặt người dùng.

Tính năng đặt lịch hẹn, tạo danh sách mua sắm, hay soạn thảo nội dung mà Microsoft giới thiệu chỉ là những bước đầu tiên. Trong tương lai, ta có thể thấy Copilot có khả năng đặt phòng khách sạn, mua vé máy bay, thậm chí là thực hiện các giao dịch phức tạp hơn, tất cả chỉ thông qua đối thoại tự nhiên.

Tuy nhiên, câu hỏi lớn vẫn là: Liệu trải nghiệm "chat qua chat lại" với AI có thực sự nhanh hơn và hiệu quả hơn việc tự tay thực hiện không? Câu trả lời phụ thuộc rất nhiều vào độ phức tạp của tác vụ và trình độ am hiểu công nghệ của người dùng.

Chế độ Copilot có thể là tiền đề cho một cuộc cách mạng lớn hơn trong cách chúng ta tương tác với internet. Thay vì web là một "thư viện" thụ động mà chúng ta phải chủ động khai thác, tương lai có thể sẽ chứng kiến web trở thành một "cố vấn thông minh" chủ động hỗ trợ chúng ta.

Tính năng "tiếp tục nơi bạn đã dừng lại" mà Microsoft nhắc đến là một ví dụ điển hình. AI không chỉ giúp trong hiện tại mà còn có khả năng "nhớ" và kết nối các phiên nghiên cứu khác nhau, tạo ra một trải nghiệm liền mạch và có tính liên tục.

Điều này đặc biệt hữu ích cho những dự án nghiên cứu dài hạn, mua sắm cần cân nhắc, hoặc các quyết định quan trọng đòi hỏi thu thập thông tin trong nhiều lần truy cập.

Những câu hỏi còn bỏ ngỏ

Mặc dù hứa hẹn rất tích cực, chế độ Copilot vẫn còn nhiều dấu hỏi cần được giải đáp. Đầu tiên là về độ chính xác và đáng tin cậy. AI có thể hiểu sai ngữ cảnh hoặc đưa ra thông tin không chính xác, điều này có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng nếu người dùng quá phụ thuộc vào nó.

Thứ hai là về khả năng thích ứng. Mỗi người có cách duyệt web và nhu cầu thông tin khác nhau. Liệu Copilot có thể học và thích ứng với phong cách cá nhân của từng người dùng? Hay nó sẽ áp đặt một cách tiếp cận "một kích cỡ cho tất cả" (one-size-fits-all)?

Cuối cùng là về tính bền vững của mô hình. Việc chạy AI liên tục trong nền có thể tiêu tốn nhiều tài nguyên hệ thống và pin, đặc biệt trên các thiết bị di động. Microsoft cần tìm ra cách cân bằng giữa tính năng mạnh mẽ và hiệu suất hệ thống.

Điều chắc chắn là cuộc đua trình duyệt thông minh đã bắt đầu và người chiến thắng sẽ là những ai hiểu rõ nhất nhu cầu và lo ngại của người dùng trong kỷ nguyên AI.

Bùi Tú