Nâng cao kỷ luật, kỷ cương trong quản lý kinh tế

Kỷ luật, kỷ cương là trụ cột của quản lý kinh tế

Nhiều nghiên cứu khoa học đã chỉ ra mối liên hệ chặt chẽ giữa tính kỷ luật, tự chủ và thành công của mỗi cá nhân khi đa số những người thành đạt đều xây dựng và duy trì thói quen kỷ luật chặt chẽ trong công việc và cuộc sống. Tất nhiên, thành công còn phụ thuộc nhiều yếu tố khác như năng lực, cơ hội, môi trường..., song đa phần các nghiên cứu và thực nghiệm đó đều xác nhận kỷ luật là nền tảng then chốt giúp con người thành công trong cuộc sống.

Nhiều nghiên cứu xã hội học đều đánh giá các quốc gia thành công như Nhật Bản, Singapore hay các nước Bắc Âu… thường đánh giá cao về ý thức tuân thủ pháp luật và tính kỷ luật, tinh thần trách nhiệm, trung thực của người dân nhờ các yếu tố văn hóa, giáo dục và hệ thống pháp luật chặt chẽ. Chính các quốc gia này có chỉ số "niềm tin xã hội" thuộc nhóm cao nhất toàn cầu, gắn với ý thức tự giác chấp hành luật lệ và quy định xã hội trong đời sống, sinh hoạt cộng đồng, hiệu quả quản lý xã hội và sự phát triển bền vững.

Trong thế giới hiện đại, quản lý kinh tế đòi hỏi mọi tổ chức, cá nhân phải tuân thủ nghiêm nguyên tắc tổ chức, tuân thủ pháp luật, quy trình và chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp. Dự thảo văn kiện Đảng đã nhấn mạnh mỗi quyết sách kinh tế cần được triển khai minh bạch, gắn với trách nhiệm giải trình, đề cao kiểm tra giám sát, xử lý nghiêm khắc các sai phạm và người đứng đầu cơ quan, tổ chức phải chịu trách nhiệm toàn diện về hiệu quả, chất lượng, tiến độ công việc, phòng chống tham nhũng, lãng phí; xác định kỷ luật, kỷ cương tạo môi trường kinh doanh lành mạnh, thúc đẩy sáng tạo nhưng vẫn bảo đảm tính thống nhất, hiệu quả hoạt động của công tác quản lý nhà nước và hoạt động của doanh nghiệp.

Nội dung mới về kỷ luật, kỷ cương trong Dự thảo văn kiện Đại hội XIV thể hiện trong quan điểm chỉ đạo quyết liệt, toàn diện, nhất quán xây dựng, chỉnh đốn Đảng, hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh toàn diện; bổ sung rõ giải pháp kiểm tra quyền lực, phòng chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực. Một điểm mới nữa trong tăng cường thể chế và hành động thực tiễn chính là chương trình hành động gắn chặt với thực hiện Nghị quyết, chỉ rõ trách nhiệm từng cấp, ngành, đơn vị đối với các mục tiêu, chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội. Đây là bước chuyển căn bản, đi vào những quy định cụ thể, kiểm soát tới cùng từng kết quả đầu ra.

Đảng cũng chủ trương đổi mới mạnh mẽ phương thức lãnh đạo công khai minh bạch, kiểm soát quyền lực, khuyến khích cán bộ dám nghĩ dám làm vì lợi ích chung đi đôi với kiểm soát, xử lý nghiêm khắc các vi phạm. Cơ chế kiểm tra, giám sát thực chất, công khai kết quả và phản hồi ý kiến nhân dân, tổ chức xã hội được kỳ vọng sẽ củng cố hiệu quả thực thi kỷ luật, kỷ cương trong thực tế quản lý kinh tế quốc gia.

Dư địa cải cách lớn để bứt phá

Kỷ luật, kỷ cương tạo nền tảng chính trị, xã hội ổn định, ổn định môi trường vĩ mô - yếu tố “sống còn” để thu hút đầu tư, phát triển doanh nghiệp, giải phóng tiềm năng sử dụng hiệu quả mọi nguồn lực xã hội, hạn chế những rủi ro về quản trị, tài chính - đầu tư, tạo động lực để bộ máy quản lý nhà nước và doanh nghiệp hoạt động đúng chức năng. Nhiều chuyên gia cho rằng, đây là "dư địa cải cách lớn nhất" để bứt phá trong giai đoạn mới, nâng cao vị thế và sức cạnh tranh của nền kinh tế Việt Nam, tạo niềm tin cho nhà đầu tư, doanh nghiệp, đối tác quốc tế.

Tôi thấy rằng cần xây dựng hệ thống chế tài đủ mạnh, đồng bộ, xử lý nghiêm các vi phạm về quản trị kinh tế ở mọi cấp, đặc biệt đối với các hành vi né tránh trách nhiệm, lợi ích nhóm, tham nhũng, lãng phí và quan liêu, kết hợp ứng dụng công nghệ số trong quản lý, giám sát, công khai minh bạch dữ liệu tài chính, ngân sách, các dự án đầu tư công, hợp tác công - tư để phòng ngừa gian lận, thất thoát.

Nâng cao vai trò phản biện xã hội, tạo điều kiện, bảo vệ cán bộ, đảng viên, người dân dám phản biện, góp ý các quyết sách sai lầm. Tăng cường đối thoại, lắng nghe ý kiến của các doanh nghiệp, tổ chức nghề nghiệp, Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức xã hội nghề nghiệp. Khuyến khích, bảo vệ cán bộ đổi mới sáng tạo qua việc vừa khuyến khích đổi mới, sáng tạo, vừa bảo đảm kỷ luật nghiêm minh, để cán bộ mạnh dạn dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung. Tối ưu hóa bộ máy quản lý thông qua số hóa, cắt giảm thủ tục hành chính thừa, chuẩn hóa quy trình công vụ, nâng cao chất lượng đội ngũ công chức, viên chức.

Tôi cho rằng sẽ có ích nếu ở quy mô địa phương hay quốc gia chúng ta có thể áp dụng bộ chỉ số về ý thức kỷ luật gồm: chỉ số tuân thủ pháp luật (tỷ lệ vi phạm pháp luật, tội phạm, mức độ chấp hành quy định hành chính và an toàn giao thông); chỉ số minh bạch và hiệu quả quản trị (đánh giá mức độ kiểm soát tham nhũng, hiệu quả thể chế, chất lượng hành chính công, kỷ luật hệ thống công vụ); chỉ số lòng tin xã hội (tỷ lệ người dân tin tưởng vào cơ quan quản lý, sự tuân thủ quy định cộng đồng) và chỉ số cạnh tranh toàn cầu (đánh giá kỷ luật trong môi trường doanh nghiệp, khả năng tuân thủ quy trình, thủ tục quốc tế). Bên cạnh đó, đánh giá nhóm yếu tố tác động tới ý thức kỷ luật quốc gia (theo OECD, IMF, World Bank) bao gồm: hệ thống pháp luật và mức độ thực thi; văn hóa truyền thống; giáo dục và tuyên truyền; hiệu quả quản lý nhà nước; mức độ kiểm tra, giám sát và phòng chống tham nhũng; và môi trường xã hội, kinh tế.

Tóm lại, nâng cao kỷ luật, kỷ cương trong quản lý kinh tế là yêu cầu tất yếu, là nhiệm vụ then chốt xuyên suốt của sự nghiệp phát triển đất nước. Dự thảo văn kiện trình Đại hội XIV đã nhận diện đúng đắn, cụ thể hóa nội dung này bằng các giải pháp mạnh mẽ, đồng bộ trong xây dựng Đảng, hoàn thiện thể chế, cải cách hành chính và thúc đẩy đổi mới sáng tạo. Để hiện thực hóa mục tiêu phát triển nhanh, bền vững, mỗi cán bộ, đảng viên, tổ chức cần đề cao hơn nữa tinh thần trách nhiệm, ý thức tuân thủ pháp luật, chủ động giám sát, phản biện và kiến tạo môi trường kinh doanh minh bạch, lành mạnh qua sự phối hợp, cộng hưởng của cả hệ thống pháp luật, các thiết chế kiểm tra, giám sát, xử lý vi phạm minh bạch, tiến tới xây dựng môi trường làm việc nghiêm túc, xã hội phát triển lành mạnh.

TS Trần Văn, Đại biểu Quốc hội khóa XII, XIII, nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách