Ngân hàng phải hỗ trợ tiền khi thu giữ tài sản bảo đảm là chỗ ở duy nhất của khách

Mức hỗ trợ tối đa là 59,52 triệu đồng

NHNN vừa trình Bộ Tư pháp thẩm định dự thảo Nghị định quy định điều kiện tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu được thu giữ. Điểm đáng chú ý trong dự thảo lần này, cơ quan soạn thảo đề xuất không cấm các tổ chức tín dụng thu giữ tài sản bảo đảm là chỗ ở duy nhất hoặc công cụ lao động chủ yếu hoặc duy nhất của bên bảo đảm như dự thảo công bố trước đó.

Cụ thể, dự thảo nghị định được thiết kế theo hướng khi thu giữ các tài sản bảo đảm là chỗ ở duy nhất hoặc công cụ lao động chủ yếu hoặc duy nhất, tổ chức tín dụng có trách nhiệm trích một khoản tiền để bên bảo đảm có khả năng, nguồn lực duy trì cuộc sống, đảm bảo các chi phí sinh hoạt tối thiểu của bên bảo đảm và gia đình.

NHNN cho biết đề xuất mới vừa bảo vệ quyền lợi hợp pháp của chủ nợ, vừa phải đảm bảo an sinh xã hội.

"Quy định này nhằm cân bằng giữa quyền chủ nợ và quyền có nơi ở hợp pháp, quyền làm việc, quyền sở hữu của người dân về nhà ở, tư liệu sinh hoạt, tư liệu sản xuất của người dân", NHNN lý giải.

Theo đó, dự thảo Nghị định nêu rõ: Tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu là chỗ ở duy nhất hoặc công cụ lao động chủ yếu hoặc duy nhất chỉ được thu giữ khi đáp ứng các điều kiện quy định tại điều 198a luật Số 32/2024/QH15 được sửa đổi, bổ sung bởi luật Số 96/2025/QH15 và một trong các điều kiện sau:

Trường hợp thu giữ chỗ ở duy nhất đã được xác nhận và chứng minh, bên nhận bảo đảm trích một khoản tiền cho bên bảo đảm bằng 12 tháng lương tính theo mức lương tối thiểu theo vùng nơi bên bảo đảm sinh sống theo quy định của Chính phủ về mức lương tối thiểu đối với người lao động làm việc theo hợp đồng lao động.

Trường hợp thu giữ công cụ lao động chủ yếu hoặc duy nhất không hình thành từ vốn vay đã được xác nhận và chứng minh, bên nhận bảo đảm trích một khoản tiền cho bên bảo đảm bằng 6 tháng lương tính theo mức lương tối thiểu theo vùng nơi bên bảo đảm sinh sống theo quy định của Chính phủ về mức lương tối thiểu đối với người lao động làm việc theo hợp đồng lao động.

Sở dĩ NHNN đề xuất loại trừ hỗ trợ khi thu giữ công cụ lao động hình thành từ vốn vay là để tránh trường hợp tổ chức tín dụng phải hỗ trợ cho khách hàng khi thu giữ chính tài sản do mình cho vay.

Giá trị công cụ lao động trong trường hợp này được xác định tối đa 120 triệu đồng.

Dự kiến, nghị định nếu được thông qua, các quy định trên sẽ có hiệu lực thi hành từ ngày 15/10.

Hiện nay, mức lương tối thiểu vùng đang được quy định lần lượt là: 4,96 triệu đồng/tháng (vùng 1); 4,41 triệu đồng/tháng (vùng 2); 3,86 triệu đồng/tháng (vùng 3); 3,45 triệu đồng/tháng (vùng 4).

Như vậy, nếu bị thu giữ tài sản bảo đảm là chỗ ở duy nhất, bên bảo đảm sẽ được hỗ trợ tối đa là 59,52 triệu đồng; còn nếu bị thu giữ công cụ lao động chủ yếu hoặc duy nhất thì số tiền hỗ trợ tối đa là 29,76 triệu đồng.

Hướng tới "mục tiêu kép", bảo vệ quyền lợi 2 bên

Được biết, góp ý cho dự thảo này, nhiều ngân hàng kiến nghị được thu giữ tài sản bảo đảm là "chỗ ở duy nhất" của người đi vay mà không cần phải trích lại một khoản tiền hỗ trợ. Theo HDBank, hợp đồng vay là giao dịch dân sự tự nguyện, do đó bên đi vay phải có trách nhiệm thực hiện đúng cam kết. Trong khi đó, TPBank cho rằng quy định này sẽ tạo thêm gánh nặng tài chính cho các tổ chức tín dụng (và gián tiếp là người gửi tiền), đồng thời việc xác định đâu là "chỗ ở duy nhất" hay "công cụ lao động chủ yếu" là rất khó khăn trên thực tế.

Tương tự, một số ngân hàng khác như SHB, Agribank, VIB cũng đề nghị bỏ quy định phải trích lại tiền khi thu giữ công cụ lao động chủ yếu hoặc duy nhất. Theo các ngân hàng, điều này sẽ gây thêm gánh nặng tài chính và việc thế chấp là giao dịch dân sự tự nguyện.

Tuy nhiên, phía NHNN cho rằng, việc xây dựng Nghị định phải hướng tới "mục tiêu kép": Vừa bảo vệ quyền lợi hợp pháp của chủ nợ, vừa phải đảm bảo an sinh xã hội, hạn chế tối đa các tác động tiêu cực đến đời sống người dân. Do đó, quy định mang tính nhân đạo về việc hỗ trợ một khoản tiền khi thu giữ chỗ ở duy nhất vẫn được giữ lại để đảm bảo mục tiêu chính sách xã hội.

Hà An