Nâng hạng không phải đích đến, mà là nền tảng cho cải cách bền vững

Những dấu ấn sau một phần tư thế kỷ phát triển

Trải qua 25 năm hình thành và phát triển, thị trường chứng khoán Việt Nam đã vươn lên từ “vạch xuất phát” khiêm tốn để ghi dấu ấn mạnh mẽ về quy mô, thanh khoản và vai trò đối với nền kinh tế.

Dưới góc nhìn của Phó Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) Bùi Hoàng Hải, chặng đường vừa qua là minh chứng cho một hành trình bền bỉ, nỗ lực cải cách không ngừng và thành quả vượt ngoài kỳ vọng.

“Từ chỗ chỉ có 2 - 3 doanh nghiệp niêm yết trong buổi đầu, đến nay thị trường đã có hàng trăm doanh nghiệp vốn hóa hàng tỷ USD. Thành tựu là rất lớn, không chỉ về số lượng, mà cả về chất lượng,” ông Hải đánh giá.

Phó Chủ tịch UBCKNN Bùi Hoàng Hải.

Tại Tọa đàm Lực đẩy dòng vốn mới do Báo Tài chính - Đầu tư tổ chức, ông Hải cho biết, dù là thị trường non trẻ nhất ASEAN, mới 25 năm tuổi, so với hơn 100 năm của Philippines hay 65 năm của Malaysia, thị trường chứng khoán Việt Nam đã tiệm cận trình độ của nhiều quốc gia trong khu vực.

Về vốn hóa, hiện nay Việt Nam tương đương Malaysia, chỉ xếp sau Thái Lan và vượt Philippines. Về thanh khoản, nhiều thời điểm trong tháng 7/2025, Việt Nam thậm chí đứng đầu Đông Nam Á, cho thấy độ sâu và sức hút của thị trường ngày càng được khẳng định.

Song hành với sự phát triển về quy mô là những nỗ lực cải cách thể chế mạnh mẽ trong thời gian qua. Theo Phó Chủ tịch UBCKNN, hầu hết các tiêu chí “cứng” để nâng hạng thị trường, như cơ chế giao dịch, thanh toán, tỷ lệ sở hữu, quy mô doanh nghiệp, mức độ công bố thông tin…, Việt Nam đều đã đáp ứng.

Các tiêu chí “mềm” như trải nghiệm đầu tư, mức độ minh bạch, khung pháp lý ổn định cũng đang tiếp tục được cải thiện thông qua đối thoại thường xuyên giữa cơ quan quản lý và cộng đồng đầu tư quốc tế.

“Hàng tuần, chúng tôi đều tiếp đón và lắng nghe ý kiến từ các quỹ đầu tư nước ngoài, nhà đầu tư tổ chức. Họ đánh giá cao khung pháp lý và môi trường đầu tư ở Việt Nam,” Phó Chủ tịch UBCKNN chia sẻ.

Đặc biệt, tại cuộc gặp cấp cao giữa Thủ tướng Chính phủ và đại diện tổ chức xếp hạng FTSE Russell gần đây, thông điệp “nâng hạng thị trường” đã được khẳng định là một mục tiêu trọng tâm.

Tuy nhiên, ông Hải nhấn mạnh: “Nâng hạng không phải là cái đích cuối cùng. Đích đến là xây dựng một thị trường minh bạch, ổn định, vận hành hiệu quả, nơi nhà đầu tư có thể yên tâm tham gia, doanh nghiệp dễ dàng huy động vốn cho tăng trưởng dài hạn.”

Hướng đến thị trường bền vững

Bên cạnh mục tiêu nâng hạng, một trụ cột quan trọng trong chiến lược phát triển thị trường giai đoạn tới là xây dựng lực lượng nhà đầu tư tổ chức mạnh, chuyên nghiệp, mà trung tâm là ngành quản lý quỹ. Theo ông Bùi Hoàng Hải, UBCKNN đang hoàn tất Đề án phát triển nhà đầu tư tổ chức và dự kiến trình Bộ Tài chính ban hành trong tháng 7 này.

“Muốn thị trường phát triển bền vững, không thể chỉ trông vào nhà đầu tư cá nhân. Phải có sự đồng hành của lực lượng đầu tư tổ chức, với chiến lược đầu tư dài hạn, chuyên nghiệp, có kỷ luật,” ông Hải phân tích.

Đề án đưa ra một loạt giải pháp: từ thay đổi tư duy đầu tư trong cộng đồng – thông qua chương trình đào tạo tài chính đại chúng, đến việc đa dạng hóa sản phẩm quỹ để phù hợp với khẩu vị rủi ro và độ tuổi khác nhau trong xã hội. UBCKNN cũng kiến nghị sửa đổi các quy định liên quan đến hình thành quỹ, cơ cấu chỉ số, giới hạn đầu tư... nhằm tháo gỡ các “nút thắt” pháp lý còn tồn tại, tạo điều kiện cho công ty quản lý quỹ linh hoạt hơn trong cơ cấu sản phẩm.

“Hiện nay, sản phẩm quỹ đầu tư ở Việt Nam còn khá đơn điệu, trong khi nhu cầu thị trường là rất đa dạng. Chúng tôi chủ trương phát triển cả quỹ chủ động và quỹ thụ động, ETF, quỹ hưu trí, quỹ chỉ số... để đáp ứng yêu cầu của nhiều phân khúc,” ông Hải cho biết.

Việc hoàn thiện hành lang pháp lý, đồng thời phát triển nguồn nhà đầu tư chuyên nghiệp được kỳ vọng sẽ tạo nên “cột sống” cho thị trường chứng khoán Việt Nam, nơi đầu tư không chỉ là ngắn hạn, lướt sóng, mà là công cụ quản lý tài chính hiệu quả của cá nhân và doanh nghiệp.

Theo đại diện UBCKNN, dù việc nâng hạng có được công bố trong kỳ rà soát tháng 9 tới hay không, điều quan trọng là những cải cách thể chế đang thực sự chuyển hóa vào chất lượng vận hành thị trường. Đây mới là nền tảng cho tăng trưởng dài hạn.

Minh Lâm