Nâng ngưỡng miễn thuế lên 500 triệu đồng: Đã đủ 'nhẹ gánh' cho hộ kinh doanh?

Tiểu thương “oằn mình” giữa chi phí leo thang và áp lực thuế

Trong văn bản mới nhất gửi Thủ tướng Phạm Minh Chính, Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc báo cáo về tiếp thu, giải trình ý kiến thẩm tra, ý kiến của đại biểu về dự án Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi), Bộ Tài chính đề xuất nâng ngưỡng doanh thu tính thuế đối với hộ, cá nhân kinh doanh lên 500 triệu.

Theo Bộ Tài chính, áp dụng mức doanh thu này, theo số liệu tính đến tháng 10/2025 có hơn 2,54 triệu hộ kinh doanh thường xuyên thì dự kiến sẽ có khoảng 2,3 triệu hộ kinh doanh không phải nộp thuế (chiếm khoảng 90% trên tổng số 2,54 triệu hộ kinh doanh). Đây được xem là một bước đi phù hợp với thực tế quản lý và giúp giảm nhẹ nghĩa vụ thuế cho đại đa số hộ kinh doanh nhỏ lẻ.

Tiểu thương “oằn mình” giữa chi phí leo thang và áp lực thuế mới

Tuy nhiên, thực tế trong những năm gần đây, việc điều hành một cơ sở kinh doanh nhỏ lẻ như quán ăn vặt, cửa hàng thời trang hay tiệm cà phê đã không còn là con đường dễ dàng như trước. Chi phí vận hành (từ mặt bằng, nguyên liệu đến nhân công) liên tục bị đẩy lên cao, trong khi sức mua của thị trường lại trở nên dè dặt. Người tiêu dùng ngày càng khó tính và chỉ chi tiêu cho những nhu cầu thực sự cần thiết, thay vì mua sắm ngẫu hứng.

Sự xuất hiện của các chuỗi thương hiệu lớn cùng với các nền tảng công nghệ đã tạo ra một môi trường cạnh tranh gay gắt hơn bao giờ hết. Hơn thế nữa, áp lực thuế đang khiến nhiều hộ kinh doanh “đứng ngồi không yên” khi doanh thu cao nhưng lợi nhuận thực tế thấp khiến việc nộp thuế trở thành gánh nặng và mất công bằng.

Chị Lê Thị Thủy, mở quán bún nhỏ ở phường Văn Miếu – Quốc Tử Giám, TP. Hà Nội cho biết, mỗi ngày chị bán khoảng 60 bát, doanh thu 2,4 triệu đồng/ngày, tương đương 72 triệu đồng/tháng, 864 triệu đồng/năm. Sau khi trừ chi phí thuê nhà, nguyên liệu, điện nước, người phụ việc, thu nhập còn lại chỉ khoảng 10-11 triệu đồng/tháng.

“Với mức thu nhập này, tôi còn phải nuôi 2 con nhỏ. Nếu xét theo doanh thu thì quán nhà tôi vượt ngưỡng rất xa, nhưng thực chất tiền lãi chẳng được bao nhiêu”, chị Thủy chia sẻ.

Theo chị, ngưỡng doanh thu 500 triệu đồng/năm để bắt đầu phải đóng thuế vẫn còn thấp và chưa phản ánh đúng thực tế kinh doanh.

Tương tự, chị Nguyễn Thị H., tiểu thương kinh doanh hải sản khô ở chợ Đồng Xuân (Hà Nội) cũng bày tỏ lo lắng khi doanh thu cao nhưng lợi nhuận thực thấp, nếu tính thuế theo doanh thu sẽ không công bằng. Chị H. chia sẻ, doanh thu cửa hàng chị vượt xa ngưỡng 500 triệu đồng/năm, nhưng vốn lớn, giá nhập cao nên lợi nhuận cũng không nhiều.

“Cả nhà tôi trông chờ vào quầy hàng này, 2 vợ chồng cùng làm tháng 30 ngày không nghỉ ngày nào, giờ kinh tế khó khăn, trừ chi phí hết đi, lợi nhuận cũng chỉ đủ chi tiêu cho gia đình 4 người. Cứ tính đơn giản, 1kg tôm khô, mực khô đã cả triệu đồng, nhưng lợi nhuận được bao nhiêu đâu, chưa kể hàng ế phải giảm giá, hay mốc - hỏng phải bỏ thì lỗ trắng. Nếu đánh thuế theo doanh thu thì quá bất hợp lý, phải tính trên lợi nhuận mới phản ánh đúng bản chất kinh doanh”, chị H. nói.

Cần nuôi dưỡng nguồn thu và tạo động lực cho sự phát triển dài hạn

Trao đổi với phóng viên Báo điện tử Tiếng nói Việt Nam, ông Lê Văn Tuấn, Giám đốc Công ty TNHH Kế toán thuế Keytas cho rằng, nâng ngưỡng doanh thu miễn thuế lên 500 triệu đồng đã đảm bảo phù hợp và công bằng nhất định giữa các đối tượng có thu nhập từ tiền lương, tiền công, và cũng công bằng trong nguyên tắc thực hiện nghĩa vụ thuế giá trị gia tăng và thuế thu nhập cá nhân của hộ kinh doanh. Tuy nhiên, cần xem xét khía cạnh quan trọng khác là sự hỗ trợ của nhà nước cho các đối tượng kinh doanh.

Theo ông Tuấn, nhà nước đang đẩy mạnh hóa đơn điện tử, và minh bạch nền kinh tế, và trên hết, chính bản thân hộ kinh doanh phải gánh chịu chi phí tuân thủ chính sách thuế này. Do đó, ngưỡng tính thuế phải cân nhắc cả yếu tố này, để giúp hộ kinh doanh có thêm nguồn lực để thực hiện việc tuân thủ chính sách thuế.

“Chi phí để trang bị các thiết bị máy tính tiền, phần mềm kế toán, hóa đơn điện tử, chữ ký số… là một khoản đầu tư ban đầu không hề nhỏ so với quy mô của các hộ kinh doanh. Hiện tại, trọn gói đầy đủ các khoản này khoản 20 triệu đồng, chưa kể chi phí duy trì hàng năm”, ông Tuấn cho hay.

Bên cạnh đó, việc kinh doanh mang tính rủi ro rất cao, với thống kê cho thấy có đến 90-95% người khởi nghiệp thua lỗ và biến mất sau ba năm. Hộ kinh doanh phải đối mặt với môi trường kinh doanh khắc nghiệt và phải gánh chịu toàn bộ nghĩa vụ thuế, ngay cả khi kết quả kinh doanh thua lỗ.

Do đó, vị chuyên gia cho rằng, nâng ngưỡng doanh thu miễn thuế lên 500 triệu đồng/năm chưa chắc tạo ra thu nhập sau thuế của hộ kinh doanh tương đương với thu nhập sau thuế của người có thu nhập từ tiền lương, tiền công. Nhưng chi tiêu cho cuộc sống là giống nhau giữa các đối tượng, đây cũng là điều nên cân nhắc.

Để có cái nhìn toàn diện hơn, vị chuyên gia đã so sánh với các quốc gia láng giềng có điều kiện kinh tế và mức thu nhập bình quân tương đồng. Mức doanh thu miễn thuế của các nước này đang cao hơn đáng kể so với đề xuất 500 triệu đồng của Việt Nam. Cụ thể, nếu so sánh tương quan với Thái Lan thì mức doanh thu miễn thuế mà Việt Nam nên cân nhắc là 750 triệu đồng. Hay so với Malaysia, ngưỡng doanh thu nên cân nhắc là 1 tỷ đồng. Nếu so với Trung Quốc, ngưỡng doanh thu nên cân nhắc là 1,5 tỷ đồng.

Ông Tuấn nhấn mạnh, mục đích cuối cùng của chính sách thuế không chỉ là thu đủ thuế mà còn là nuôi dưỡng nguồn thu và tạo động lực cho sự phát triển dài hạn. Việc hỗ trợ mạnh mẽ hơn cho hộ kinh doanh trong giai đoạn khởi nghiệp sẽ giúp họ mở rộng hoạt động và đóng góp khoản thuế lớn hơn cho ngân sách trong tương lai.

“Nên cân nhắc nâng ngưỡng doanh thu miễn thuế lên trên 750 triệu đồng, tương đương với Thái Lan, hoặc mức 1 tỷ đồng sẽ tốt hơn để khuyến khích kinh doanh và xây dựng tầm nhìn "quốc gia khởi nghiệp" bền vững”, ông Tuấn kiến nghị.

Cẩm Tú/VOV.VN