Miền Bắc sắp đón không khí lạnh làm giảm nhiệt

Theo nhận định mới nhất của cơ quan khí tượng, miền Bắc nhiều khả năng sẽ đón những đợt không khí lạnh đầu mùa vào khoảng cuối tháng 9. Đây là những đợt yếu, hoạt động chưa ổn định nên chưa gây biến đổi đáng kể về nền nhiệt trong giai đoạn đầu; cảm giác thời tiết chủ đạo vẫn là se mát về đêm và sáng, ban ngày có nắng.

Theo Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia phát hành từ ngày 11/9 đến 10/10 nêu rõ xu thế xuất hiện không khí lạnh cuối tháng 9, đồng thời lưu ý một số ngày đầu kỳ vẫn có nắng nóng cục bộ ở trung du, đồng bằng Bắc Bộ và khu vực từ Thanh Hóa đến Thừa Thiên Huế.

Về mức độ tác động, không khí lạnh cuối tháng 9 chủ yếu làm giảm nhiệt nhẹ, biên độ giảm không lớn và phân hóa theo khu vực. Vùng núi và trung du thường cảm nhận rõ rệt hơn trạng thái se lạnh về đêm, trong khi đồng bằng và ven biển Bắc Bộ giảm chậm hơn do ảnh hưởng đô thị hóa và điều kiện địa hình. Trong các đợt yếu đầu mùa, khả năng xuất hiện mưa rào và dông rải rác kèm gió giật có thể xảy ra vào thời điểm không khí lạnh tràn xuống, đặc biệt ở các dải hội tụ gió tầng thấp. Cơ quan dự báo cũng lưu ý từ nay đến đầu tháng 10, Biển Đông vẫn còn khả năng xuất hiện bão hoặc áp thấp nhiệt đới; tương tác giữa xoáy thuận nhiệt đới và không khí lạnh nếu xảy ra sẽ làm gia tăng tính cực đoan của mưa ở Trung Bộ, do đó cần theo dõi sát các bản tin cập nhật.

Nguyên nhân chính của đợt chuyển mùa này xuất phát từ việc khối không khí lục địa phương Bắc bán cầu bắt đầu hình thành và khuếch tán về phía nam khi bước sang nửa cuối tháng 9. Trong bối cảnh năm nay xu thế không khí lạnh được đánh giá đến sớm, từ tháng 10 hoạt động sẽ đều hơn và tăng cường dần, đến tháng 11 dự báo tần suất và cường độ mạnh hơn, đặt nền cho các đợt rét đậm, rét hại có khả năng xuất hiện vào nửa cuối tháng 12, xấp xỉ trung bình nhiều năm. Điều này phù hợp với các bản tin dự báo khí hậu thời hạn mùa đã công bố trước đó, cho thấy tính nhất quán về thời điểm khởi phát và quỹ đạo tăng cường của không khí lạnh 2025–2026.

Với đời sống dân sinh và sản xuất, giai đoạn cuối tháng 9 đầu mùa lạnh thường không gây sốc nhiệt nhưng có thể làm gia tăng các bệnh đường hô hấp, nhất là ở trẻ nhỏ và người cao tuổi, do chênh lệch nhiệt độ ngày – đêm tăng. Người dân nên chuẩn bị trang phục phù hợp cho buổi sáng sớm và đêm, kiểm tra thiết bị điện, chống ẩm, chống thấm tại gia đình trước những đợt mưa dông kèm gió giật cục bộ. Các trường học và cơ sở y tế cần lưu ý phương án che chắn, thoát nước sân bãi, bảo đảm an toàn đi lại giờ tan tầm khi có mưa bất chợt. Đối với giao thông đường bộ và hàng không, sương mù nhẹ buổi sớm có thể xuất hiện cục bộ ở vùng trung du – ven sông, cần chủ động kế hoạch vận hành, tăng cường cảnh báo tầm nhìn.

Trong sản xuất nông nghiệp, thời điểm chuyển mùa là giai đoạn mẫn cảm với cây trồng. Các địa phương nên rà soát lịch thời vụ cây vụ đông, ưu tiên giống ngắn ngày, bố trí thời gian gieo trồng để tránh trùng với các đợt mưa dông lúc không khí lạnh tràn về. Vùng trung du, miền núi tăng cường gia cố mái che, hệ thống thoát nước cho cây ăn quả; vùng đồng bằng lưu ý tiêu úng nhanh sau mưa lớn để hạn chế nấm bệnh. Các đơn vị quản lý hồ chứa, công trình thủy lợi – thủy điện theo dõi sát bản tin mưa 1–3 ngày, phối hợp vận hành liên hồ an toàn, nhất là khi có tương tác giữa không khí lạnh và xoáy thuận trên Biển Đông gây mưa lớn diện rộng ở Trung Bộ.

Nhìn xa hơn, từ tháng 10 trở đi, xác suất có không khí lạnh tăng cường mạnh hơn sẽ cao dần, nhiệt độ trung bình tháng ở Bắc Bộ dự báo giảm theo quy luật mùa, song mức độ rét đậm, rét hại diện rộng nhiều khả năng tập trung từ nửa cuối tháng 12. Trong bối cảnh biến đổi khí hậu làm gia tăng tính cực đoan của thời tiết, ngay cả các đợt không khí lạnh đầu mùa cũng có thể đi kèm các dải mưa dông, lốc, sét cục bộ. Do đó, người dân nên theo dõi thường xuyên các bản tin của Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia và hệ thống cảnh báo địa phương để kịp thời cập nhật kịch bản mưa gió từng ngày. Với doanh nghiệp hạ tầng đô thị, giao thông và xây dựng, việc điều chỉnh kế hoạch thi công ngoài trời, gia cố giàn giáo, biển quảng cáo, kiểm tra thoát nước mặt trước các đợt gió mùa đầu mùa là rất cần thiết nhằm giảm thiểu rủi ro.

Phương Thúy