Nâng cao chất lượng tự tu dưỡng, tự rèn luyện đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên hiện nay

1. Dẫn nhập

Từ khi ra đời cho đến nay, Đảng Cộng sản Việt Nam luôn đặt trọng tâm vào việc xây dựng đạo đức cách mạng của tổ chức Đảng và mỗi cán bộ, đảng viên, coi đó là nền tảng quan trọng để củng cố sức mạnh nội sinh và vai trò lãnh đạo của Đảng. Đạo đức cách mạng không chỉ là tấm gương sáng để quần chúng noi theo mà còn là động lực để Đảng vượt qua mọi khó khăn, thử thách. Chủ tịch Hồ Chí Minh nhấn mạnh rằng luon khẳng định đạo đức là cái gốc của người cách mạng. Theo Người, người cán bộ cách mạng trước hết phải có đạo đức, bởi vì đạo đức là cái gốc của người cách mạng. Hồ Chí Minh khẳng định: “Cũng như sông thì có nguồn mới có nước, không có nguồn thì sông cạn. Cây phải có gốc, không có gốc thì cây héo. Người cách mạng phải có đạo đức, không có đạo đức thì dù tài giỏi mấy cũng không lãnh đạo được nhân dân” (1). Đồng thời, Người cũng thường xuyên yêu cầu mỗi cán bộ, đảng viên phải “làm mực thước cho Nhân dân bắt chước” (2). Đạo đức không chỉ thể hiện qua lời nói mà còn cần khẳng định qua hành động, đóng góp thiết thực cho xã hội.

Trong hành trình xây dựng và phát triển, Đảng đã từng bước phát triển đội ngũ cán bộ, đảng viên vững vàng về phẩm chất, tận tụy với nhiệm vụ và có trách nhiệm cao trong công tác. Đội ngũ này đã trở thành nhân tố chính đảm bảo sự lãnh đạo thành công trong mọi giai đoạn cách mạng. Tuy nhiên, trước sự phát triển nhanh chóng của xã hội và nền kinh tế thị trường, không ít cán bộ, đảng viên đã bộc lộ những hạn chế về đạo đức và ý thức trách nhiệm. Một số cá nhân lợi dụng chức vụ để trục lợi cá nhân, gây tổn hại nghiêm trọng đến niềm tin của Nhân dân và uy tín của Đảng. Kết quả thực hiện nhiệm vụ kiểm tra, giám sát và thi hành kỷ luật của Đảng năm 2024 cho thấy, cấp ủy các cấp và chi bộ đã thi hành kỷ luật 410 tổ chức đảng và 17.562 đảng viên, trong đó có 3.246 cấp ủy viên (chiếm 18,48%); trong đó Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã thi hành kỷ luật 26 tổ chức đảng và 71 đảng viên. Đáng chú ý, từ đầu nhiệm kỳ Đại hội XIII đến nay, các cấp đã thi hành kỷ luật 141 cán bộ diện Trung ương quản lý. Những hành vi này không chỉ làm xói mòn lòng tin của Nhân dân, mà còn kẽ hở cho các thế lực thù địch lợi dụng để gây chia rẽ nội bộ, làm suy yếu sức chiến đấu và sự đoàn kết trong Đảng. Thực trạng này đặt ra vấn đề cấp thiết cần có biện pháp khắc phục, ngăn chặn kịp thời vì sự tồn vong của Đảng.

2. Nội dung nghiên cứu

2.1. Vai trò tự tu dưỡng, tự rèn luyện đạo đức của cán bộ, đảng viên hiện nay

Tự tu dưỡng, tự rèn luyện được coi là nền tảng cốt lõi trong việc xây dựng Đảng về đạo đức, đảm bảo cho mỗi cán bộ, đảng viên không ngừng hoàn thiện phẩm chất và năng lực cách mạng. Vai trò này được biểu hiện trên các phương diện cụ thể sau:

Thứ nhất, tự tu dưỡng, tự rèn luyện giúp cho cán bộ, đảng viên duy trì và nâng cao phẩm chất đạo đức của người cách mạng.

Trong bối cảnh kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế, các tác động tiêu cực dễ làm cán bộ, đảng viên rơi vào nguy cơ suy thoái tư tưởng, đạo đức và lối sống. Tự tu dưỡng là phương pháp hữu hiệu để mỗi cá nhân tự hoàn thiện bản thân, không ngừng củng cố lý tưởng cách mạng. Việc thực hành đạo đức cách mạng giúp cán bộ, đảng viên giữ vững tinh thần cần, kiệm, liêm, chính, chí công, vô tư, tránh xa những biểu hiện của chủ nghĩa cá nhân, lợi ích nhóm và tham nhũng. Đây cũng chính là cơ sở để mỗi người trở thành tấm gương sáng, góp phần củng cố niềm tin của Nhân dân vào Đảng.

Việc duy trì và phát huy phẩm chất đạo đức của người cách mạng không chỉ là nhiệm vụ cá nhân mà còn có ý nghĩa chính trị sâu sắc. Một cán bộ, đảng viên với phẩm chất trong sạch, gương mẫu sẽ là yếu tố quan trọng để xây dựng tổ chức Đảng trong sạch, vững mạnh. Hơn nữa, điều này tạo ra sự lan tỏa tích cực, hình thành môi trường chính trị lành mạnh, tăng cường đoàn kết trong Đảng và giữa Đảng với Nhân dân. Để đạt được điều này, mỗi cán bộ, đảng viên cần thường xuyên tự soi, tự sửa, lấy lý tưởng cách mạng làm kim chỉ nam cho hành động.

Ngoài ra, tự tu dưỡng còn giúp cán bộ, đảng viên đối mặt với những thách thức từ các thế lực thù địch. Trong tình hình hiện nay, âm mưu “diễn biến hòa bình” và “tự chuyển hóa” đang đe dọa trực tiếp đến nền tảng tư tưởng và vai trò lãnh đạo của Đảng. Một người cán bộ, đảng viên với phẩm chất đạo đức vững vàng sẽ giữ được bản lĩnh chính trị, kiên định mục tiêu lý tưởng, không dao động trước các tác động tiêu cực. Tự tu dưỡng không phải là công việc diễn ra trong một thời điểm mà là quá trình liên tục, đòi hỏi sự nỗ lực bền bỉ của mỗi cá nhân. Khi đạo đức cách mạng được duy trì và phát huy, không chỉ tổ chức Đảng được củng cố mà còn tạo nền tảng cho sự phát triển bền vững của đất nước.

Thứ hai, tự tu dưỡng, tự rèn luyện là công cụ quan trọng để cán bộ, đảng viên xây dựng niềm tin và uy tín trước Nhân dân.

Niềm tin của Nhân dân đối với Đảng không phải là điều mặc nhiên mà có, mà được vun đắp từ chính hành động và phẩm chất của từng cán bộ, đảng viên. Khi cán bộ, đảng viên gương mẫu trong công việc, tận tụy trong phục vụ Nhân dân, họ không chỉ thể hiện trách nhiệm chính trị mà còn xây dựng uy tín cá nhân và tập thể. Tự tu dưỡng chính là phương tiện giúp mỗi cá nhân giữ gìn sự liêm khiết, minh bạch, tránh xa các hành vi thiếu đạo đức và sai trái.

Một cán bộ, đảng viên có phẩm chất đạo đức vững vàng sẽ tạo nên tấm gương sáng, củng cố lòng tin của Nhân dân, đồng thời lan tỏa những giá trị tích cực trong cộng đồng. Nhân dân sẽ thấy được sự tận tâm, trách nhiệm và tinh thần phục vụ cao cả, từ đó ủng hộ các chính sách và chủ trương của Đảng. Điều này càng quan trọng hơn trong bối cảnh hiện nay, khi các thế lực thù địch không ngừng tìm cách xuyên tạc, chia rẽ khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Một tổ chức Đảng với đội ngũ cán bộ, đảng viên được Nhân dân tin yêu chính là thành trì vững chắc để chống lại mọi âm mưu phá hoại. Bên cạnh đó, tự tu dưỡng còn giúp cán bộ, đảng viên kiểm soát tốt các hành vi, thái độ của mình trong giao tiếp với Nhân dân. Từ những việc nhỏ như thái độ ứng xử, lắng nghe ý kiến đến giải quyết những vấn đề lớn hơn đều cần đến đạo đức và tinh thần trách nhiệm cao. Khi Nhân dân cảm nhận được sự chân thành, tận tụy từ cán bộ, đảng viên, niềm tin và sự ủng hộ sẽ ngày càng bền vững, tạo nên sức mạnh to lớn cho Đảng.

Thứ ba, tự tu dưỡng, tự rèn luyện góp phần tăng cường đoàn kết trong Đảng.

Đoàn kết là yếu tố then chốt tạo nên sức mạnh tập thể của Đảng. Tự tu dưỡng giúp cán bộ, đảng viên ý thức rõ vai trò của mình trong việc xây dựng môi trường đồng thuận, hài hòa giữa các cá nhân trong tổ chức. Một cán bộ, đảng viên có tinh thần trách nhiệm và đạo đức cao sẽ không chỉ tập trung vào lợi ích cá nhân mà còn luôn đặt lợi ích tập thể lên hàng đầu. Tinh thần này lan tỏa sẽ giảm thiểu xung đột nội bộ, khắc phục những biểu hiện cục bộ, bè phái, tạo nên sự thống nhất cao trong Đảng. Khi mỗi cán bộ, đảng viên đều tự ý thức được trách nhiệm của mình, chủ động rèn luyện bản thân, họ sẽ sẵn sàng gạt bỏ những khác biệt nhỏ nhặt, đề cao mục tiêu chung. Điều này không chỉ giúp tổ chức Đảng hoạt động hiệu quả hơn mà còn củng cố niềm tin vào sức mạnh đoàn kết của tập thể. Đặc biệt, trong những thời điểm khó khăn, sự đoàn kết vững mạnh sẽ trở thành động lực quan trọng giúp Đảng vượt qua thử thách, tiếp tục lãnh đạo đất nước tiến lên.

Ngoài ra, tự tu dưỡng, tự rèn luyện còn giúp cán bộ, đảng viên hoàn thiện kỹ năng giao tiếp, ứng xử, tạo nên môi trường làm việc tích cực, thân thiện. Một môi trường như vậy sẽ khuyến khích sự trao đổi ý kiến, tôn trọng lẫn nhau, từ đó xây dựng một tập thể gắn bó, phát triển bền vững.

Thứ tư, tự tu dưỡng, tự rèn luyện giúp cán bộ, đảng viên nâng cao bản lĩnh chính trị đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới.

Bản lĩnh chính trị là yếu tố cốt lõi giúp cán bộ, đảng viên đứng vững trước mọi khó khăn, thách thức. Trong bối cảnh các thế lực thù địch không ngừng thực hiện âm mưu chống phá, mỗi cán bộ, đảng viên cần rèn luyện ý chí kiên định, giữ vững niềm tin vào chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh. Tự tu dưỡng giúp họ tránh bị dao động trước những thông tin xấu, độc và giữ vững lập trường cách mạng. Tự rèn luyện còn tạo điều kiện để cán bộ, đảng viên nâng cao khả năng phân tích, xử lý thông tin, nhạy bén trước những diễn biến phức tạp của tình hình chính trị - xã hội. Điều này đặc biệt quan trọng trong việc phát hiện và xử lý kịp thời các âm mưu “diễn biến hòa bình”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ. Cán bộ, đảng viên có bản lĩnh chính trị vững vàng sẽ không chỉ bảo vệ được chính mình mà còn góp phần giữ gìn sự ổn định, phát triển bền vững của tổ chức Đảng. Bên cạnh đó, tự tu dưỡng còn giúp cán bộ, đảng viên không ngừng học hỏi, cập nhật tri thức mới, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao trong lãnh đạo và quản lý. Đây là nền tảng để họ hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao, góp phần vào sự nghiệp phát triển chung của đất nước trong tình hình mới.

2.2. Giải pháp nâng cao chất lượng tự tu dưỡng, tự rèn luyện đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên hiện nay

Để nâng cao chất lượng tự tu dưỡng, tự rèn luyện đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên nhằm giữ vững vai trò lãnh đạo, củng cố niềm tin của Nhân dân với Đảng, bảo đảm cho Đảng luôn trong sạch, vững mạnh, cần thực hiện đồng bộ một số giải pháp sau:

Một là, tăng cường giáo dục, quán triệt nhằm nâng cao nhận thức cho đội ngũ cán bộ, đảng viên về ý nghĩa, tầm quan trọng của việc tự giác tu dưỡng, rèn luyện đạo đức cách mạng.

Việc tự giác tu dưỡng, rèn luyện đạo đức cách mạng là nền tảng quan trọng để xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên có phẩm chất chính trị vững vàng, đạo đức trong sáng và năng lực đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong bối cảnh hiện nay. Để thực hiện hiệu quả giải pháp này, cần tổ chức các chương trình giáo dục chính trị, tư tưởng chuyên sâu, quán triệt sâu sắc quan điểm của Đảng về vai trò và ý nghĩa của đạo đức cách mạng. Nội dung giáo dục cần nhấn mạnh rằng việc tu dưỡng không chỉ là trách nhiệm cá nhân mà còn gắn liền với sự nghiệp cách mạng chung của dân tộc. Song song đó, các hoạt động tuyên truyền phải được triển khai linh hoạt, đa dạng, phù hợp với từng đối tượng cán bộ, đảng viên để nâng cao nhận thức và thúc đẩy tinh thần tự giác rèn luyện.

Cần lồng ghép nội dung giáo dục về đạo đức cách mạng vào các chương trình học tập, bồi dưỡng chính trị ở các cấp, đảm bảo sự kết hợp chặt chẽ giữa lý luận và thực tiễn. Các lớp tập huấn cần tạo điều kiện để cán bộ, đảng viên trao đổi, học hỏi và nâng cao năng lực vận dụng lý luận vào giải quyết các nhiệm vụ cụ thể. Đồng thời, phát huy vai trò nêu gương của đội ngũ lãnh đạo, quản lý trong tu dưỡng đạo đức cách mạng là yếu tố then chốt. Những hành động và phong cách sống mẫu mực của người đứng đầu sẽ trở thành nguồn cảm hứng, lan tỏa tinh thần trách nhiệm đến toàn thể cán bộ, đảng viên. Ngoài ra, việc tổ chức các buổi tọa đàm, chia sẻ kinh nghiệm từ những tấm gương điển hình cũng cần được đẩy mạnh, tạo môi trường học hỏi tích cực. Cùng với đó, cần xây dựng và thực hiện cơ chế giám sát, đánh giá thường xuyên về việc tu dưỡng, rèn luyện đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên. Các tiêu chí đánh giá cần được cụ thể hóa, công khai, đảm bảo tính khách quan, gắn với nhiệm vụ chính trị và thái độ làm việc hằng ngày. Qua công tác này, không chỉ phát hiện, chấn chỉnh kịp thời các biểu hiện suy thoái mà còn khích lệ, tôn vinh những cá nhân tiêu biểu có thành tích xuất sắc. Thực hiện đồng bộ các nội dung trên sẽ góp phần nâng cao ý thức tự giác, tinh thần trách nhiệm và phẩm chất đạo đức của cán bộ, đảng viên, đáp ứng tốt yêu cầu của nhiệm vụ trong tình hình mới.

Hai là, nâng cao chất lượngthực hành học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh trong đội ngũ cán bộ, đảng viên

Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh là nhiệm vụ trọng tâm, đóng vai trò quan trọng trong việc rèn luyện đạo đức cách mạng cho cán bộ, đảng viên. Để nâng cao chất lượng thực hành nội dung này, cần triển khai theo chiều sâu, biến việc học tập theo gương Bác thành ý thức tự giác của mỗi cá nhân. Tổ chức Đảng các cấp cần xây dựng các chương trình, nội dung học tập thực tiễn, phù hợp với đặc thù của từng nhóm đảng viên. Những nội dung này không chỉ giúp đội ngũ cán bộ, đảng viên hiểu sâu sắc hơn giá trị tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh mà còn tạo điều kiện để họ nhận thức rõ ý nghĩa thực tế của việc học và làm theo tấm gương của Người.

Để thực hiện hiệu quả giải pháp này, các cấp ủy Đảng cần đẩy mạnh tổ chức các phong trào thi đua, các đợt sinh hoạt chính trị sâu rộng về đạo đức cách mạng Hồ Chí Minh. Các buổi sinh hoạt cần được tổ chức định kỳ với nội dung đa dạng, sinh động, tạo môi trường để cán bộ, đảng viên trao đổi kinh nghiệm, chia sẻ các bài học trong thực hiện học tập và làm theo Bác. Đồng thời, cần chú trọng biểu dương, khen thưởng kịp thời những cá nhân và tập thể tiêu biểu, gương mẫu để nhân rộng phong trào thi đua sôi nổi, khuyến khích tinh thần tự giác học tập trong toàn Đảng. Đặc biệt, việc nghiên cứu, xây dựng chương trình học tập riêng cho từng lĩnh vực, từng độ tuổi sẽ giúp đội ngũ đảng viên không chỉ tiếp thu tốt mà còn áp dụng hiệu quả vào thực tiễn công tác.

Mỗi cán bộ, đảng viên cần được rèn luyện không chỉ về phẩm chất chính trị mà còn về đạo đức, lối sống, để trở thành tấm gương sáng cho quần chúng noi theo. Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nhấn mạnh rằng: “Đạo đức cách mạng không phải trên trời sa xuống, nó do đấu tranh, rèn luyện bền bỉ hằng ngày mà phát triển và củng cố. Cũng như ngọc càng mài càng sáng, vàng càng luyện càng trong” (3). Do đó, các tổ chức Đảng cần chú trọng bồi dưỡng, nâng cao trình độ lý luận chính trị và năng lực thực tiễn cho đảng viên, gắn kết chặt chẽ giữa lý luận và thực tiễn. Song song với đó, công tác kiểm tra, đánh giá định kỳ cần được thực hiện nghiêm túc để kịp thời nhận diện, chấn chỉnh các biểu hiện lệch lạc về tư tưởng, lối sống. Thông qua các hoạt động phê bình và tự phê bình, tổ chức Đảng không chỉ kiến tạo môi trường sinh hoạt trong sạch, vững mạnh mà còn tạo điều kiện để phát huy vai trò tiên phong, gương mẫu của đội ngũ cán bộ, đảng viên.

Ba là, thực hiện tốt công tác kiểm tra, giám sát, giữ nghiêm kỷ cương, kỷ luật đảng

Kiểm tra, giám sát và giữ nghiêm kỷ cương, kỷ luật Đảng là nhiệm vụ có ý nghĩa sống còn, nhằm bảo đảm sự trong sạch, vững mạnh và thống nhất cao trong tổ chức Đảng. Đây cũng là biện pháp phòng ngừa hiệu quả để ngăn chặn suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống trong đội ngũ cán bộ, đảng viên. Các tổ chức Đảng cần quán triệt sâu sắc các quan điểm, nguyên tắc của Đảng về kiểm tra, giám sát, đặc biệt là nhấn mạnh vai trò của công tác này trong việc giữ gìn kỷ luật, kỷ cương, nâng cao ý thức trách nhiệm và phẩm chất chính trị của cán bộ, đảng viên. Công tác kiểm tra, giám sát cần được thực hiện trên tinh thần “nghiêm minh, chính xác, công khai”, tập trung vào những lĩnh vực trọng yếu, nhạy cảm, dễ phát sinh vi phạm, nhằm kịp thời phát hiện và ngăn chặn các sai phạm ngay từ giai đoạn đầu.

Để nâng cao hiệu quả kiểm tra, giám sát, các cấp ủy Đảng cần xây dựng kế hoạch cụ thể, đồng bộ, phù hợp với tình hình thực tiễn. Công tác kiểm tra cần triển khai một cách khoa học, kết hợp giữa định kỳ và đột xuất, bảo đảm nội dung kiểm tra bao quát, đi sâu vào thực chất, tránh tình trạng hình thức, qua loa. Đặc biệt, các cấp ủy cần thực hiện nguyên tắc “không có vùng cấm, không có ngoại lệ” trong xử lý các sai phạm, đảm bảo sự nghiêm minh và công bằng trong toàn hệ thống Đảng. Đồng thời, công tác giám sát phải được thực hiện thường xuyên, với sự tham gia của nhiều lực lượng, bao gồm các cơ quan chức năng, tổ chức Đảng cấp trên và Nhân dân, để kịp thời phát hiện những dấu hiệu vi phạm và có biện pháp chấn chỉnh phù hợp. Bên cạnh đó, việc nâng cao nhận thức về ý nghĩa, tầm quan trọng của kỷ luật Đảng cần được chú trọng. Mỗi cán bộ, đảng viên cần xem việc chấp hành nghiêm kỷ luật Đảng là trách nhiệm và danh dự của mình. Các tổ chức Đảng cần khuyến khích tinh thần tự giác rèn luyện, tu dưỡng, thực hiện phê bình và tự phê bình một cách thẳng thắn, trung thực. Đồng thời, cần thực hiện nghiêm việc công khai các trường hợp vi phạm, xử lý minh bạch để vừa răn đe, vừa củng cố lòng tin của quần chúng đối với Đảng. Các tổ chức Đảng cũng cần có cơ chế khen thưởng kịp thời đối với những tập thể, cá nhân tiêu biểu trong việc giữ vững kỷ luật, tạo động lực lan tỏa tích cực trong toàn Đảng.

Thực hiện tốt công tác kiểm tra, giám sát và giữ nghiêm kỷ cương, kỷ luật Đảng không chỉ góp phần xây dựng tổ chức Đảng trong sạch, vững mạnh mà còn phát huy vai trò tiên phong, gương mẫu của đội ngũ cán bộ, đảng viên. Đây là tiền đề quan trọng để củng cố niềm tin của Nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng, đồng thời đáp ứng tốt các yêu cầu, nhiệm vụ của cách mạng trong giai đoạn mới.

3. Kết luận

Xây dựng Đảng về đạo đức là nền tảng quan trọng, bảo đảm cho Đảng giữ vững vai trò lãnh đạo và niềm tin của Nhân dân. Trước những yêu cầu ngày càng cao của nhiệm vụ cách mạng trong tình hình mới, việc nâng cao chất lượng tự tu dưỡng, tự rèn luyện đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên không chỉ là trách nhiệm cá nhân, mà còn là nhân tố quyết định sự trong sạch, vững mạnh của tổ chức Đảng, để Đảng mãi mãi xứng đáng “là đạo đức, là văn minh”./.

Tài liệu tham khảo

(1). Hồ Chí Minh toàn tập, tập 5, Nxb CTQG-ST, Hà Nội, 2011, tr.292.

(2). Hồ Chí Minh toàn tập, tập 6, Nxb CTQG-ST, Hà Nội, 2011, tr.16.

(3). Hồ Chí Minh toàn tập, tập 9, Nxb CTQG-ST, Hà Nội, 2011, tr.293.

TS Hoàng Ngọc Sơn - Học viện Lục quân - TS Đinh Thị Hoàng Phương - Đại học Đà Lạt