Nâng cao năng lực cho HTX từ hoạt động tư vấn

Giám đốc HTX Nông nghiệp Long Thành (Trà Vinh) Huỳnh Văn Hoàng, cho biết dù được chứng nhận ASC trong nuôi nghêu và liên kết với nhiều doanh nghiệp tiêu thụ nhưng nhiều thành viên HTX cũng không biết sản phẩm nghêu có xuất khẩu được sang các nước có nhu cầu về thực phẩm Hala hay không?

Nhu cầu tư vấn còn bị bỏ ngỏ

Còn đại diện một HTX sản xuất sản phẩm trà gai leo ở Ninh Bình cho biết, hiện Nghị định 15/2018/NĐ-CP ngày 2/2/2018 của Chính phủ quy định các cơ sở sản xuất kinh doanh nhỏ lẻ không phải cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện an toàn thực phẩm. Như vậy, với quy mô sản xuất theo mô hình HTX thì không biết có cần truy xuất nguồn gốc, cần phải xin giấy chứng nhận an toàn vệ sinh thực phẩm hay không?

Có thể thấy, trong quá trình sản xuất kinh doanh, các HTX có rất nhiều khúc mắc, nhiều vấn đề muốn tìm hiểu, giải quyết và cần hỗ trợ tư vấn sản xuất cây con gì cho phù hợp, đến quy trình chứng nhận ra sao, kinh doanh như thế nào cho hiệu quả, muốn làm marketing, chuyển đổi số thì bắt đầu từ đâu, quy định xuất khẩu sang các nước như thế nào…?

Đặc biệt, thành viên và giám đốc HTX chủ yếu là nông dân hoặc không có chuyên môn về kinh doanh xuất khẩu nên muốn ứng dụng khoa học công nghệ, mở rộng thị trường, tiếp cận với những điều mới đều gặp nhiều khó khăn. Nếu có sự đồng hành của các đơn vị tư vấn thì sẽ giúp HTX dần tháo gỡ được khó khăn.

Chẳng hạn như tại HTX sản xuất sản phẩm trà gai leo ở Ninh Bình, sau khi tiếp cận được các chuyên gia trong một buổi hội thảo, HTX đã biết được rằng, tuy sản xuất nhỏ lẻ không cần xin giấy chứng nhận an toàn vệ sinh thực phẩm nhưng nếu muốn phát triển, tiếp cận với nhiều khách hàng lớn, thì HTX phải hướng đến sản xuất lớn, truy xuất nguồn gốc, có chứng nhận an toàn vệ sinh thay vì chỉ sản xuất ra sản phẩm đơn thuần.

Hay như HTX Long Thành, sau khi được tư vấn, HTX đã biết rằng nghêu là một loài nhuyễn thể và nếu sản xuất, chế biến đúng theo quy chuẩn Halal thì vẫn xuất khẩu được sang các thị trường này vì người dân đạo Hồi không cấm các sản phẩm từ nhuyễn thể.

Theo các chuyên gia, thực tế nhiều HTX và cả doanh nghiệp do chưa tiếp cận được với các đơn vị, dịch vụ tư vấn nên gặp rất nhiều khó khăn trong sản xuất kinh doanh. Nhiều khó khăn thậm chí không được tháo gỡ hoặc do tâm lý tự làm tự chịu nên hậu quả rất lớn. Cụ thể nhất là việc 5 container hạt điều bị thu giữ tại Algeria là do doanh nghiệp không nắm rõ và cũng không nhờ tư vấn về phương thức thanh toán, cách thức vận chuyển, bảo hiểm hàng hóa xuất nhập khẩu, giải quyết các vấn đề bất cập có thể phát sinh trong quá trình xuất nhập khẩu… nên gặp bất lợi ngay trong quá trình đưa hàng sang nước khác cũng như giải quyết các vấn đề liên quan về sau.

Vẫn thiếu các đơn vị tư vấn đồng hàng cùng người dân, HTX trong sản xuất, kinh doanh.

Ông Lê Châu Hải Vũ, Giám đốc công ty Consultech JSC, cho biết nhiều HTX đã thay đổi tư duy, muốn mở rộng thị trường, đi theo hướng bền vững nên cũng quan tâm đến vấn đề hỗ trợ, tư vấn, nhất là những HTX hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp, thực phẩm.

Ngoài ra còn có những đơn vị muốn đầu tư, liên kết với các HTX, Liên hiệp HTX để đầu tư theo chuỗi, thực hiện các dự án nên họ cũng muốn tìm kiếm những thông tin chính thống, cụ thể để đầu tư.

Cần đơn vị tư vấn đồng hành cùng HTX

Theo bà Nguyễn Thu Liên (Hiệp Hội thực phẩm Minh bạch-AFT), đã có doanh nghiệp muốn tìm kiếm các HTX để thực hiện ký kết hợp đồng, họ đã tìm kiếm trên mạng nhưng rất khó khăn. Bà Liên cho rằng điều này có thể doanh nghiệp chưa tiếp cận đúng các địa chỉ tư vấn, cơ quan chủ quản của khu vực kinh tế tập thể. Nhưng qua điều này cũng cho thấy, nhu cầu để nắm bắt thông tin, tìm hiểu về hoạt động của HTX cũng có, nhưng rõ ràng giữa HTX và các đơn vị liên quan lại chưa tiệm cận được với nhau.

Tuy nhiên, nhiều HTX lại cho rằng việc tiếp cận với các doanh nghiệp, đơn vị, trung tâm tư vấn đối với HTX không phải dễ dàng. Điều này một phần là do HTX có nguồn kinh phí hạn hẹp. Bên cạnh đó là các dịch vụ, trung tâm, cơ sở tư vấn hiện chưa thực sự phổ biến. Để tiếp cận hoặc giải đáp những khó khăn, phần lớn các HTX sẽ phải trực tiếp gặp các cơ quan quản lý, liên hệ với các trường, viện hoặc tự lên mạng tìm kiếm thông tin, tự tìm hiểu nên có thể thông tin và cách giải quyết vấn đề chưa được rõ ràng, triệt để…

Chẳng hạn như nhiều HTX, doanh nghiệp đang sản xuất và cung cấp sản phẩm cho cả thị trường trong nước và nước ngoài nhưng rất khó tiếp cận khách hàng nhưng không biết lý do và cách khắc phục như thế nào. Thay vì chỉ tập trung tìm kiếm khách hàng bằng điện thoại hay nâng cao chất lượng sản phẩm, HTX, doanh nghiệp phải đầu tư, xây dựng hệ thống Landing page đa ngôn ngữ theo các thị trường mục tiêu (Việt, Anh, Hàn, Nhật, Đức ...). Và muốn có được những điều này, chắc chắn một mình HTX không thể làm được mà phải cần có sự hỗ trợ của đơn vị có chuyên môn.

Tuy nhiên, theo các chuyên gia, dịch vụ tư vấn, hỗ trợ đối với HTX có điểm khác biệt so với doanh nghiệp. Với người nông dân, thành viên HTX việc tư vấn hỗ trợ không thể dừng ở việc qua điện thoại mà phải đến tận nơi để khảo sát, làm nghiên cứu, thậm chí phải cầm tay chỉ việc, có ví dụ, dẫn chứng thực tế thì họ mới dễ hiểu, dễ tiếp cận.

Ông Nguyễn Quốc Huy, Giám đốc điều hành Công ty cổ phần Công nghệ phát triển quốc tế KTS PRO, cho biết chuyển đổi số là một lĩnh vực mới đối với nông dân, HTX nhưng kinh phí đầu tư cho nông dân, HTX rất dặt dè nên rất khó có sự tư vấn, đầu tư bài bản.

Bên cạnh đó, thực trạng hiện nay là thiếu đơn vị công nghệ đồng hành cùng HTX để giải quyết những bỡ ngỡ, những băn khoăn, giúp họ có thể an tâm chuyển đổi số và có lộ trình, kế hoạch rõ ràng. Vấn đề nữa là thị trường có quá nhiều nền tảng công nghệ, ứng dụng thông minh làm cho các HTX rất khó lựa chọn, hơn nữa giá thành lại rất đắt nên không phù hợp với đa số HTX.

Chính vì vậy, việc doanh nghiệp tư vấn liên kết với Liên minh HTX các tỉnh, thành để đi vào khảo sát, tiếp cận HTX từ đó nắm được nhu cầu, vướng mắc của HTX sau đó phối hợp với các ngành vào cuộc, hỗ trợ cho các HTX chuyển đổi số một cách tiết kiệm, tối ưu chi phí thì không chỉ giúp HTX hoạt động hiệu quả mà còn giúp đơn vị tư vấn phát triển, tiếp cận được thêm nhiều khách hàng.

Ngoài ra, Việt Nam cũng nên học hỏi các nước khác trong việc thu hút nhân sự chất lượng cao về làm việc tại HTX và có những định hướng, tư vấn, đồng hành cùng HTX. Chẳng hạn như ở Thái Lan, để thu hút sinh viên tốt nghiệp đại học quay về làm việc tại nông thôn, HTX, các cơ quan quản lý nước này đã khuyến khích các sinh viên sau khi tốt nghiệp sẽ khởi nghiệp trong lĩnh vực nông nghiệp. Các ý tưởng khả thi trong lĩnh vực nông nghiệp sẽ được tài trợ vốn với số tiền tương đương khoảng 200 triệu đồng.

Huyền Trang