Mỹ ép Iran giao uranium đã làm giàu, Tehran nói 'không'
Tổng thống Iran Masoud Pezeshkian nói rằng việc Mỹ yêu cầu nước này bàn giao toàn bộ số lượng uranium đã làm giàu là điều vô lý, vi phạm chủ quyền năng lượng hạt nhân của họ.
Mỹ vừa tái khẳng định yêu cầu Iran giao nộp toàn bộ kho uranium đã được làm giàu, trong khi Tehran lên tiếng bác bỏ đề xuất này, cho rằng yêu cầu là không thực tế và vi phạm chủ quyền năng lượng hạt nhân của nước này.
Trong tuyên bố gần đây, giới chức Mỹ nhấn mạnh việc chuyển giao uranium giàu chi là một phần điều kiện để giảm thiểu rủi ro lạm dụng vật liệu hạt nhân và để tiến tới các thỏa thuận kiểm soát hạt nhân rộng hơn.
Đề xuất này được đưa ra trong bối cảnh căng thẳng ngoại giao kéo dài giữa Iran và phương Tây, cùng với các nỗ lực ngoại giao nhằm khôi phục ràng buộc về chương trình hạt nhân Tehran.
Phản ứng từ Tehran không mất nhiều thời gian. Phát ngôn viên chính thức của Chính phủ Iran khẳng định nước này sẽ không chấp nhận yêu cầu “bàn giao toàn bộ uranium đã làm giàu”.
Phía Tehran cho rằng những đòi hỏi như vậy là “xâm phạm chủ quyền và quyền phát triển công nghệ hòa bình” của Iran.
Tehran nhấn mạnh chương trình hạt nhân của mình được phát triển vì mục đích dân sự và năng lượng, đồng thời đòi hỏi sự tôn trọng các quyền hợp pháp trong khuôn khổ pháp luật quốc tế.
Chuyên gia phân tích cho rằng mâu thuẫn giữa yêu cầu của Mỹ và phản ứng của Iran phản ánh khoảng cách lớn về mục tiêu: phía Washington tìm cách hạn chế mọi nguồn nguyên liệu có thể dùng cho phát triển vũ khí hạt nhân.
Trong khi Tehran coi quyền làm giàu uranium là phần không thể tách rời của chính sách an ninh và phát triển năng lượng.
Việc này đặt ra thách thức cho bất kỳ cuộc đàm phán nào nhằm quay trở lại lộ trình ngoại giao hoặc khôi phục thỏa thuận trước đây.
Vấn đề kỹ thuật cũng là rào cản. Uranium đã làm giàu có nhiều mức làm giàu khác nhau; mức làm giàu thấp phục vụ cho năng lượng dân sự, trong khi mức cao hơn có thể phục vụ mục đích quân sự.
Mỹ yêu cầu bàn giao “toàn bộ uranium đã làm giàu” nhằm đảm bảo Tehran không giữ các kho dự trữ có thể được chuyển đổi cho mục tiêu hạt nhân quân sự.
Tuy nhiên, việc thu hồi, vận chuyển và xử lý các kho uranium trong điều kiện an toàn, hợp pháp và minh bạch là công việc vô cùng phức tạp, đòi hỏi hợp tác quốc tế và các điều khoản kỹ thuật chi tiết.
Về chính trị, động thái này có thể làm gia tăng sức ép về ngoại giao lên Iran, nhưng cũng có nguy cơ đẩy Tehran xa hơn khỏi bàn đàm phán.
Một số nước châu Âu và các bên trung gian từng cảnh báo rằng các yêu cầu quá xa so với thực tế có thể khiến Tehran cứng rắn hơn và tìm kiếm các giải pháp đối trọng, thậm chí tăng tốc chương trình hạt nhân để làm bàn đàm phán.
Như vậy, việc cân bằng giữa áp lực và khuyến khích ngoại giao là điều nhạy cảm nhưng cần thiết.
Song song với tranh cãi ngoại giao, việc quản lý thông tin và truyền thông cũng quan trọng. Các bên liên quan — từ cơ quan tình báo đến các tổ chức quốc tế như Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) — giữ vai trò then chốt trong việc kiểm chứng các kho uranium, giám sát chuỗi cung ứng và đảm bảo rằng mọi bước đi tuân thủ tiêu chuẩn an toàn.
Sự minh bạch trong các cuộc thanh tra, cùng với các điều khoản bảo đảm kỹ thuật, sẽ quyết định phần lớn khả năng tiến triển của bất kỳ thỏa thuận nào.
Kết luận, yêu cầu của Mỹ về việc Iran bàn giao toàn bộ uranium đã làm giàu chạm tới những vấn đề rất nhạy cảm: chủ quyền công nghệ, an ninh quốc gia, tính khả thi kỹ thuật và áp lực ngoại giao.
Phản ứng mạnh mẽ từ Tehran cho thấy con đường đi tới một giải pháp hòa bình, bền vững sẽ không thể ngắn gọn hay đơn giản; nó sẽ đòi hỏi thương lượng tỉ mỉ, cam kết minh bạch từ cả hai phía và vai trò trung gian đáng tin cậy để giảm thiểu rủi ro và tìm kiếm lợi ích chung.
