Nâng tầm hoạt động tư vấn, phản biện và giám định xã hội

Liên Hiệp hội phản biện đề án phát triển Viện Nông nghiệp Thanh Hóa giai đoạn 2026-2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Một trong những giải pháp nổi bật chính là tăng số lượng khảo sát thực tế, giúp hoạt động TVPB&GĐXH gắn bó chặt chẽ hơn với tình hình thực tế, từ đó nâng cao chất lượng tham mưu. Thông qua đó, nhiều đề án, chương trình quan trọng của tỉnh được bổ sung cơ sở khoa học và thực tiễn, giúp cấp ủy, chính quyền có thêm căn cứ tin cậy trong quá trình hoạch định chủ trương, chính sách, góp phần thúc đẩy phát triển bền vững trên các lĩnh vực kinh tế, văn hóa - xã hội.

Trong nhiệm kỳ vừa qua, Liên hiệp hội cùng các hội thành viên đã huy động trí tuệ, tâm huyết của đội ngũ cán bộ, chuyên gia tham gia tư vấn, phản biện 685 nhiệm vụ, trong đó có 40 nhiệm vụ cấp bộ, 544 nhiệm vụ cấp tỉnh và 101 nhiệm vụ cấp cơ sở. Các nhiệm vụ phản biện trải rộng trên nhiều lĩnh vực, từ quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội, XDNTM, đầu tư hạ tầng kỹ thuật, bảo tồn di tích, đến đánh giá tác động môi trường hay các chương trình phát triển văn hóa - giáo dục. Đáng chú ý, cơ quan Liên hiệp hội đã trực tiếp đề xuất và được UBND tỉnh giao phản biện 40 nhiệm vụ quan trọng, liên quan đến các chương trình, kế hoạch, đề án có tác động sâu rộng.

Trong đó, có thể kể đến Chương trình hỗ trợ phát triển doanh nghiệp khoa học và công nghệ (KH&CN) và hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo giai đoạn 2021-2025, kế hoạch hành động thực hiện khâu đột phá về nghiên cứu, ứng dụng và chuyển giao KH&CN, Đề án phát triển Trường Đại học Hồng Đức đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2030, hay Chương trình phát triển kinh tế - xã hội khu vực miền núi giai đoạn 2021-2025... Việc được giao phản biện những đề án lớn cho thấy niềm tin của lãnh đạo tỉnh đối với trí thức KH&CN, đồng thời khẳng định uy tín ngày càng cao của Liên hiệp hội.

Đáng lưu ý, quy trình phản biện đã được đổi mới theo hướng khoa học, khách quan và minh bạch hơn. Từ đó, các báo cáo, đề án sau phản biện đều được bổ sung đầy đủ căn cứ khoa học, luận cứ thực tiễn, giúp cơ quan chức năng hoàn thiện nhanh chóng và ít phải sửa đổi so với trước đây. Chính sự thay đổi này đã nâng cao chất lượng phản biện, khiến hoạt động này trở thành điểm nhấn trong toàn bộ nhiệm kỳ.

Không chỉ tập trung ở cấp tỉnh, hoạt động tư vấn, phản biện còn được mở rộng và lan tỏa xuống các cấp cơ sở, thông qua sự tham gia tích cực của các hội thành viên. Chính vì vậy, phạm vi và hiệu quả phản biện ngày càng được nâng cao. Ví như, Hội Luật gia mỗi năm tư vấn pháp luật hơn 2.000 vụ việc, giúp hàng ngàn lượt người dân tháo gỡ những vướng mắc trong đời sống. Hội Quy hoạch phát triển đô thị lại đóng vai trò quan trọng trong việc giám sát việc chấp hành pháp luật về quy hoạch, đồng thời triển khai trên 30 nhiệm vụ tư vấn mỗi năm. Hội Bảo vệ môi trường thường xuyên tham gia thẩm định, phản biện hơn 100 báo cáo đánh giá tác động môi trường mỗi năm. Hội Khoa học Lịch sử và Liên chi hội Khoa học Lịch sử lực lượng vũ trang đã chủ trì, phối hợp tổ chức hàng chục hội thảo khoa học, giúp làm sáng rõ thêm nhiều sự kiện, nhân vật lịch sử...

Những hoạt động đa dạng này cho thấy, hoạt động TVPB&GĐXH không còn là nhiệm vụ mang tính hình thức. Ngược lại, đã trở thành một công cụ hữu hiệu, giúp lãnh đạo tỉnh, các sở, ngành và địa phương có thêm nguồn tham khảo quan trọng trước khi đưa ra các quyết định lớn.

Bước sang giai đoạn phát triển mới, khi Thanh Hóa đang hướng đến mục tiêu trở thành cực tăng trưởng ở khu vực Bắc Trung bộ, yêu cầu đặt ra cho công tác tư vấn, phản biện càng cao hơn. Nhận thức rõ điều đó, Liên hiệp hội đã xác định nhiều phương hướng cụ thể để nâng tầm hoạt động này. Trước hết, sẽ chủ động hơn trong tham mưu, đề xuất nhiệm vụ phản biện, thay vì chỉ chờ giao nhiệm vụ. Việc tích cực tham gia ngay từ khâu đề xuất chương trình, kế hoạch, đề án sẽ giúp trí thức KH&CN phát huy vai trò hiến kế chiến lược, đồng thời tăng tính thực tiễn của các chủ trương, chính sách.

Tiếp đó, việc nâng cao năng lực của đội ngũ trí thức sẽ được chú trọng. Thông qua các khóa tập huấn, bồi dưỡng nghiệp vụ, Liên hiệp hội tạo cơ hội để trí thức tự học, tự hoàn thiện, từ đó hình thành đội ngũ tham mưu phản biện ngày càng chuyên nghiệp. Song song đó, những nhà khoa học có uy tín, giàu kinh nghiệm cũng sẽ được mời tham gia để gia tăng tính khách quan và tính khoa học trong các báo cáo phản biện.

Liên hiệp hội sẽ mở rộng phối hợp với các sở, ban, ngành, các trường đại học, viện nghiên cứu tổ chức nhiều diễn đàn khoa học quy mô, khuyến khích tinh thần dấn thân, trách nhiệm xã hội của trí thức. Thay vì chỉ đóng góp ý kiến theo lối chung chung, đội ngũ trí thức cần thẳng thắn chỉ ra những bất cập, vướng mắc và mạnh dạn kiến nghị giải pháp. Đây chính là yếu tố then chốt để hoạt động phản biện thực sự trở thành “đòn bẩy” giúp Thanh Hóa tháo gỡ điểm nghẽn, khai mở cơ hội phát triển.

Nâng tầm hoạt động TVPB&GĐXH là con đường để đội ngũ trí thức KH&CN khẳng định vai trò, trách nhiệm với quê hương. Khi trí thức dấn thân nhiều hơn, khi khoa học được gắn bó chặt chẽ hơn với thực tiễn quản lý, chắc chắn những chủ trương, chính sách sẽ ngày càng sát thực, hiệu quả và bền vững. Đó cũng là cách để Thanh Hóa phát huy được trí tuệ tập thể, tạo dựng niềm tin xã hội và từng bước vươn lên trở thành tỉnh phát triển hàng đầu trong khu vực và cả nước.

Bài và ảnh: Trần Hằng