Mỹ giành thỏa thuận thuế riêng, G7 thay đổi lập trường toàn cầu

Ngày 28/6, nhóm G7 tuyên bố ủng hộ một đề xuất cho phép các công ty Mỹ được miễn trừ khỏi một số điều khoản trong thỏa thuận thuế tối thiểu toàn cầu đạt được vào năm 2021. Động thái này được đưa ra sau khi chính quyền Tổng thống Donald Trump đồng ý loại bỏ Mục 899 khỏi dự luật thuế và chi tiêu đang được Quốc hội Mỹ xem xét.

Mục 899 là một điều khoản do chính quyền Tổng thống Trump đề xuất, cho phép Mỹ áp thuế trả đũa nếu các quốc gia khác đánh thuế bị coi là phân biệt đối xử với công ty Mỹ.

Theo các chuyên gia, nếu được giữ lại, điều khoản này có thể gây ra làn sóng áp thuế lẫn nhau giữa Mỹ và các đối tác thương mại, làm gia tăng nguy cơ xung đột thuế quốc tế.

Theo thông cáo của Canada, nước đang giữ chức Chủ tịch G7, nhóm đã thống nhất xây dựng một hệ thống riêng để công nhận luật thuế hiện hành của Mỹ. G7 cho biết kế hoạch này nhằm tạo ra sự ổn định lớn hơn cho hệ thống thuế quốc tế trong bối cảnh bất đồng về cách thức áp dụng thuế đối với các công ty đa quốc gia.

Bộ Tài chính Mỹ khẳng định sau khi Mục 899 bị rút khỏi dự luật, các bên đã đạt được một sự hiểu biết chung về việc một hệ thống riêng biệt có thể bảo toàn các thành quả mà Khung bao trùm của OECD đã đạt được trong việc ngăn chặn tình trạng xói mòn cơ sở thuế và chuyển lợi nhuận.

Một con tàu chở hàng Mỹ. Ảnh: Shutterstock

Khung bao trùm là cơ chế hợp tác thuế quốc tế do Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) điều phối, quy tụ hơn 135 quốc gia nhằm thực thi cải cách thuế toàn cầu.

“Chúng tôi mong muốn thảo luận và phát triển sự hiểu biết này trong Khung bao trùm” - Bộ Tài chính Mỹ viết trên nền tảng X ngày 28/6.

Tuyên bố từ G7 được công bố sau khi Mục 899 chính thức bị rút khỏi dự luật thuế lớn của Mỹ.

Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent sau đó khẳng định sẽ đề nghị Quốc hội loại bỏ hoàn toàn các biện pháp thuế trả đũa khỏi luật hiện hành. Theo ông, việc thay đổi này sẽ giúp doanh nghiệp Mỹ tiết kiệm khoảng 100 tỷ USD trong vòng 10 năm, do không còn phải nộp thuế bổ sung cho các quốc gia khác.

Đọc thêm: Ông Trump thúc đẩy dự luật nghìn tỷ, Elon Musk phản pháo: “Sẽ hủy hoại tương lai công nghệ Mỹ”

Tại Anh, các doanh nghiệp cũng được hưởng lợi từ việc điều khoản này bị loại bỏ. Chính phủ Anh khẳng định quyết định của Mỹ sẽ mang lại sự ổn định cho các công ty đang hoạt động toàn cầu. Một số doanh nghiệp trước đó từng cảnh báo họ có thể phải nộp thêm thuế đáng kể nếu Mục 899 có hiệu lực.

Bộ trưởng Tài chính Anh Rachel Reeves cho biết: “Thỏa thuận hôm nay mang lại sự chắc chắn và ổn định rất cần thiết cho các doanh nghiệp sau khi họ nêu lên mối quan ngại”. Bà nhấn mạnh cần có thêm nỗ lực để giải quyết hành vi trốn thuế và lập kế hoạch thuế tinh vi.

G7 cho biết họ mong muốn thảo luận sâu hơn về một giải pháp có thể chấp nhận và thực hiện được với tất cả các bên liên quan.

Trước đó vào tháng 1, Tổng thống Trump ký sắc lệnh hành pháp tuyên bố Mỹ không tham gia thỏa thuận thuế tối thiểu toàn cầu năm 2021, vốn là một sáng kiến mang tính bước ngoặt được chính quyền Tổng thống Joe Biden đàm phán với gần 140 quốc gia. Ông đồng thời cảnh báo sẽ áp dụng thuế trả đũa nếu các nước tiếp tục đánh thuế doanh nghiệp Mỹ.

Theo cơ chế mới mà G7 đang thúc đẩy, các công ty Mỹ sẽ được miễn một số điều khoản trong hệ thống thuế toàn cầu, với lý do họ đã chịu thuế đầy đủ tại Mỹ. G7 nhấn mạnh giải pháp này sẽ góp phần ổn định hóa hệ thống thuế quốc tế và thúc đẩy đối thoại bình đẳng giữa các quốc gia.

Ông Mathias Cormann, Tổng thư ký OECD, gọi tuyên bố của G7 là “một cột mốc quan trọng trong hợp tác thuế quốc tế”.

Trong khi đó, chuyên gia thuế Robert Goulder từ tổ chức Tax Analysts nhận xét: “Đây là một cú ghi điểm rõ ràng cho Mỹ. Tôi nghĩ họ đang ăn mừng bằng cách vỗ tay chào Bộ Tài chính”.

Tuy nhiên, không phải tất cả đều đồng tình với thỏa thuận. Ông Markus Meinzer, Giám đốc chính sách của tổ chức Tax Justice Network, cho rằng đây là sự nhượng bộ vội vã có thể làm suy yếu toàn bộ thỏa thuận thuế tối thiểu toàn cầu.

Ông nhận định: “Mỹ đang tìm cách né tránh nghĩa vụ bằng cách gây sức ép lên các quốc gia khác. Một con tàu mang tên Mỹ, nếu đã thủng đáy, sẽ không thể nổi”.

Trước những chỉ trích, bà Manal Corwin, người đứng đầu bộ phận thuế của OECD, nhấn mạnh rằng tuyên bố của G7 không mang giá trị pháp lý ràng buộc. “Mọi điều chỉnh đối với thỏa thuận thuế tối thiểu phải được toàn bộ 147 quốc gia trong Khung bao trùm đồng thuận,” bà khẳng định.

Bà Corwin cũng bác bỏ quan điểm cho rằng hệ thống thuế của Mỹ quá dễ dãi, nhấn mạnh nhiều quy định của Mỹ thậm chí còn nghiêm ngặt hơn so với các nước khác

Một quan chức Pháp nhận định thỏa thuận của G7 là sự công nhận dành cho Mỹ, cho rằng luật thuế nội địa của nước này phần nào đáp ứng mục tiêu chung do OECD đề ra. Vị này thừa nhận đây là một sự nhượng bộ, nhưng cho rằng hoàn toàn xứng đáng.

Tuy nhiên, nhiều chuyên gia bày tỏ lo ngại. Nhà kinh tế Joseph Stiglitz, người đoạt giải Nobel và là đồng chủ tịch Ủy ban Độc lập về Cải cách Thuế Doanh nghiệp Quốc tế, cảnh báo rằng không thể chấp nhận việc một số chính phủ chọn cách từ bỏ nguồn thu ngân sách, đặc biệt là trong bối cảnh hiện nay, và từ chính các tập đoàn kinh tế có ảnh hưởng lớn.

Tuyên bố của G7 cũng đề cập đến việc tiếp tục thảo luận về đánh thuế đối với nền kinh tế kỹ thuật số. Đây là một chủ đề đang gây tranh cãi giữa Mỹ và các quốc gia đang muốn tăng thuế đối với các tập đoàn công nghệ lớn của Mỹ. Ngày 27/6, Tổng thống Trump tuyên bố sẽ hủy các cuộc đàm phán thương mại với Canada sau khi Ottawa công bố kế hoạch áp thuế mới lên các công ty công nghệ Mỹ.

Tùng Lâm