Nga có kích hoạt học thuyết hạt nhân mới sau khi bị Ukraine tấn công?
Việc Ukraine hôm 1/6 tiến hành một đòn không kích bằng máy bay không người lái (UAV) vào các căn cứ không quân trọng yếu của Nga có thể dẫn đến khả năng Moscow kích hoạt học thuyết hạt nhân và tiến hành trả đũa bằng vũ khí nguyên tử.
Giáo sư Stephen Hall từ Đại học Bath nhận định rằng việc Ukraine phá hủy hàng loạt máy bay có khả năng mang đầu đạn hạt nhân trong chiến dịch tấn công bất ngờ hôm 1/6 có thể trở thành lý do để Moscow viện dẫn học thuyết hạt nhân mới của mình, qua đó biện minh cho hành động leo thang.
Chiến dịch quân sự mang mật danh "Mạng Nhện" (Spiderweb), đã gây thiệt hại nghiêm trọng cho ít nhất 40 máy bay chiến đấu của Nga. Điều đáng chú ý là đã vận chuyển các UAV cỡ nhỏ và trung bình vào sâu bên trong lãnh thổ Nga bằng xe tải chuyên dụng được ngụy trang dưới hình thức vận tải dân sự, cài đặt trong các container và thùng gỗ kín đáo có khả năng mở nắp tự động.
Các UAV này được lập trình sẵn tọa độ mục tiêu và chỉ chờ tín hiệu kích hoạt từ xa để đồng loạt cất cánh vào thời điểm định trước. Theo một số nguồn tin, trung tâm chỉ huy tại căn cứ bị tấn công thậm chí nằm sát cạnh một chi nhánh của cơ quan tình báo Nga, làm dấy lên nghi ngờ về khả năng phản ứng của các lực lượng Nga trước các mối đe dọa an ninh.
Tổng thống Nga Putin. Ảnh: ABC News
“Phản ứng có thể sẽ là một hành động quân sự dữ dội. Nga sẽ nhắm vào bất kỳ mục tiêu nào có thể gán mác quân sự, và chúng ta có thể sẽ chứng kiến hàng loạt tên lửa cùng UAV được triển khai", Giáo sư Hall nhận định.
Một yếu tố đang khiến giới quan sát đặc biệt lo ngại chính là phản ứng của Nga trước việc Ukraine tấn công trực diện vào các máy bay có khả năng mang đầu đạn hạt nhân – vốn được xem là cột trụ trong hệ thống răn đe chiến lược của Moscow. Theo học thuyết hạt nhân được Nga cập nhật vào tháng 11/2024, bất kỳ hành động nào gây gián đoạn nghiêm trọng đối với năng lực đáp trả hạt nhân đều có thể được xem là lý do hợp lệ để sử dụng vũ khí hạt nhân.
Theo chính sách hạt nhân mới cập nhật của Nga, "vạch đỏ" cho việc sử dụng vũ khí hạt nhân đã được mở rộng một cách đáng kể. Moscow tuyên bố có thể tiến hành tấn công hạt nhân để đáp trả không chỉ các cuộc tấn công từ các quốc gia sở hữu hạt nhân, mà còn từ những quốc gia không sở hữu nhưng được hậu thuẫn bởi các cường quốc hạt nhân.
Ngoài ra, những cuộc tấn công quy mô lớn bằng vũ khí thông thường, kể cả bằng UAV hoặc tên lửa hành trình, nếu gây tổn hại nghiêm trọng đến năng lực phản ứng chiến lược của Nga, cũng có thể kích hoạt phản ứng hạt nhân. Điều tương tự áp dụng cho các mối đe dọa nhắm vào Belarus, hoặc với bất kỳ động thái nào bị Moscow coi là "đe dọa đến chủ quyền quốc gia".
Tuy nhiên, theo Giáo sư Hall, lựa chọn hạt nhân, dù về lý thuyết là hợp lệ, khó có khả năng được thực hiện trong thời điểm hiện tại.
“Về mặt kỹ thuật, những gì vừa xảy ra nằm trong phạm vi cho phép theo học thuyết hạt nhân của Nga – tức là đủ điều kiện để biện minh cho việc sử dụng vũ khí hạt nhân. Tuy nhiên, tôi hoài nghi việc Điện Kremlin sẽ thực sự lựa chọn con đường đó, đơn giản vì hậu quả sẽ là sự hủy diệt vượt xa giới hạn cần thiết", ông Hall phân tích. Chuyên gia này cũng cảnh báo rằng việc Nga đưa vũ khí hạt nhân vào cuộc xung đột với Ukraine sẽ đánh dấu một bước leo thang nguy hiểm, vượt ngưỡng kiểm soát và sẽ "khiến các quốc gia châu Âu càng quyết liệt hơn trong việc hỗ trợ quân sự cho Ukraine".
Trong khi đó, giới chức phương Tây ngày càng lo ngại về khả năng Nga đang chuẩn bị cho một cuộc chiến lâu dài. Bộ trưởng Quốc phòng Đức, Tướng Carsten Breuer, tiết lộ rằng Nga hiện đang tái thiết lực lượng thiết giáp với số lượng lên tới 1.500 xe tăng chiến đấu mỗi năm – một con số đủ để đặt toàn bộ sườn phía Đông NATO vào tình trạng báo động.
Dù vậy, Giáo sư Hall cho rằng Nga không có đủ năng lực để tiến hành cùng lúc hai cuộc chiến cường độ cao cùng một lúc: "Nga tin rằng đang giành thế thượng phong, nhưng điều đó còn phụ thuộc vào việc Nga có được cung cấp thông tin tình báo chính xác hay không".
