Nâng cao nhận thức để ngăn ngừa tảo hôn và hôn nhân cận huyết

Hệ lụy của tảo hôn, hôn nhân cận huyết không xa vời mà hiện hữu ngay trong đời sống của một số gia đình ở xã Đăk Rơ Wa. Trường hợp của chị Y.K (37 tuổi) ở thôn Kon Jri Xút, xã Đăk Rơ Wa, là một minh chứng.

Xuất phát từ suy nghĩ kết hôn với người trong dòng tộc sẽ giúp mối quan hệ vợ chồng bền chặt và giảm áp lực trong quan hệ mẹ chồng - nàng dâu, sau thời gian dài tìm hiểu, năm 2015, chị Y.K quyết định sống chung với người anh cận huyết thống.

Thế nhưng, thực tế cuộc sống hôn nhân lại không như chị mong đợi. Không có đất đai sản xuất, vợ chồng chị phải bươn chải nhiều nghề để kiếm sống, trong khi thu nhập bấp bênh khiến gia đình luôn thiếu trước hụt sau. Đáng lo ngại, 4 người con của chị thường xuyên đau ốm, thể trạng yếu, gây tốn kém nhiều chi phí chữa trị và làm gánh nặng kinh tế thêm chồng chất.

Nhằm từng bước ngăn chặn, xóa bỏ tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết, thời gian qua, xã Đăk Rơ Wa đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp, trong đó công tác tuyên truyền được xác định là trọng tâm, xuyên suốt.

Nội dung tuyên truyền tập trung phân tích những hậu quả như trẻ sinh ra dễ mắc dị tật, chậm phát triển, suy dinh dưỡng, sức khỏe suy giảm, nguy cơ tử vong cao; các bà mẹ mất đi cơ hội học tập, việc làm, kéo theo khó khăn về kinh tế gia đình và phát sinh những hệ lụy xã hội khác.

Tuyên truyền trực tiếp đến từng hộ gia đình.

Cùng với đó, địa phương còn tăng cường phối hợp với các ban, ngành, đoàn thể, cán bộ thôn, người có uy tín để kịp thời nắm bắt tình hình, phát hiện sớm và xử lý các trường hợp có nguy cơ tảo hôn, hôn nhân cận huyết.

Theo Trưởng phòng Văn hóa - Xã hội xã Đăk Rơ Wa Nguyễn Bảo Thịnh, trước năm 2020, trên địa bàn có một số trường hợp tảo hôn và hôn nhân cận huyết. Tuy nhiên, nhờ đẩy mạnh công tác tuyên truyền, từ năm 2020 đến nay, xã không ghi nhận trường hợp vi phạm nào. Dù vậy, địa phương vẫn xác định phòng hơn chống, tiếp tục tăng cường tuyên truyền để ngăn ngừa từ sớm, từ xa.

Phân tích tác hại của tảo hôn, hôn nhân cận huyết đến người dân.

Công tác phòng, chống tảo hôn, hôn nhân cận huyết còn có sự vào cuộc của các cơ sở giáo dục. Tại Trường Tiểu học và THCS Hòa Bình, nhà trường thường xuyên lồng ghép nội dung giáo dục sức khỏe sinh sản vị thành niên, giáo dục giới tính, phổ biến pháp luật và tuyên truyền phòng, chống tảo hôn, hôn nhân cận huyết vào các tiết học, buổi sinh hoạt và hoạt động ngoại khóa. Qua đó, giúp học sinh có thêm kiến thức, kỹ năng để tự bảo vệ bản thân.

Trường Tiểu học và THCS Hòa Bình giáo dục học sinh về hệ lụy của tảo hôn.

Xã Kon Plông có 95% dân số là đồng bào dân tộc thiểu số. Đời sống của người dân còn nhiều khó khăn, nhận thức về pháp luật của một bộ phận người dân còn hạn chế; nhiều tập tục lạc hậu còn tồn tại, trong đó có tảo hôn.

Theo thống kê, từ năm 2020 đến nay, xã Kon Plông ghi nhận 3 trường hợp tảo hôn. Dù con số không lớn, nhưng những hệ quả để lại là lâu dài, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe sinh sản của phụ nữ, sự phát triển về thể chất, tinh thần của trẻ em.

Trước thực trạng này, xã Kon Plông đã triển khai nhiều giải pháp. Trong đó, địa phương chú trọng đưa nội dung tuyên truyền về Luật Hôn nhân và Gia đình, sức khỏe sinh sản vị thành niên vào các cuộc họp thôn, sinh hoạt cộng đồng; công tác rà soát, nắm bắt tình hình thanh, thiếu niên trong độ tuổi từ 14 đến dưới 18 được thực hiện thường xuyên nhằm kịp thời phát hiện, can thiệp các trường hợp có nguy cơ.

Cùng với đó, địa phương còn đẩy mạnh phối hợp giữa các ban, ngành, đoàn thể trong công tác tuyên truyền, vận động; lồng ghép nội dung phòng, chống tảo hôn, hôn nhân cận huyết với các chương trình giảm nghèo, hỗ trợ sinh kế, khuyến học, khuyến tài, tạo điều kiện để thanh, thiếu niên được học tập, có định hướng rõ ràng.

Song song đó, việc phổ biến công khai các quy định xử phạt đối với hành vi vi phạm về tảo hôn, hôn nhân cận huyết cũng được thực hiện thường xuyên. Cách làm này không chỉ nâng cao tính răn đe mà còn góp phần củng cố ý thức chấp hành pháp luật trong cộng đồng.

Các hội, đoàn thể tích cực trong công tác tuyên truyền.

Cùng với chính quyền địa phương, các hội đoàn thể cũng phát huy vai trò của mình. Với lợi thế gần dân, sát cơ sở, Hội LHPN xã Kon Plông đã chọn cách tiếp cận mềm dẻo, linh hoạt, phù hợp với từng nhóm đối tượng, nhất là phụ nữ và các bà mẹ có con trong độ tuổi vị thành niên.

Chỉ tính riêng từ đầu năm 2025 đến nay, Hội LHPN xã đã tổ chức 79 đợt tuyên truyền với nhiều hình thức đa dạng như sinh hoạt chi hội, nói chuyện chuyên đề, truyền thông nhóm nhỏ tại cộng đồng.

Nội dung tuyên truyền tập trung vào các quy định của pháp luật về hôn nhân và gia đình, hệ lụy của tảo hôn, hôn nhân ca nạ huyết, kỹ năng chăm sóc, quản lý con em ở tuổi dậy thì, hướng dẫn xây dựng gia đình hạnh phúc, tiến bộ.

Chủ tịch Hội LHPN xã Kon Plông Nguyễn Thị Thảo cho biết, công tác tuyên truyền còn được giao cụ thể cho từng chi hội trưởng. Mỗi chi hội trưởng không chỉ truyền đạt thông tin mà còn trực tiếp theo dõi, nắm bắt tình hình từng hộ gia đình, kịp thời phát hiện những trường hợp có nguy cơ, từ đó phối hợp vận động, ngăn chặn từ sớm.

Từ thực tiễn ở xã Đăk Rơ Wa và Kon Plông có thể thấy, công tác phòng, chống tảo hôn và hôn nhân cận huyết đòi hỏi sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị và cộng đồng. Khi nhận thức được nâng lên, những hủ tục lạc hậu sẽ từng bước được loại bỏ, tạo nền tảng cho sự phát triển bền vững.

Bài, ảnh: THU HIỀN