Mở lại cánh cửa cho thí sinh khối thi Văn - Sử - Địa

Chỉ trong vài ngày, việc tổ hợp này từ bị loại bỏ khỏi phương án tuyển sinh của nhiều khối ngành đào tạo rồi được khôi phục trở lại đã đặt ra những vấn đề về quản lý, tư duy cải cách và quyền lợi thí sinh.

Làn sóng chia tay khối C00

Năm 2025, nhiều trường đại học tốp đầu bất ngờ loại bỏ tổ hợp C00 khỏi danh sách xét tuyển khiến không ít thí sinh lúng túng. Đỉnh điểm là công bố ngày 4-6 của Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia Hà Nội) thông báo dừng xét tuyển C00 tại 17/28 ngành. Phương án tuyển sinh mới của ngôi trường “truyền thống” khối C00 như một gáo nước lạnh dội vào cộng đồng học sinh và giáo viên.

Thí sinh dự Kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2024.

Trước đó, các trường như: Trường Đại học Luật (Đại học Quốc gia Hà Nội), Học viện Báo chí và Tuyên truyền, Trường Đại học Mở Hà Nội, Trường Đại học Thủ đô Hà Nội... cũng lần lượt tuyên bố loại bỏ hoặc giảm sâu việc sử dụng tổ hợp C00 trong xét tuyển đại học năm 2025. Sự thay đổi đến một cách quá đột ngột, khi chỉ còn chưa đầy một tháng nữa là kỳ thi tốt nghiệp THPT diễn ra, khiến hàng nghìn học sinh bị đặt vào tình thế "trở tay không kịp", cho rằng các trường thay đổi quy tắc “cuộc chơi” quá trễ là không công bằng với người học.

Theo lý giải từ PGS, TS Đặng Thị Thu Hương, Phó hiệu trưởng Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia Hà Nội), việc loại bỏ tổ hợp C00 nằm trong định hướng đổi mới theo Chương trình giáo dục phổ thông 2018 và chiến lược nâng chuẩn đầu ra ngoại ngữ. Các tổ hợp có môn tiếng Anh như D01 (Toán, Văn, Anh), D14 (Văn, Sử, Anh), D15 (Văn, Địa, Anh) hay D66 (Văn, Giáo dục công dân, Anh) được ưu tiên xét tuyển vì phản ánh xu thế hội nhập và khả năng thích nghi trong môi trường toàn cầu hóa.

Thực tế, khối C00 những năm gần đây luôn đẩy điểm chuẩn của một số trường lên quá cao, dẫn đến học sinh thi các khối khác không thể trúng tuyển và sinh viên khóa đó đa số là người học khối C00. Nhiều trường cho rằng, trong thời đại nhân lực các ngành khoa học xã hội cũng phải thành thạo công nghệ và có năng lực tư duy liên ngành, việc tăng cường xét tuyển thí sinh bằng các khối ngành có liên quan đến toán, ngoại ngữ và các chứng chỉ quốc tế như SAT là điều cần thiết. Tuy nhiên, điều đáng bàn không nằm ở mục tiêu, mà ở cách thức. Tự chủ tuyển sinh là quyền của các trường, nhưng quyền của người học và yêu cầu minh bạch thông tin cũng cần được bảo vệ. Việc thông báo thay đổi quá cận ngày thi, khi học sinh đã chốt môn thi tốt nghiệp, đã đăng ký nguyện vọng cho thấy tư duy quản lý thiếu dự báo và thiếu trách nhiệm giải trình.

Làn sóng chia tay khối C00 cũng phản ánh những thay đổi sâu sắc trong định hướng tuyển sinh và đào tạo đại học, bắt nguồn từ hai yếu tố then chốt: Đổi mới Chương trình giáo dục phổ thông 2018 và chiến lược nâng chuẩn đầu ra ngoại ngữ, hội nhập quốc tế. Theo Quy chế thi tốt nghiệp THPT từ năm 2025 do Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) ban hành, nhằm bảo đảm chất lượng và nền tảng kiến thức cần thiết để học bậc đại học, quy định tổ hợp môn dùng để xét tuyển bao gồm ít nhất 3 môn phù hợp, trong đó phải có môn Toán hoặc môn Ngữ văn với trọng số tính điểm xét không dưới 25%. Từ năm 2026, số môn chung của các tổ hợp phải đóng góp ít nhất 50% trọng số tính điểm xét.

Không để thí sinh mất cơ hội

Trước những phản ánh của dư luận xã hội, ngày 6-6, Bộ GD-ĐT đã chính thức có công văn gửi tới các cơ sở đào tạo. Trả lời phóng viên Báo Quân đội nhân dân, Thứ trưởng Bộ GD-ĐT Hoàng Minh Sơn thẳng thắn nhìn nhận: “Quyết định của một số trường xuất phát từ sự sơ suất hoặc không đánh giá đầy đủ tác động xã hội. Bộ GD-ĐT đã yêu cầu các cơ sở giáo dục đại học rà soát lại phương thức tuyển sinh, trong đó nhấn mạnh các trường rà soát, công khai thông tin tuyển sinh một cách minh bạch, kịp thời, tránh gây thiệt thòi cho thí sinh”.

Thí sinh dự Kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2024.

Thứ trưởng Hoàng Minh Sơn chia sẻ, thực hiện chủ trương trao quyền tự chủ cho các trường đại học, Bộ GD-ĐT không can thiệp sâu vào hoạt động tuyển sinh cụ thể của từng trường trong việc xác định phương thức và tổ hợp xét tuyển. Tuy vậy, tự chủ đi đôi với trách nhiệm, các trường cần cân nhắc kỹ các phương án, bảo đảm hài hòa giữa yêu cầu chuyên môn và lợi ích, quyền lợi của người học. Bộ GD-ĐT ban hành quy chế mang tính nguyên tắc, không thể hướng dẫn chi tiết theo kiểu “cầm tay chỉ việc”. Tuy nhiên, Bộ GD-ĐT sẽ không đứng ngoài khi quyết định của các trường gây tác động tới thí sinh và xã hội.

Thực tế, tình trạng thay đổi tổ hợp xét tuyển sát kỳ thi không phải là mới. Ngay từ năm 2022, Bộ GD-ĐT từng cảnh báo các trường cần có lộ trình rõ ràng khi điều chỉnh để tránh gây “sốc” cho thí sinh. Thông tư số 08/2022/TT-BGDĐT của Bộ GD-ĐT ban hành Quy chế tuyển sinh đại học, tuyển sinh cao đẳng ngành giáo dục mầm non từng quy định các thay đổi lớn về tổ hợp tuyển sinh phải được công bố trước ít nhất một năm. Tuy nhiên, quy định này đã bị bãi bỏ trong Thông tư số 06/2025/TT-BGDĐT của Bộ GD-ĐT sửa đổi, bổ sung một số điều của Quy chế tuyển sinh đại học, tuyển sinh cao đẳng ngành giáo dục mầm non, để tạo sự linh hoạt cho các trường. Nhưng linh hoạt không có nghĩa làm tổn hại đến hàng nghìn thí sinh.

Đằng sau quyết định tưởng như chỉ là điều chỉnh kỹ thuật là cả một câu chuyện về quản lý giáo dục, tư duy cải cách và quyền lợi của người học. Chuyên gia giáo dục, TS Đặng Tự Ân, Giám đốc Quỹ Hỗ trợ đổi mới giáo dục phổ thông Việt Nam cho rằng: “Việc thí sinh chọn bài thi Khoa học xã hội đang áp đảo Khoa học tự nhiên cho thấy xu hướng học lệch ngày càng rõ. Với điểm trung bình cao hơn khoảng 2 điểm, tổ hợp C00 trở thành lựa chọn an toàn cho nhiều em. Trong bối cảnh thiếu hụt nguồn nhân lực công nghệ-kỹ thuật, một số trường giảm hoặc bỏ khối C00 để khuyến khích học sinh học tự nhiên là cần thiết, nhưng cần cân nhắc thời điểm phù hợp. Quan trọng hơn, thay vì loại bỏ, nên nâng độ khó và chuẩn đánh giá khối C00 để bảo đảm công bằng giữa các tổ hợp. Đồng thời, cần đổi mới phương pháp dạy-học và định hướng nghề nghiệp sớm cho học sinh, giúp các em lựa chọn khối thi phù hợp. Đây là giải pháp bền vững, góp phần điều chỉnh tình trạng học lệch, đồng thời vẫn giữ được sự đa dạng và cân đối trong hệ thống giáo dục hiện đại”.

Sau khi có sự điều chỉnh, ngày 7-6, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia Hà Nội) đã bổ sung tổ hợp C00 trở lại cho 17 ngành đào tạo, đồng thời mở thêm tổ hợp C03 (Toán, Văn, Sử) và C04 (Toán, Văn, Địa) cho toàn bộ 28 ngành đào tạo của Trường.

Báo Quân đội nhân dân