Nâng cao chất lượng, hiệu quả, tính toàn diện, sâu rộng của công tác hội nhập quốc tế

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu. Ảnh: Hồ Long

Phó Chủ tịch Quốc hội, Thượng tướng Trần Quang Phương điều hành phiên họp. Ảnh: Hồ Long

Người làm công tác đối ngoại sẽ được hỗ trợ 100% tiền lương

Báo cáo tóm tắt Tờ trình của Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Lê Hoài Trung nêu rõ, dự thảo Nghị quyết được xây dựng nhằm triển khai hiệu quả Nghị quyết số 59-NQ/TW ngày 24/1/2025 của Bộ Chính trị về hội nhập quốc tế trong tình hình mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả, tính đồng bộ, toàn diện, sâu rộng của công tác hội nhập quốc tế, góp phần thúc đẩy xây dựng, phát triển và bảo vệ đất nước.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định phát biểu. Ảnh: Hồ Long

Dự thảo Nghị quyết quy định tập trung vào 3 nhóm chính sách lớn: Chính sách tăng cường và làm sâu sắc hơn quan hệ với các đối tác, nhất là các nước láng giềng, nước lớn, các đối tác quan trọng khác và bạn bè truyền thống, tiếp tục đẩy mạnh và nâng tầm ngoại giao đa phương, chủ động đóng góp trí tuệ, nguồn lực giữ gìn hòa bình, thúc đẩy hợp tác và phát triển quốc tế. Chính sách phát huy vai trò trung tâm, chủ thể, động lực và lực lượng chủ công của doanh nghiệp trong hội nhập quốc tế. Chính sách đẩy mạnh đào tạo, nâng cao chất lượng và số lượng phù hợp đội ngũ cán bộ làm công tác đối ngoại và hội nhập quốc tế ở trung ương và địa phương.

Các đại biểu tham dự phiên họp. Ảnh: Hồ Long

Theo đó, dự thảo Nghị quyết quy định UBND cấp tỉnh được lập văn phòng đại diện ở nước ngoài tại một số địa bàn trọng điểm, phục vụ hội nhập quốc tế của chính quyền địa phương (Điều 15). Đồng thời, quy định một số giải pháp để hỗ trợ doanh nghiệp trong hội nhập kinh tế quốc tế và phát huy vai trò của doanh nghiệp chưa được quy định tại các văn bản quy phạm pháp luật chuyên ngành; trong đó, quy định thành lập Quỹ phát triển doanh nghiệp hội nhập quốc tế và Quỹ Xúc tiến xuất khẩu ngành hàng.

Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Lê Hoài Trung trình bày Báo cáo tóm tắt Tờ trình của Chính phủ. Ảnh: Hồ Long

Về các cơ chế, chính sách hỗ trợ đối với người làm công tác đối ngoại và hội nhập quốc tế, theo dự thảo Nghị quyết, người làm công tác đối ngoại và hội nhập quốc tế được hỗ trợ 100% mức lương theo hệ số hưởng (tương tự mức hỗ trợ đối với người tham gia công tác xây dựng pháp luật theo Nghị quyết số 197/2025/QH15 về một số cơ chế, chính sách đặc biệt đột phá trong xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật).

Chuyên gia, nhà khoa học, người sử dụng thành thạo ngoại ngữ hiếm (tiếng Ả-rập, tiếng Ba Tư, tiếng Bahasa, tiếng Lào, tiếng Khơ me, tiếng Bồ Đào Nha...) phục vụ công tác đối ngoại có chế độ đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn và được hưởng 300% mức lương theo hệ số lương được hưởng..., trừ chế độ đối với chuyên gia, nhà quản lý, nhà quản trị doanh nghiệp, nhà khoa học đầu ngành là người Việt Nam khi được tiếp nhận vào công chức, viên chức.

Báo cáo tóm tắt Thẩm tra sơ bộ dự thảo Nghị quyết của Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại Lê Tấn Tới cho biết, Thường trực Ủy ban nhất trí với sự cần thiết ban hành Nghị quyết này.

Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại Lê Tấn Tới trình bày Báo cáo tóm tắt Thẩm tra sơ bộ dự thảo Nghị quyết của Quốc hội. Ảnh: Hồ Long

Thường trực Ủy ban đề nghị làm rõ hơn các “điểm nghẽn” trong quá trình thực hiện chính sách thời gian qua, làm cơ sở cho việc phải ban hành cơ chế, chính sách đặc thù; bổ sung lập luận, căn cứ, số liệu, dẫn chứng minh họa cụ thể cho các nhóm nội dung về các khó khăn, vướng mắc; giải trình việc thay đổi tên gọi của Nghị quyết từ “chính sách đặc biệt” sang “chính sách đặc thù”.

Về tham gia các cơ chế hợp tác, diễn đàn, mạng lưới của các thành phố, đô thị lớn của chính quyền địa phương (Điều 16), Thường trực Ủy ban đề nghị làm rõ căn cứ pháp lý; đồng thời, nghiên cứu, xây dựng cơ chế quản lý, giám sát phù hợp; rà soát và quy định cụ thể hơn về việc các địa phương sau sáp nhập và sắp xếp lại phải kế thừa các thỏa thuận đã ký với các đối tác quốc tế, đặc biệt là với các thỏa thuận được ký bởi cấp tỉnh, huyện trước đây.

Các đại biểu tham dự phiên họp. Ảnh: Hồ Long

Về việc thành lập văn phòng đại diện của địa phương ở nước ngoài, một số ý kiến cho rằng, việc các địa phương thiết lập văn phòng đại diện ở nước ngoài là không phù hợp với thể chế chính trị của Việt Nam và chưa phù hợp với tinh thần của Nghị quyết số 18-NQ/TW; đề nghị xem xét giải pháp áp dụng khoa học, công nghệ, thiết lập “Văn phòng ảo”, các kênh thông tin, mạng lưới kết nối hiệu quả.

Về chế độ, chính sách đối với người làm công tác đối ngoại và hội nhập quốc tế thường xuyên của dự thảo Nghị quyết (Khoản 1, Điều 24), có ý kiến cho rằng, việc hỗ trợ phải bảo đảm phù hợp với chính sách áp dụng cho công chức, viên chức thuộc các lĩnh vực khác trong hệ thống chính trị.

Thành lập Văn phòng đại diện của tỉnh ở nước ngoài có làm tăng đầu mối?

Thảo luận tại phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định đề nghị, Ban soạn thảo tiếp tục rà soát để quy định đầy đủ, toàn diện các cơ chế, chính sách quan trọng của Nghị quyết 59-NQ/TW của Bộ Chính trị.

Phó Chủ tịch Quốc hội cũng lưu ý, khi thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, một số tỉnh, thành phố hoặc thành phố trực thuộc tỉnh (tương đương cấp huyện) đã ký thỏa thuận hợp tác với địa phương ở nước ngoài, tham gia mạng lưới thành phố thông minh… Nhưng, sau khi thực hiện sắp xếp các đơn vị hành chính cấp tỉnh, thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, một số thành phố trực thuộc tỉnh hay tỉnh cũ sau sáp nhập đã không còn.

Trước thực tế này, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho rằng, các tỉnh, thành phố mới cần kế thừa, tiếp tục thực hiện các văn bản thỏa thuận hợp tác quốc tế giữa các địa phương, tương tự như nguyên tắc kế thừa của pháp luật quốc tế.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng phát biểu. Ảnh: Hồ Long

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng đề nghị, Ban soạn thảo cân nhắc giữ quy định tại Điều 8 của dự thảo Nghị quyết về áp dụng cơ chế xử lý khó khăn, vướng mắc trong việc thực hiện các dự án hợp tác với các đối tác nước ngoài có tính chất trọng điểm, chiến lược, vì tương tự như Nghị quyết số 206/2025/QH15 của Quốc hội về cơ chế đặc biệt xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật, chỉ khác kỳ thực hiện đến 31/12/2030.

Tương tự, cân nhắc giữ quy định tại Điều 10 về khen thưởng trong công tác hội nhập quốc tế, vì áp dụng quy định của Luật Thi đua, khen thưởng hiện hành có thể khen thưởng với các cá nhân, tổ chức trong nước và nước ngoài có đóng góp cho công tác hội nhập quốc tế.

Về quy định cho phép UBND cấp tỉnh thí điểm lập các văn phòng đại diện ở nước ngoài trên cơ sở quy định pháp luật sở tại và thỏa thuận với sở tại Điều 15, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp nhận thấy, cần làm rõ việc thành lập thí điểm các văn phòng đại diện ở nước ngoài của tỉnh có dẫn đến phát sinh đầu mối không? Làm rõ địa vị pháp lý của văn phòng đại diện ở nước ngoài cũng như cơ chế phối hợp với cơ quan đại diện của nhà nước ta… để bảo đảm hiệu quả hoạt động của những văn phòng đại diện này.

Bên cạnh lo ngại về phát sinh đầu mối, tăng chi ngân sách, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Nguyễn Thanh Hải cũng lưu ý, trong thời đại công nghệ phát triển rất mạnh hiện nay có thể lập những văn phòng ảo, họp online, thành lập những kênh thông tin mạng lưới để kết nối hiệu quả giữa các cơ quan, đơn vị, tổ chức.

Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Nguyễn Thanh Hải phát biểu. Ảnh: Hồ Long

Chủ nhiệm Ủy ban Nguyễn Thanh Hải cũng đề nghị, Ban soạn thảo cần đối chiếu với các dự án luật về thuế đang trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ Mười này để có quy định phù hợp về chính sách ưu đãi thuế với doanh nghiệp đầu tư ra nước ngoài, bảo đảm đồng bộ với các luật liên quan, nghị quyết sau khi thông qua sẽ đi vào thực tế ngay, không phát sinh vướng mắc, khó khăn trong quá trình thực hiện.

Phát biểu kết luận nội dung thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương đề nghị, cơ quan chủ trì soạn thảo phối hợp với cơ quan chủ trì thẩm tra rà soát, hoàn thiện dự thảo Nghị quyết, bảo đảm quán triệt thực hiện chỉ đạo của Bộ Chính trị, Tổng Bí thư và Chủ tịch Quốc hội về đổi mới tư duy trong công tác xây dựng pháp luật. Xây dựng dự thảo Nghị quyết ngắn gọn, súc tích, rõ nội dung, tập trung vào những chính sách cụ thể thuộc thẩm quyền của Quốc hội.

Phó Chủ tịch Quốc hội cũng lưu ý, cần tiếp tục rà soát để có thể đưa ngay những chính sách cấp bách vào Nghị quyết của Quốc hội; những nội dung, vấn đề lớn có thể nghiên cứu sửa đổi các luật có liên quan về hợp tác quốc tế để thực hiện.

Thanh Hải