Mỹ tăng tốc tích hợp AI vào hệ thống quốc phòng

Trung tâm chỉ huy tích hợp AI của Bộ Quốc phòng Mỹ. Ảnh: DIGWATCH

Mức độ leo thang đáng ngại

Bà Jacquelyn Schneider, Giám đốc Sáng kiến mô phỏng khủng hoảng và chiến tranh tại Đại học Stanford (Mỹ), nhận thấy một mô hình đáng lo ngại mà bản thân rất khó lý giải. Năm 2024, bà bắt đầu thử nghiệm các trò chơi chiến tranh, trong đó hệ thống AI thế hệ mới nhất đóng vai trò là người ra quyết định chiến lược. Trong các trò chơi, 5 mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) có sẵn trên thị trường: GPT-3.5, GPT-4 và GPT-4-Base của OpenAI; Claude 2 của Anthropic; Llama-2 Chat của Meta phải đối mặt với các tình huống xung đột hư cấu. Kết quả, hầu hết các mô hình AI đều cho thấy xu hướng leo thang một cách đáng ngại, sử dụng hỏa lực bừa bãi và biến khủng hoảng thành các cuộc chiến tranh, thậm chí sử dụng vũ khí hạt nhân.

Lầu Năm Góc tuyên bố điều đó sẽ không xảy ra trong thực tế, chính sách hiện tại không bao giờ cho phép AI thống trị “vòng quyết định” của con người. Nhưng một số nhà khoa học AI tin rằng cơ quan này đã vội vã khi triển khai các thế hệ AI mới nhất như một phần quan trọng trong hệ thống phòng thủ của Mỹ trên khắp thế giới. Theo Politico, chuyên gia Schneider cùng nhiều đồng nghiệp lo lắng về tốc độ thay đổi đang diễn ra. Bà Schneider kể: “Tôi đã nghe các chỉ huy chiến đấu nói: Này, tôi muốn một người có thể lấy tất cả kết quả từ một trò chơi chiến tranh”, hay “khi tôi gặp khủng hoảng, hãy cho tôi biết giải pháp mà AI đưa ra”. Bà Schneider e rằng, trong lúc khủng hoảng, dưới áp lực phải hành động nhanh chóng, các chỉ huy sẽ dễ chấp nhận đề xuất của AI hơn.

Các chương trình vũ khí AI

Giới chuyên gia cho rằng, Bộ Quốc phòng Mỹ đang vội vã tạo ra các hệ thống phòng thủ do AI điều khiển một phần, do những lo lắng quá mức về sự hợp tác giữa Trung Quốc và Nga, trình độ ứng dụng AI vào quốc phòng của hai nước này cùng các mối đe dọa khác.

Từ năm 2023, Bộ Quốc phòng Mỹ đã cập nhật quy định về các hệ thống vũ khí liên quan đến việc sử dụng AI, khẳng định “quyết định của AI phải phù hợp với con người trong sử dụng vũ khí”, xem đây là điều bắt buộc trong bất kỳ hoạt động triển khai nào. Nhưng các nhà phê bình cho rằng ngôn ngữ này vẫn còn quá mơ hồ, gần như đã trao quyết định sử dụng vũ khí cho AI ngang bằng với con người và trong nhiều tình huống, xem như con người tự loại bỏ quyền quyết định của mình.

Trong một cuộc họp của các công ty công nghệ khu vực tư nhân lớn ở Washington hồi tháng 6, Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân của Mỹ - Tướng Dan Caine, nhấn mạnh: “Chúng ta phải đi nhanh hơn”. Đến ngày 23-7, chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump ban hành “Kế hoạch hành động về AI”, kêu gọi loại bỏ càng nhiều quy định về AI càng tốt. Sự vội vã này khiến những người hoài nghi về AI, cảnh báo về những rủi ro tinh vi hơn. AI được tích hợp trong hệ thống phòng thủ chiến lược, trong nhiều lĩnh vực, đang nhanh chóng trở nên tự chủ, nghĩa là chúng có thể tự phản ứng mà không cần sự can thiệp của con người.

Bên cạnh việc thử nghiệm AI, đặc biệt là GPT, để ra quyết định từ tất cả các nhánh dịch vụ và nhiều bộ chỉ huy chiến đấu, Bộ Quốc phòng cũng đang chế tạo các thế hệ tàu và máy bay không người lái mới, ngày càng hoạt động độc lập theo chương trình “Replicator” tích hợp AI. Theo chương trình này, chỉ chưa đầy 1 phút, 1 máy bay không người lái (drone) với 5kg chất nổ C4 sẽ rời khỏi sân bay. Nếu như trước đây, trong các phi vụ tương tự, phi công luôn phải theo dõi màn hình để điều chỉnh đường bay của drone cho đến khi nó hoàn thành nhiệm vụ - nghĩa là đánh trúng mục tiêu, thì bây giờ, có thể nói vui là họ “ngồi chơi xơi nước”. Lý do là các drone đã được cung cấp tất cả những thông tin cần thiết, AI trên chiếc drone sẽ làm thay con người.

Đầu năm nay, Đơn vị đổi mới quốc phòng của Lầu Năm Góc, vốn tập trung vào việc mua lại các công nghệ thương mại cao cấp cho mục đích quân sự, đã ký hợp đồng với Công ty Scale AI có trụ sở tại San Francisco thực hiện sáng kiến “Thunderforge”, dự án được thiết kế để triển khai AI lập kế hoạch tác chiến. Điều đó sẽ cho phép các chỉ huy trên thực địa sử dụng AI để xem xét nhiều hướng hành động khác nhau, với tốc độ đáng kinh ngạc. Trong bài báo tựa đề America Needs a “Dead Hand” (Nước Mỹ cần “Bàn tay chết”) đăng trên trang web War on the Rocks, ông Adam Lowther, Phó Chủ tịch nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu răn đe quốc gia, nhận định: “Để duy trì tính răn đe của các lực lượng chiến lược, Mỹ có thể đã phát triển một hệ thống phản ứng chiến lược tự động dựa trên AI”.

KHÁNH MINH tổng hợp