Nga và Ukraine nỗ lực thu hẹp bất đồng trong vòng đàm phán thứ 2
Mặc dù vòng đàm phán thứ 2 giữa Nga và Ukraine chỉ diễn ra trong vòng 1 giờ đồng hồ, nhưng đã có một số tiến triển nhất định so với vòng đàm phán đầu tiên.
Khác biệt cơ bản giữa các bản dự thảo của hai bên
Trong bản Dự thảo ghi nhớ lần này, quan điểm của cả 2 bên vẫn còn rất khác xa nhau. Điểm khác biệt đầu tiên là Nga yêu cầu Ukraine công nhận về mặt pháp lý quốc tế việc sáp nhập Crimea vào Nga, Cộng hòa Lugansk và Cộng hòa Donesk tự xưng, các vùng Zaporizhia và Kherson; rút toàn bộ các đơn vị của Lực lượng Vũ trang Ukraine khỏi các lãnh thổ này. Trong khi đó, Ukraine không công nhận sự sáp nhập của Nga và yêu cầu Nga rút quân khỏi tất cả các khu vực trên, đồng thời, không công nhận các chính quyền do Nga dựng lên tại các khu vực này.
Dù các cuộc đàm phán vẫn diễn ra nhưng chưa có kế hoạch cụ thể nào cho cuộc gặp giữa Tổng thống Ukraine Zelensky và Tổng thống Nga Putin (Ảnh: Getty).
Nga yêu cầu Ukraine đảm bảo tính trung lập, bao gồm việc từ bỏ tham gia các liên minh và khối quân sự, cũng như cấm mọi hoạt động quân sự của các quốc gia thứ ba trên lãnh thổ Ukraine và việc triển khai các lực lượng vũ trang nước ngoài, căn cứ quân sự và hạ tầng quân sự tại đây; Xác nhận tình trạng của Ukraine là một quốc gia không sở hữu vũ khí hạt nhân và các loại vũ khí hủy diệt hàng loạt khác, kèm theo lệnh cấm trực tiếp việc tiếp nhận, vận chuyển và triển khai các loại vũ khí này trên lãnh thổ Ukraine. Trong khi đó, Ukraine đưa ra đề xuất về việc đảm bảo an ninh quốc gia của Ukraine thông qua các cam kết quốc tế, bao gồm sự tham gia của Mỹ, Anh và các quốc gia châu Âu, thay thế cho việc gia nhập NATO.
Một điểm khác biệt nữa là Nga yêu cầu thiết lập giới hạn về quân số tối đa của Lực lượng Vũ trang Ukraine, giới hạn số lượng và đặc tính cho phép của vũ khí và trang thiết bị quân sự; giải thể các đơn vị dân tộc chủ nghĩa trong thành phần của Lực lượng Vũ trang Ukraine và Vệ binh Quốc gia Ukraine. Trong khi đó, Ukraine yêu cầu duy trì năng lực quân sự độc lập, không chấp nhận sự can thiệp vào các vấn đề quốc phòng nội bộ.
Điểm khác biệt cơ bản tiếp theo là Nga đề xuất việc từ bỏ các yêu cầu bồi thường thiệt hại chiến tranh từ cả hai bên, còn phía Ukraine vẫn một mực yêu cầu Nga bồi thường thiệt hại chiến tranh và chịu trách nhiệm về các hành vi vi phạm nhân quyền. Sự khác biệt này cho thấy một lộ trình hòa bình lâu dài sẽ cần có sự nhượng bộ và cam kết mạnh mẽ từ cả hai phía.
Kết quả của vòng đàm phán thứ 2
Mặc dù vòng đàm phán thứ 2 này chỉ diễn ra trong vòng 1 giờ đồng hồ, nhưng đã có một số tiến triển nhất định so với vòng đàm phán đầu tiên. Nga và Ukraine đã nhất trí về cuộc trao đổi tù nhân lớn nhất từ trước đến nay. Nga đã nhận dạng được tất cả thi thể của binh lính Ukraine và sẽ trao trả cho Ukraine; đồng thời, Nga sẽ đơn phương trao trả 6.000 thi thể binh lính Ukraine.
Bên cạnh đó, những người bệnh và bị thương nặng sẽ được trao đổi theo nguyên tắc "tất cả đổi tất cả". Nga và Ukraine cũng sẽ trao đổi các binh sỹ dưới 25 tuổi. Hai bên sẽ thành lập một ủy ban để trao đổi những người lính bị thương nặng. Tổng số người được trao đổi sẽ không ít hơn 1.000 người và việc trao đổi tù binh sẽ được thực hiện trên cơ sở bình đẳng.
Một bước tiến triển nữa là Nga đã đề nghị với Ukraine về một "lệnh ngừng bắn cụ thể" trong vòng hai đến ba ngày tại một số khu vực nhất định trên mặt trận. 2 bên đã đồng ý ngừng bắn ở một số khu vực nhất định để các chỉ huy có thể thu gom thi thể binh lính, đồng thời, quân đội Ukraine hứa sẽ đưa ra đề xuất ngừng bắn ở một số khu vực trong tương lai gần. Tuy nhiên, những bước tiến triển này còn quá nhỏ so với kỳ vọng.
Tính toán chiến lược
Trước vòng đàm phán hòa bình thứ hai diễn ra vào ngày 2/6 tại Istanbul, cả Nga và Ukraine đều thực hiện các đợt tấn công quân sự quy mô lớn, nhằm gia tăng lợi thế chiến lược và gây sức ép lên đối phương trong các cuộc thương lượng.
Ukraine đã thực hiện một cuộc tấn công sâu vào lãnh thổ Nga. Ngày 1/6, Ukraine đã thực hiện "Chiến dịch Mạng nhện", một đợt tấn công bằng máy bay không người lái (UAV) quy mô lớn vào các căn cứ không quân của Nga tại năm địa điểm, bao gồm Olenya, Dyagilevo, Ivanovo Severny, Belaya và Ukrainka. Đây đều là các căn cứ không quân quân sự quan trọng của Nga, trải dài từ miền trung đến vùng Viễn Đông của nước này. Các căn cứ này đều có tính chất chiến lược hạt nhân và tầm xa, đóng vai trò trong học thuyết răn đe và năng lực tấn công toàn cầu của Nga.
Nga cũng đã phản ứng mạnh mẽ với hỏa lực kỷ lục. Ngay sau cuộc tấn công ngày 1/6 của Ukraine, Nga đã đáp trả bằng một đợt tấn công hỏa lực mạnh mẽ, phóng tổng cộng 480 UAV và tên lửa trong một đêm, đánh vào các mục tiêu quân sự và cơ sở hạ tầng của Ukraine. Đây là đợt tấn công lớn nhất của Nga trong suốt cuộc xung đột, gây thiệt hại nặng nề về nhân lực và vật chất cho Ukraine.
Việc thực hiện "Chiến dịch Mạng nhện" cho thấy Ukraine đang tìm cách thay đổi cục diện chiến trường, chứng minh khả năng tấn công sâu và gây thiệt hại lớn cho Nga. Điều này nhằm tạo ra lợi thế tâm lý và chiến lược trong các cuộc đàm phán, đồng thời củng cố vị thế của mình trước cộng đồng quốc tế.
Phản ứng mạnh mẽ của Nga với hỏa lực kỷ lục nhằm thể hiện sức mạnh quân sự và cảnh báo Ukraine về hậu quả nếu tiếp tục các hành động tấn công.
Cả hai bên đều sử dụng các đợt tấn công quân sự để tác động đến cục diện chiến trường và tạo lợi thế trong các cuộc đàm phán hòa bình. Tuy nhiên, việc không đạt được tiến triển cụ thể trong vòng đàm phán thứ hai cho thấy rằng chiến lược quân sự đơn thuần chưa đủ để đạt được mục tiêu chính trị. Điều này đặt ra câu hỏi về khả năng đạt được một thỏa thuận hòa bình bền vững nếu không có sự nhượng bộ và đối thoại thực chất từ cả hai phía.
