Ngân hàng nhỏ đối mặt áp lực thanh khoản trong các tháng cuối năm

Báo cáo về ngành ngân hàng của VIS Rating cho thấy, năng lực tín nhiệm ngành ngân hàng Việt Nam đang phục hồi nhẹ khi bước vào quý cuối năm 2025, nhờ ba yếu tố: Chất lượng tài sản cải thiện, lợi nhuận ổn định và môi trường chính sách thuận lợi hơn.

Một số ngân hàng ghi nhận nợ quá hạn tăng

Về chất lượng tài sản, dữ liệu 9 tháng đầu năm 2025 cho thấy, tỷ lệ nợ có vấn đề toàn ngành duy trì ở mức ổn định 2,3%, trong khi tốc độ hình thành nợ xấu mới giảm 30 điểm cơ bản so với quý trước. Xu hướng giảm này đến từ khả năng trả nợ tốt hơn của khách hàng cá nhân và sự phục hồi cục bộ ở một số phân khúc doanh nghiệp.

Theo VIS Rating, tỷ lệ nợ xấu giảm tới 20% tại tại các ngân hàng quốc doanh (SOB) và một số ngân hàng lớn có ít dư nợ với các nhà phát triển bất động sản gặp khó khăn.

Ngược lại, một số ngân hàng lớn và vừa lại ghi nhận nợ quá hạn tăng. Chẳng hạn MB chịu ảnh hưởng từ nhóm doanh nghiệp năng lượng tái tạo; Sacombank chịu tác động từ các doanh nghiệp vừa và nhỏ trong lĩnh vực xuất nhập khẩu và doanh nghiệp hàng không; còn TPBank và HDBank ghi nhận nợ quá hạn tăng ở nhóm vay mua nhà.

Nhiều ngân hàng ghi nhận chất lượng tài sản cải thiện, lợi nhuận ổn định... trong 9 tháng đầu năm

VIS Rating dự báo tỷ lệ nợ xấu toàn ngành có thể giảm thêm 10–20 điểm cơ bản trong quý IV, nhờ tiến độ xóa nợ được đẩy nhanh và hiệu lực của Luật Các tổ chức tín dụng sửa đổi, vốn được kỳ vọng cải thiện minh bạch và tốc độ thu hồi nợ.

Đây là nền hỗ trợ quan trọng cho đà phục hồi tín nhiệm ngành trong giai đoạn còn lại của năm. Sự cải thiện chất lượng tài sản là nền tảng quan trọng giúp lợi nhuận ngành duy trì ổn định trong 9 tháng đầu năm.

Thu nhập ngoài lãi giúp lợi nhuận cải thiện

Mặc dù chi phí vốn tăng cao, VIS Rating dự báo khả năng sinh lời của toàn ngành năm nay duy trì ổn định, được hỗ trợ bởi tăng trưởng mạnh của thu nhập ngoài lãi. Trong 9 tháng đầu năm nay, khả năng sinh lời toàn ngành duy trì nền ổn định, với tỷ suất lợi nhuận trên tổng tài sản bình quân (ROAA) đạt 1,5%, tương đương cùng kỳ 2024.

Nhóm ngân hàng lớn tiếp tục dẫn đầu về hiệu quả sinh lời. VPBank dẫn đầu về cải thiện ROAA trong nhóm ngân hàng lớn, nhờ vào lợi nhuận đóng góp từ công ty con – công ty chứng khoán và chi phí tín dụng thấp hơn, trong khi VietinBank hưởng lợi từ hoạt động thu hồi nợ xấu mạnh mẽ.

Ở nhóm còn lại, NIM tại ACB và VIB thu hẹp do tăng cho vay doanh nghiệp lớn – phân khúc có biên lãi thấp hơn so với bán lẻ. TPBank và Eximbank chịu chi phí huy động tăng, MB và VIB chịu chi phí tín dụng cao hơn.

Một điểm tích cực là chi phí dự phòng của nhiều ngân hàng lớn giảm khi chất lượng tài sản cải thiện, góp phần giữ ROAA ổn định.

VIS Rating đánh giá có 15/27 ngân hàng niêm yết đang trên đà hoàn thành mục tiêu lợi nhuận năm, chủ yếu là các ngân hàng tư nhân lớn và ngân hàng quốc doanh.

“Chúng tôi kỳ vọng khả năng sinh lời toàn ngành có thể tăng nhẹ lên quanh mức 1,6% cho cả năm 2025 nhờ tăng trưởng tín dụng mạnh lên và chi phí tín dụng giảm dần” – VIS Rating đưa ra dự báo.

Tổ chức này đánh giá xu hướng chuyển sang mô hình thu nhập đa dạng hơn – ít phụ thuộc vào NIM – giúp các ngân hàng lớn nâng khả năng hấp thụ rủi ro trong bối cảnh chi phí vốn còn biến động.

Dù vậy, các chuyên gia VIS Rating cũng đánh giá bộ đệm rủi ro các ngân hàng vẫn ở mức yếu. Tỷ lệ vốn chủ sở hữu hữu hình trên tổng tài sản hữu hình (TCE/TA) của toàn ngành giữ ổn định theo quý ở mức 8,4% trong 9 tháng đầu năm 2025. Một số ngân hàng lớn và vừa có tốc độ tăng trưởng tài sản cao trong kỳ (Nam A Bank, VPBank, VietinBank) ghi nhận mức giảm TCE/TA trung bình khoảng 35 điểm cơ bản so với quý trước.

Tỷ lệ bao phủ nợ xấu (LLCR) của toàn ngành cải thiện 5% so với quý trước, đạt mức khiêm tốn 84% trong 9 tháng đầu năm 2025, dẫn đầu bởi các ngân hàng lớn (VietinBank, ACB, Techcombank và BIDV) nhờ vào mức nợ xấu giảm.

Áp lực thanh khoản tăng ở nhóm ngân hàng nhỏ

Các chuyên gia phân tích VIS Rating cảnh báo rủi ro thanh khoản ở các ngân hàng nhỏ. Trong 9 tháng đầu năm nay, CASA toàn ngành giảm còn 19%, thấp hơn 1 điểm phần trăm so với quý trước, do người gửi chuyển sang kỳ hạn dài để hưởng lãi suất cao hơn.

Xu hướng này khiến chi phí vốn tăng rõ rệt, đặc biệt tại các ngân hàng nhỏ như ABBank, Bac A Bank, Vietbank và Kienlongbank, vốn phụ thuộc nhiều vào nguồn vốn giá rẻ.

Tỷ lệ cho vay/tổng tiền gửi (LDR) toàn ngành tăng lên 111%, mức cao nhất trong 5 năm. Theo VIS Rating, áp lực thanh khoản tiếp tục tập trung ở nhóm ngân hàng nhỏ, khi họ phải dựa nhiều hơn vào vốn thị trường ngắn hạn để đáp ứng nhu cầu tín dụng mở rộng. Sự phụ thuộc này làm tăng rủi ro điều tiết, đặc biệt trong các giai đoạn thị trường huy động biến động.

Nhật Linh