Mô hình tự quản và những điểm sáng từ cộng đồng

Ông Nguyễn Linh - Trưởng Ban Công tác Mặt trận khu phố 8, phường Cao Xanh (tỉnh Quảng Ninh) cùng người dân tỉa cành, chăm sóc hoa trồng trên tuyến đường hoa Phạm Ngọc Thạch. Ảnh: Ngọc Anh.

Từ bảo vệ môi trường

Tại tỉnh Phú Thọ, các mô hình “Sáng – Xanh – Sạch – Đẹp”, “Camera an ninh”, “Câu lạc bộ liên thế hệ tự giúp nhau”,... đã tạo chuyển biến rõ nét trong xây dựng đời sống văn hóa, bảo đảm an ninh trật tự, gắn kết cộng đồng và nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân, góp phần xây dựng khu dân cư văn minh, an toàn và thân thiện.

Quá trình thực hiện, các tổ tự quản khu dân cư được thành lập và đóng vai trò then chốt, là lực lượng nòng cốt thực hiện công tác tuyên truyền, nhắc nhở và giám sát ý thức thực hiện. Điển hình như Khu 2, xã Yên Kiện (cũ), nay là xã Chân Mộng được lựa chọn thực hiện thí điểm mô hình “Khu dân cư tự quản bảo vệ môi trường” theo Chương trình toàn dân tham gia bảo vệ môi trường của UBTƯ MTTQ Việt Nam.

Ngay sau khi được lựa chọn, Ban Công tác Mặt trận khu dân cư đã thành lập tổ tự quản, Tổ có trách nhiệm tuyên truyền, vận động các hộ dân thực hiện bảo vệ môi trường thông qua việc phân loại thu gom rác thải, đổ rác đúng nơi quy định, định kỳ tổ chức cho bà con nhân dân thực hiện vệ sinh để đảm bảo cho đường làng, ngõ xóm luôn sạch đẹp. Nhờ đó, ý thức của người dân được nâng lên rõ rệt. 100% gia đình ở khu dân cư tự nguyện ký cam kết tự quản bảo vệ môi trường, giúp cho cảnh quan ngày càng xanh – sạch – đẹp.

Tỉnh Bắc Ninh cũng là địa phương điển hình trong việc triển khai các phong trào tự quản tại khu dân cư. Hiện tỉnh đang duy trì hơn 2.060 mô hình tự quản trên các lĩnh vực như “Khu dân cư sáng – xanh – sạch – đẹp”, “Tổ tự quản an ninh trật tự”, “Khu nhà trọ an toàn, văn minh”... Điều dễ nhận thấy nhất ở nhiều xã, phường khi thực hiện mô hình Tổ tự quản là sự chuyển biến rõ rệt trong nhận thức của người dân.

Từ chỗ trông chờ, ỷ lại, người dân đã chủ động tham gia các hoạt động của cộng đồng, tích cực giữ gìn vệ sinh môi trường, đảm bảo an ninh trật tự, xây dựng nếp sống văn minh. Tại nhiều xã, phường như Phật Tích, Nhân Thắng, Lâm Thao, Phù Lãng, Yên Trung, Tam Đa... phong trào bảo vệ môi trường được triển khai linh hoạt, sáng tạo, góp phần làm đẹp cảnh quan và lan tỏa thông điệp sống xanh đến từng người dân.

Quá trình thực hiện, các địa phương luôn gắn việc nâng cao hiệu quả tuyên truyền và rút kinh nghiệm để có giải pháp phù hợp, nhờ đó nhiều mô hình phát huy hiệu quả rõ rệt, nhận được sự đồng tình ủng hộ của người dân. Những kết quả này đã góp phần nâng cao chất lượng cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”, đưa Bắc Ninh thành điểm sáng trong các phong trào tự quản tại khu dân cư.

Đến dòng họ tự quản

Thời gian qua, tỉnh Quảng Ninh đẩy mạnh nhân rộng các mô hình tự quản, duy trì phong trào “Ngày Chủ nhật xanh”, triển khai phân loại rác tại nguồn ở 1.452 khu dân cư. Toàn tỉnh hiện duy trì 2.422 tổ nhân dân tự quản, phối hợp tuần tra bảo đảm an ninh trật tự, an toàn giao thông, thu hút 12.320 lượt hội viên tham gia.

Nhờ đó, diện mạo đô thị và nông thôn trong tỉnh ngày càng khang trang, sạch đẹp; ý thức trách nhiệm, tinh thần tự giác của người dân trong việc bảo vệ môi trường, giữ gìn an ninh trật tự ở cơ sở được nâng lên rõ rệt.

Ở một lĩnh vực khác trong các mô hình tự quản được Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Hưng Yên triển khai nhân rộng thời gian qua chính là mô hình “Dòng họ tự quản” ở khu dân cư, gồm: tự quản về “an ninh trật tự”, “bảo vệ môi trường”, “văn minh trong việc tang”, “Dòng họ học tập”, “Dòng họ 3 không”. Các khu dân cư, dòng họ thực hiện mô hình phải có 100% số hộ cam kết tham gia; thành lập “Tổ tự quản” với thành viên là những người có uy tín để tuyên truyền, giám sát hoạt động.

Trong đó, mô hình “Dòng họ học tập” là 100% số trẻ em đến trường đúng độ tuổi, không bỏ học; 70% số người trong họ tự giác học tập thường xuyên, tích cực tham gia phong trào khuyến học, khuyến tài; có từ 90% số gia đình đạt danh hiệu “Gia đình văn hóa” trở lên...

Các tổ tự quản ở các khu dân cư trên lĩnh vực an ninh trật tự hoạt động theo hướng tự phòng, tự quản, tự bảo vệ, tự hòa giải. Còn các mô hình khu dân cư tự quản bảo vệ môi trường được triển khai đồng bộ, gắn với phong trào xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư, tạo chuyển biến rõ rệt trong ý thức của người dân về giữ gìn môi trường xanh – sạch – đẹp.

Ghi nhận thực tế từ các mô hình tự quản tại cộng đồng không chỉ góp phần làm thay đổi diện mạo nông thôn, đô thị theo hướng xanh – sạch – đẹp, an toàn và văn minh hơn mà quan trọng hơn là khơi dậy tinh thần trách nhiệm, ý thức tự giác và sự chung tay của mỗi người dân trong xây dựng đời sống cộng đồng. Khi người dân trở thành chủ thể tham gia quản lý, giám sát, xây dựng và gìn giữ môi trường sống của chính mình, sức mạnh đoàn kết sẽ được nhân lên, tạo động lực bền vững để xây dựng khu dân cư văn minh, hiện đại, giàu bản sắc.

Hoàng Biên