Mỹ tham chiến, ném bom 3 cơ sở hạt nhân của Iran

Tổng thống Mỹ Donald Trump và Lãnh tụ tối cao Iran Ali Khamenei. Ảnh: AFP.

Tổng thống Mỹ Donald Trump hôm 21/6 xác nhận rằng quân đội Mỹ đã tiến hành không kích 3 địa điểm tại Iran, chính thức gia nhập chiến dịch của Israel nhằm "chặt đầu" chương trình hạt nhân Iran, trong một canh bạc đầy rủi ro nhằm làm suy yếu kẻ thù lâu năm – giữa lúc Tehran đe dọa trả đũa và có thể thổi bùng xung đột khu vực.

Quyết định tham chiến trực tiếp được đưa ra sau hơn một tuần Israel liên tục oanh kích Iran, nhắm vào hệ thống phòng không và tên lửa tấn công của nước này, đồng thời gây tổn thất cho các cơ sở làm giàu uranium.

Tuy nhiên, theo các quan chức Mỹ và Israel, chỉ máy bay tàng hình của Mỹ cùng với bom xuyên boongke 30.000 pound – loại vũ khí mà chỉ Mỹ sở hữu – mới đủ khả năng phá hủy các cơ sở hạt nhân được Iran chôn sâu dưới lòng đất.

“Chúng tôi đã hoàn tất cuộc tấn công cực kỳ thành công vào ba cơ sở hạt nhân của Iran, gồm Fordow, Natanz và Esfahan”, ông Trump viết trên mạng xã hội.
“Tất cả các máy bay hiện đã ra khỏi không phận Iran. Một lượng bom đầy đủ đã được ném xuống mục tiêu chính: Fordow. Tất cả phi cơ đều đang an toàn trở về”.

Tổng thống Trump thảo luận với các quan chức cấp cao trong Phòng Tình huống trước khi tấn công cơ sở hạt nhân Iran. Ảnh: NYPost.

Một quan chức Mỹ giấu tên tiết lộ với Reuters rằng máy bay ném bom B-2 đã tham gia vào các cuộc tấn công vào các địa điểm hạt nhân của Iran được Tổng thống Donald Trump công bố vào thứ Bảy.

Reuters trước đó cũng đưa tin về hoạt động của máy bay ném bom B-2, có thể được trang bị để mang theo những quả bom lớn mà các chuyên gia cho là lý tưởng để tấn công các địa điểm này.

Người dân thành phố Qom, cách thủ đô Tehran khoảng 140 km về phía nam, đã nghe thấy nhiều tiếng nổ bên ngoài khu vực thành phố, theo hãng thông tấn nhà nước Iran FARS News.

Nhà máy hạt nhân Fordow nằm gần thành phố Qom, được xây dựng sâu trong sườn núi.

Những tiếng nổ xuất hiện sau khi hệ thống phòng không tại Fordow được kích hoạt, FARS cho biết.

Hệ thống phòng không của Iran đã được kích hoạt để đánh chặn các mục tiêu thù địch trên bầu trời tỉnh Qom vào sáng sớm 22/6, nhưng "một phần của cơ sở hạt nhân Fordow đã bị tấn công bởi các cuộc không kích của đối phương", Mehr News đưa tin, trích dẫn lời ông Morteza Heydari, phát ngôn viên của Bộ chỉ huy quản lý khủng hoảng tỉnh Qom.

Động thái này được xem là một quyết định nguy hiểm cho chính quyền Trump, khi Iran nhiều lần tuyên bố sẽ trả đũa bất kỳ quốc gia nào tham gia cùng Israel trong cuộc tấn công.

Về mặt cá nhân, đây cũng là bước đi trái ngược hoàn toàn với cam kết trước đây của ông Trump khi tranh cử: giữ Mỹ tránh xa các cuộc xung đột tốn kém ở nước ngoài và từng công khai coi nhẹ giá trị của chủ nghĩa can thiệp quân sự.

Phản ứng bên trong nước Mỹ

Các nhà lập pháp Mỹ đã đưa ra những phản ứng trái chiều sau khi Tổng thống Donald Trump tuyên bố Mỹ đã hoàn tất cuộc tấn công thành công vào 3 cơ sở hạt nhân tại Iran.

Hạ nghị sĩ đảng Cộng hòa Thomas Massie (bang Kentucky) viết trên mạng xã hội X: “Đây là hành động vi hiến”.

Hạ nghị sĩ đảng Dân chủ Sara Jacobs (bang California) cũng bày tỏ quan điểm tương tự, cho rằng: “Cuộc không kích của ông Trump nhằm vào Iran không chỉ vi hiến, mà còn là một hành động leo thang nguy hiểm, có thể lôi kéo nước Mỹ vào một cuộc chiến dài dằng dặc và đẫm máu nữa”.

Trong khi đó, nhiều nghị sĩ Cộng hòa tỏ ra ủng hộ mạnh mẽ các cuộc không kích. Hạ nghị sĩ Andy Harris (bang Maryland) ca ngợi hành động quân sự là biểu hiện của “Hòa bình thông qua sức mạnh”.

“Một Iran sở hữu vũ khí hạt nhân là mối đe dọa cho nước Mỹ, Israel và toàn thế giới tự do”, ông viết trên X. “Mỹ đã hành động dứt khoát để phá hủy năng lực hạt nhân của Iran, bảo vệ sinh mạng người dân Mỹ, đồng minh của chúng ta và sự ổn định toàn cầu”.

Hạ nghị sĩ Don Bacon (bang Nebraska) cũng cảnh báo về mối nguy hiểm nếu Iran có vũ khí hạt nhân: “Tổng thống Trump đang bảo vệ nước Mỹ”.

Thượng nghị sĩ Lindsey Graham (bang South Carolina) cho rằng việc tấn công các cơ sở hạt nhân là “quyết định đúng đắn”.

“Làm tốt lắm, Tổng thống @realDonaldTrump”, ông viết trên X. “Gửi đến người dân: Chúng ta có lực lượng Không quân mạnh nhất thế giới. Tôi vô cùng tự hào”.

Thượng nghị sĩ John Cornyn (bang Texas) cũng khen ngợi quyết định của ông Trump.

“Tổng thống Trump đã đưa ra một quyết định can đảm và đúng đắn để loại bỏ mối đe dọa hạt nhân từ Iran. Chúa phù hộ nước Mỹ”, ông viết trên X. “Cảm ơn quân đội phi thường của chúng ta và vị tổng thống không khuất phục. Đây chính là diện mạo của lãnh đạo toàn cầu”.

Thượng nghị sĩ Dân chủ John Fetterman (bang Pennsylvania), người từng có quan điểm khác với đảng Dân chủ trong cuộc chiến của Israel chống Hamas, cũng lên tiếng ủng hộ vụ tấn công.

“Như tôi luôn nói từ lâu, đây là quyết định đúng đắn của Tổng thống Mỹ. Iran là nhà tài trợ khủng bố hàng đầu thế giới và không thể sở hữu năng lực hạt nhân. Tôi biết ơn và gửi lời tri ân đến quân đội ưu tú nhất hành tinh”, ông viết trên X.

Chưa có kế hoạch tấn công thêm

Tổng thống Mỹ Donald Trump hy vọng các cuộc không kích mà ông ra lệnh thực hiện nhằm vào ba cơ sở hạt nhân của Iran sẽ thúc đẩy Tehran quay lại bàn đàm phán, và hiện tại không có kế hoạch tiến hành thêm hành động quân sự nào khác bên trong lãnh thổ Iran, theo các nguồn tin am hiểu vấn đề.

Trong vài ngày qua, ông Trump bắt đầu tin rằng sự tham gia của lực lượng Mỹ là cần thiết để phá hủy các cơ sở hạt nhân được Iran bảo vệ kiên cố, và ông đã đưa ra quyết định hành động khi thấy rằng nỗ lực ngoại giao rơi vào bế tắc.

Mặc dù ông Trump vẫn đặt hy vọng vào việc khôi phục tiến trình ngoại giao, các lực lượng Mỹ trong khu vực hiện đã trong trạng thái sẵn sàng ứng phó với các hành động trả đũa từ phía Iran.

Iran đã sơ tán các cơ sở hạt nhân trước đòn không kích của Mỹ

Iran đã sơ tán ba cơ sở hạt nhân mà Mỹ tuyên bố đã tấn công “từ khá lâu trước đó”, theo Giám đốc tin tức của Đài Truyền hình Quốc gia Iran (IRIB), được hãng tin bán chính thức Mehr News Agency trích dẫn.

Truyền thông Iran đã đăng tải tuyên bố của Tổng thống Mỹ Donald Trump, trong đó ông thông báo Mỹ đã tấn công các cơ sở hạt nhân của Iran vào sáng Chủ nhật theo giờ địa phương.

Tổng thống Trump nói trên nền tảng Truth Social tối thứ Bảy rằng Mỹ đã không kích 3 cơ sở hạt nhân quan trọng tại Iran, bao gồm Fordow, Isfahan và Natanz – những địa điểm nằm ở trung tâm chương trình hạt nhân của Iran.

Dưới đây là những thông tin chính về 3 cơ sở này.

Natanz

Tổ hợp hạt nhân Natanz nằm cách thủ đô Tehran khoảng 250 km về phía nam, và được coi là cơ sở làm giàu uranium lớn nhất của Iran.

Các chuyên gia nhận định nơi đây được sử dụng để phát triển và lắp ráp máy ly tâm dùng cho quá trình làm giàu uranium – công nghệ then chốt để biến uranium thành nhiên liệu hạt nhân.

Theo tổ chức phi lợi nhuận Sáng kiến Ngăn chặn Mối đe dọa Hạt nhân (NTI), cơ sở này có sáu tòa nhà nổi và ba công trình ngầm, trong đó hai tòa có sức chứa lên đến 50.000 máy ly tâm.

Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) cho biết Iran từng làm giàu uranium lên đến độ tinh khiết 60% tại Nhà máy Làm giàu Nhiên liệu Thử nghiệm nằm trên mặt đất. Uranium cấp vũ khí cần được làm giàu đến 90%.

Fordow

Rất ít thông tin chính thức được biết về quy mô và tính chất đầy đủ của cơ sở Fordow, vốn nằm gần thành phố linh thiêng Qom và được chôn sâu trong các dãy núi.

Nhiều thông tin hiện có về địa điểm này xuất phát từ một kho tài liệu do tình báo Israel đánh cắp từ Iran nhiều năm trước.

Các hội trường chính của cơ sở được cho là nằm ở độ sâu khoảng 80–90 mét dưới lòng đất (tương đương 262–295 feet). Các quan chức Israel và nhiều báo cáo độc lập cho biết, chỉ có Mỹ là quốc gia duy nhất sở hữu loại bom đủ mạnh để phá hủy công trình ở độ sâu như vậy.

Các báo cáo gần đây của IAEA cho thấy Iran đã tăng cường sản xuất uranium làm giàu đến mức 60% tại Fordow, và hiện cơ sở này đang vận hành khoảng 2.700 máy ly tâm.

Isfahan

Isfahan, nằm ở miền trung Iran, là nơi đặt tổ hợp nghiên cứu hạt nhân lớn nhất nước này.

Theo NTI, cơ sở này được xây dựng với sự hỗ trợ của Trung Quốc và khai trương từ năm 1984. Tại đây có khoảng 3.000 nhà khoa học đang làm việc, và được nghi ngờ là trung tâm thực sự của chương trình hạt nhân Iran.

NTI cho biết tổ hợp này vận hành ba lò phản ứng nghiên cứu cỡ nhỏ do Trung Quốc cung cấp, cũng như một loạt các cơ sở khác bao gồm: Cơ sở chuyển đổi uranium, nhà máy sản xuất nhiên liệu, cơ sở bọc zirconium, và nhiều phòng thí nghiệm, cơ sở nghiên cứu khác.

Giới chức Iran xác nhận các cơ sở hạt nhân Fordow, Isfahan và Natanz bị tấn công

Các quan chức khu vực tại Iran đã xác nhận các cơ sở hạt nhân Fordow, Isfahan và Natanz đã bị tấn công, theo các bản tin từ truyền thông nhà nước Iran.

“Vài giờ trước, sau khi hệ thống phòng không tại Qom được kích hoạt và phát hiện các mục tiêu thù địch, một phần khu vực xung quanh cơ sở hạt nhân Fordow đã bị lực lượng không quân đối phương tấn công”, người phát ngôn Trung tâm Quản lý Khủng hoảng khu vực Qom cho biết, theo các hãng tin Fars và IRNA.

Cơ sở Fordow được xây sâu trong lòng núi phía bắc Iran và là nơi đặt các máy ly tâm tiên tiến dùng để làm giàu uranium ở mức độ cao. Trước đây, giới phân tích tin rằng chỉ có bom xuyên boong-ke đặc biệt của Mỹ mới có khả năng phá hủy cơ sở này do độ sâu của nó.

Phó Thống đốc phụ trách an ninh của tỉnh Isfahan cũng xác nhận rằng hai cơ sở tại Isfahan và Natanz, thuộc miền trung Iran, cũng bị tấn công.

“Chúng tôi đã ghi nhận các cuộc xâm nhập gần các cơ sở hạt nhân ở Isfahan và Natanz”, ông nói, đồng thời cho biết các hệ thống phòng không đã được kích hoạt để “đối phó với các mục tiêu thù địch”, song “đã có nhiều tiếng nổ vang lên”, theo các hãng tin dẫn lời thống đốc.

Truyền thông Iran cho biết các cơ sở này đã được sơ tán từ trước khi xảy ra vụ tấn công.

Huyền Chi