Nên mở rộng phạm vi mang thai hộ vì mục đích nhân đạo?

Mang thai hộ vì mục đích nhân đạo mang lại niềm hạnh phúc cho nhiều cặp vợ chồng kém may mắn

Mang thai hộ vì mục đích nhân đạo là việc một người phụ nữ tự nguyện, không vì mục đích thương mại giúp mang thai cho cặp vợ chồng mà người vợ không thể mang thai và sinh con ngay cả khi áp dụng kỹ thuật hỗ trợ sinh sản, bằng việc lấy noãn của người vợ và tinh trùng của người chồng để thụ tinh trong ống nghiệm, sau đó cấy vào tử cung của người phụ nữ tự nguyện mang thai để người này mang thai và sinh con.

Để bảo đảm đúng tinh thần nhân văn, tránh tình trạng lợi dụng quy định này để thực hiện việc “đẻ thuê”, đòi hỏi phải đáp ứng được các điều kiện chặt chẽ. Luật Hôn nhân và gia đình đã quy định: việc mang thai hộ vì mục đích nhân đạo phải đáp ứng điều kiện: việc mang thai hộ vì mục đích nhân đạo phải được thực hiện trên cơ sở tự nguyện của các bên và được lập thành văn bản. Luật cũng quy định, vợ chồng có quyền nhờ người mang thai hộ khi có đủ các điều kiện như: có xác nhận của tổ chức y tế có thẩm quyền về việc người vợ không thể mang thai và sinh con ngay cả khi áp dụng kỹ thuật hỗ trợ sinh sản; vợ chồng đang không có con chung; đã được tư vấn về y tế, pháp lý, tâm lý.

Bên cạnh đó, Luật cũng quy định người được nhờ mang thai hộ phải có đủ các điều kiện: là người thân thích cùng hàng của bên vợ hoặc bên chồng nhờ mang thai hộ; đã từng sinh con và chỉ được mang thai hộ một lần; ở độ tuổi phù hợp và có xác nhận của tổ chức y tế có thẩm quyền về khả năng mang thai hộ; trường hợp người phụ nữ mang thai hộ có chồng thì phải có sự đồng ý bằng văn bản của người chồng; đã được tư vấn về y tế, pháp lý, tâm lý. Việc mang thai hộ vì mục đích nhân đạo không được trái với quy định của pháp luật về sinh con bằng kỹ thuật hỗ trợ sinh sản.

Ngoài ra, thỏa thuận về việc mang thai hộ phải được lập thành văn bản có công chứng. Trong trường hợp vợ chồng bên nhờ mang thai hộ ủy quyền cho nhau hoặc vợ chồng bên mang thai hộ ủy quyền cho nhau về việc thỏa thuận thì việc ủy quyền phải lập thành văn bản có công chứng. Việc ủy quyền cho người thứ ba không có giá trị pháp lý. Trong trường hợp thỏa thuận về mang thai hộ giữa bên mang thai hộ và bên nhờ mang thai hộ được lập cùng với thỏa thuận giữa họ với cơ sở y tế thực hiện việc sinh con bằng kỹ thuật hỗ trợ sinh sản thì thỏa thuận này phải có xác nhận của người có thẩm quyền của cơ sở y tế này.

Với chế định mang thai hộ vì mục đích nhân đạo, thời gian qua đã giúp mang lại niềm vui cho rất nhiều cặp vợ chồng vì kém may mắn không thể có con.

Bà Nghiêm Xuân Hạnh, Cục Bà mẹ và Trẻ em, Bộ Y tế phát biểu tại Hội nghị

Chia sẻ về vấn đề này, bà Nghiêm Xuân Hạnh, Cục Bà mẹ và Trẻ em, Bộ Y tế cho biết, hiện nay, mạng lưới hỗ trợ sinh sản của Bộ Y tế đã có những bước phát triển vượt bậc. Trên toàn quốc đã có tới 70 cơ sở khám, chữa bệnh được thực hiện kỹ thuật thụ tinh trong ống nghiệm, trong đó có 7 cơ sở được thực hiện kỹ thuật mang thai hộ vì mục đích nhân đạo. Ước tính cho đến nay, có khoảng 170.000 em bé ra đời nhờ kỹ thuật thụ tinh trong ống nghiệm và hơn 500 bé được sinh ra nhờ kỹ thuật mang thai hộ vì mục đích nhân đạo trong cả nước. Điều này đã mang lại hạnh phúc cho hàng trăm ngàn gia đình, bà Hạnh nói.

Quy định điều kiện mang thai hộ có quá “chặt”?

Luật Hôn nhân và gia đình quy định, một trong những điều kiện để mang thai hộ, đó là người nhận mang thai hộ phải là người thân thích cùng hàng của bên vợ hoặc bên chồng nhờ mang thai hộ. Như vậy, giữa những người thân thích đã tồn tại một mối quan hệ, sự gắn bó mật thiết. Cùng với đó là các quy định về thỏa thuận về việc mang thai hộ cũng rất chặt chẽ. Các quy định này là cần thiết, nhằm tránh tình trạng “đẻ thuê” vì mục đích thương mại.

Tuy nhiên, theo bà Nghiêm Xuân Hạnh, quy định người mang thai hộ phải “là người thân thích cùng hàng của bên vợ hoặc bên chồng nhờ mang thai hộ” là một quy định rất chặt chẽ, rất khó thực hiện.

Bà Hạnh cũng chỉ ra một thực tế, nhiều trường hợp cặp vợ chồng có chỉ định nhờ mang thai hộ nhưng không tìm được người thân thích cùng hàng. Nguyên nhân thường gặp nhất là người thân thích cùng hàng là nữ không ở trong lứa tuổi sinh đẻ hoặc không đủ điều kiện sức khỏe để mang thai. Đây là một trong những lý do dẫn đến người dân do không hiểu biết pháp luật đã lựa chọn giải pháp thuê đẻ, bà Hạnh thông tin thêm.

Từ thực tế này, cũng có ý kiến đề nghị mở rộng điều kiện mang thai hộ, theo đó mở rộng phạm vi “mang thai hộ nhân đạo” cho các cặp vợ chồng có con duy nhất bị khuyết tật nặng hoặc mất; cho phép người không thân thích mang thai hộ nếu có sự giám sát của cơ quan y tế - tư pháp.

Đồng tình với đề xuất này, bà Nghiêm Xuân Hạnh, đại diện Cục Bà mẹ và Trẻ em, Bộ Y tế; ông Nguyễn Văn Vũ, Phó Giám đốc Sở Tư pháp Thành phố Hồ Chí Minh đề nghị xem xét mở rộng có điều kiện đối với một số trường hợp có nhu cầu mang thai hộ chính đáng, phù hợp với thực tiễn xã hội.

Việc mở rộng phạm vi “mang thai hộ nhân đạo” là cần thiết. Điều này sẽ tạo thêm cơ hội cho những phụ nữ không thể mang thai có cơ hội được làm mẹ; mang lại niềm vui, hạnh phúc cho những cặp vợ chồng kém may mắn được làm cha, làm mẹ. Tuy nhiên, cần có cơ chế giám sát chặt chẽ nhằm tránh tình trạng lợi dụng chính sách nhân văn về việc mang thai hộ để trục lợi.

Song Hà