Nam Cường với cuộc kiến tạo trung tâm hành chính tỉnh lỵ Lào Cai

Trung tâm hành chính tỉnh lỵ Lào Cai trên địa bàn phường Nam Cường.

Vùng đất địa lợi

Vùng đất Nam Cường xưa thuộc động Cam Đường, đến cuối đời nhà Nguyễn, năm 1938 được đổi là xã Cam Đường thuộc tổng Gia Phú. Vùng đất địa lợi nằm bên hữu ngạn sông Hồng là điểm tựa của cửa ải Bảo Thắng quan. Thành lập tỉnh dân sự Laokay vào năm 1907, đất Nam Cường gồm các bản Xuân Ba, Lùng Thàng, Cà Mắm của đồng bào Dao; các làng Tùng Tung, Pắc Tà, Vĩ Kim, Châu Úy, Đồng Hồ của đồng bào Giáy và các thôn An Lạc, Tân Lập của đồng bào miền xuôi lên lập nghiệp.

Tháng 2/1992, Chính phủ chia tách Nam Cường thành 2 xã: Xã Nam Cường gồm 9 thôn thuộc về thị xã Cam Đường, các thôn phía Bắc lập xã Bắc Cường thuộc về thị xã tỉnh lỵ. Trước yêu cầu quy hoạch thành phố, 2 thị xã Lào Cai và Cam Đường sáp nhập, tháng 11/2004, Thủ tướng Chính phủ ban hành Nghị định công nhận thành phố Lào Cai và xã Nam Cường đổi thành phường Nam Cường. Kể ra những mốc son lịch sử về vùng đất Nam Cường để thấy vị thế địa chính trị của phường trung tâm tỉnh lỵ hôm nay.

Trung tâm Khu Đô thị mới Lào Cai - Cam Đường hiện nay nằm trên đất các làng cổ: Tùng Tung, Cốc Sa, Châu Úy, Mỏ Sinh; có trụ sở Tỉnh ủy, UBND tỉnh, 8 nhà hợp khối và hàng chục trụ sở cơ quan, doanh nghiệp lớn. Đầu năm 2001, khởi công trục Đại lộ Trần Hưng Đạo cũng là thời điểm vị thế, tiềm năng phường Nam Cường được nhìn nhận đúng tầm vóc và mở ra hướng phát triển.

20 năm qua cũng là những tháng năm vận động đồng bào tái định cư, ổn định đời sống để nhường đất cho dự án xây dựng Khu Đô thị mới Lào Cai - Cam Đường và dự án mở đường cao tốc Nội Bài - Lào Cai. Với 2 dự án lớn trên, phường có hơn 65 ha đất bị thu hồi, trong đó giai đoạn 2001 - 2010 xây dựng khu đô thị mới có 9/9 thôn, 729/915 hộ chịu ảnh hưởng trực tiếp của việc giải tỏa đất đai, nhà cửa và được bố trí đất tái định cư; từ năm 2010, để mở đường cao tốc, hàng chục hộ lại trong diện giải phóng mặt bằng, không ít hộ bị ảnh hưởng bởi cả 2 dự án.

Hành trình trở thành trung tâm tỉnh lỵ mới

Khi tôi gợi chuyện, ông Nguyễn Văn Túc, nguyên Chủ tịch UBND phường Nam Cường hào hứng kể: Không nhớ đã chủ trì bao nhiêu cuộc họp, cuộc tiếp công dân để làm công tác vận động, giải quyết khiếu nại về chế độ đền bù, bố trí đất tái định cư và triển khai biện pháp tìm việc làm mới cho người dân - cái gốc để ổn định đời sống. Và cũng không ít cuộc họp tự kiểm điểm, rút kinh nghiệm trong nội bộ để làm rõ nhưng sai sót, khuyết điểm trong quá trình triển khai các chủ trương trên. Ưu tiên hàng đầu của địa phương là ổn định đời sống cho đồng bào, tìm hướng chuyển dịch cơ cấu kinh tế, giữ vững an ninh, trật tự địa bàn, phục vụ tốt nhất cho xây dựng khu trung tâm tỉnh lỵ.

Hôm nay, vùng đất này đã hiện hữu khu đô thị mới với Quảng trường, Trung tâm Hội nghị tỉnh, các khu nhà làm việc của Tỉnh ủy, UBND tỉnh, nhà hợp khối các sở, ban, ngành tỉnh và trụ sở nhiều doanh nghiệp lớn. Khu hành chính của phường cũng được xây dựng khang trang. Những khu dân cư mới tổ 1, 2, 3, 4, 5 vốn là đất thôn Lùng Thàng; các tổ 10, 11, 12 trước là thôn Tùng Tung, khu Lâm Viên dưới chân đồi Trạm phát sóng T3 cũ… cũng đã hình thành với dân cư đông đúc. Phường Nam Cường đặc biệt quan tâm tới việc thực hiện chính sách xã hội, đào tạo nghề và việc làm mới, chỉ trong 10 năm gần đây đã tổ chức giới thiệu hàng trăm lao động đi đào tạo nghề. Năm 2020, trên địa bàn phường có gần 300 cơ sở sản xuất tiểu thủ công nghiệp và hộ kinh doanh dịch vụ, doanh thu đạt hơn 54 tỷ đồng. Tốc độ tăng trưởng bình quân của phường những năm gần đây luôn đạt 10 - 12%, khẳng định hướng chuyển dịch cơ cấu kinh tế lấy thương mại - dịch vụ làm chủ đạo là đúng.

Mới đây, thêm dự án lớn trên đất Nam Cường có vốn đầu tư hơn 4 nghìn tỷ đồng, điểm nhấn là tòa nhà cao 45 tầng - cao nhất khu vực Tây Bắc được Tập đoàn DELTA GROUP khởi công. Khi hoàn thành, dự án sẽ thúc đẩy phát triển thương mại - dịch vụ phường trung tâm thêm trang mới.

20 năm cùng với việc kiến tạo khu đô thị mới, trong đó 17 năm (2004 - 2021) được nâng cấp từ xã lên phường, Đảng bộ, chính quyền, các tổ chức đoàn thể phường Nam Cường không ngừng được củng cố, vững mạnh: Đảng bộ nhiều năm liền đạt trong sạch, vững mạnh; chính quyền vững mạnh; 18 tổ dân phố đi vào hoạt động hiệu quả, nắm vững tình hình dân cư, trật tự trị an, xây dựng khu dân cư văn hóa. Từ năm 2018, phường không còn hộ nghèo; năm 2020, tỷ lệ hộ cận nghèo giảm còn 1,5%; 85% tổ dân phố đạt danh hiệu tổ dân phố văn hóa, 94% hộ đạt gia đình văn hóa, các khu dân cư đều xây dựng nhà văn hóa cộng đồng; trường mẫu giáo, trường tiểu học và THCS được xây dựng khang trang và đạt chuẩn quốc gia; công tác chăm sóc sức khỏe Nhân dân thường xuyên được duy trì…

20 năm trăn trở vượt lên khó khăn, lớp cán bộ của phường như nguyên Bí thư Đảng ủy Hoàng Văn Sài, nguyên Chủ tịch UBND phường Nguyễn Văn Túc… đã hoàn thành nhiệm vụ, trở về với đời thường. Lớp cán bộ trẻ nhiệt tình, tận tụy trong công tác như Bí thư Đảng ủy Phạm Đình Thiệp, Chủ tịch UBND phường Hoàng Trọng Dương nay cũng đã được thành phố luân chuyển sang vị trí công tác mới. Nhiều cán bộ lớp kế tiếp như Bí thư Đảng ủy phường Chu Văn Huyền, Chủ tịch UBND phường Lê Minh Huy, Chủ tịch HĐND phường Trần Văn Ngọc được giao trọng trách lãnh đạo, đưa phường trung tâm tỉnh lỵ phát triển hơn nữa. Đặc biệt trân trọng số cán bộ các tổ dân phố tuy đã cao tuổi nhưng rất nhiệt tình, tâm huyết với công việc như ông Nguyễn Duy Hiền, Bí thư Chi bộ Lùng Thàng 1, ông Nguyễn Trọng Điểm, Tổ trưởng tổ dân phố 12 và nhiều cán bộ gương mẫu đang góp phần củng cố cơ sở chính trị từ khu dân cư…

Giáo sư Trần Đình Huỳnh, nguyên Viện trưởng Viện Chủ nghĩa xã hội khoa học, từng là giáo viên Trường cấp 2 Nam Cường, Trường cấp 2 - 3 thị xã Cam Đường phát biểu suy nghĩ của mình. Theo hiểu biết của ông, Nam Cường là vùng đất tụ hội, vùng đệm nơi trấn ải cửa ngõ giao thương, vùng đất tín nghĩa. Nay là trung tâm tỉnh lỵ, phường Nam Cường càng có thêm lợi thế đặc biệt đấy!

Khi được hỏi, với vị trí là phường trung tâm, phường có kế hoạch gì đặc biệt trong thời gian tới? Bí thư Đảng ủy Chu Văn Huyền khẳng định: Thành tựu và những bài học kinh nghiệm trong xây dựng, củng cố phường cùng với quá trình kiến tạo khu đô thị mới sẽ là điểm tựa cho sự lãnh đạo của Đảng ủy phường trong thời kỳ mới. Trọng tâm là củng cố, xây dựng hệ thống chính trị vững mạnh, phát huy tốt lợi thế vị trí phường trung tâm tỉnh lỵ…

Còn theo Chủ tịch UBND phường Lê Minh Huy: Thực hiện chủ trương xây dựng những tuyến phố văn minh “xanh, sạch, đẹp, sáng” của thành phố, từ kinh nghiệm 15 năm xây dựng của phường Kim Tân trước đây và những năm kiến tạo khu đô thị mới, phường Nam Cường sẽ tiếp tục nỗ lực triển khai đồng bộ các giải pháp quản lý cho phù hợp với thời kỳ mới, đặc biệt là hoàn thành tốt nhiệm vụ mang tính đột phá: Nâng cao chất lượng xây dựng 30 tuyến phố văn minh, xây dựng mới 7 tuyến phố văn minh đô thị, 1 tuyến phố kiểu mẫu; phấn đấu đến năm 2025, phường đạt chuẩn tiêu chí văn minh đô thị.

Thành tựu xây dựng khu đô thị mới những năm qua là nền tảng để Đảng bộ, chính quyền, Nhân dân phường Nam Cường có thêm niềm tin phấn đấu và xứng đáng với vai trò phường trung tâm của tỉnh lỵ Lào Cai.