Ngành Công Thương đặt mục tiêu củng cố vị trí trong nhóm 20 nền kinh tế xuất khẩu hàng đầu

Trong 10 năm gần đây, xuất khẩu của Việt Nam đã có những bước phát triển vượt bậc, góp phần nâng cao vị thế của nước ta trên thị trường quốc tế. Theo số liệu của Cục Thống kê, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam liên tục giữ vững đà tăng trưởng. Trong đó, tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam trong 10 năm qua đạt gần 3.000 tỷ USD, với tốc độ tăng trưởng bình quân khoảng 10%/năm. Năm 2024, kim ngạch xuất khẩu đã vượt qua mức 400 tỷ USD (405,53 tỷ USD), thuộc nhóm 20 nền kinh tế có giá trị xuất khẩu lớn nhất thế giới. Năm 2025, ước tính thặng dư thương mại của Việt Nam đạt khoảng 25 tỷ USD và tỷ lệ xuất khẩu/GDP khoảng 90%.

Tốc độ tăng trưởng xuất khẩu bình quân của Việt Nam trong giai đoạn 2014 - 2024 khoảng 10%/năm

Cơ cấu xuất nhập khẩu ngày càng hướng vào lõi công nghiệp hóa, tăng tỷ trọng xuất khẩu hàng chế biến, giảm tỷ trọng hàng thô, sơ chế (xuất khẩu xấp xỉ 50% hàng hóa công nghệ cao và nhập khẩu hơn 90% tư liệu sản xuất). Các mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam bao gồm: dệt may, điện tử, giày dép, nông sản, thủy sản, dầu khí và các sản phẩm công nghiệp hỗ trợ... Trong đó, dệt may và điện tử là hai ngành có kim ngạch xuất khẩu cao nhất, chiếm hơn 40% tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước.

Cơ cấu thị trường và mặt hàng xuất nhập khẩu chuyển dịch tích cực với việc giảm xuất nhập khẩu từ các thị trường châu Á và tăng tỷ trọng giao thương với thị trường châu Mỹ, châu Âu gắn với trọng tâm ưu tiên xuất khẩu hàng công nghệ cao, công nghệ xanh và nhập khẩu máy móc, thiết bị công nghệ cao. Tỷ trọng xuất khẩu hàng công nghiệp chế biến chế tạo tăng từ 80,3% năm 2016 lên khoảng 85% năm 2025, tỷ trọng hàng nhiên liệu khoáng sản giảm từ 2% năm 2016 xuống dưới 1% năm 2025.

5 mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam trong giai đoạn 2020 - 2024 bao gồm: linh kiện điện tử, điện thoại máy móc thiết bị, dệt may, giày dép

Theo thống kê của Bộ Công Thương, xuất khẩu của khu vực kinh tế trong nước tăng trưởng khá cao (xấp xỉ 10%/năm), cho thấy năng lực sản xuất và xuất khẩu của khu vực doanh nghiệp trong nước ngày càng được cải thiện.

Cơ cấu thị trường xuất khẩu chuyển dịch mạnh theo hướng đa dạng hóa, đa phương hóa thị trường xuất khẩu và khai thác có hiệu quả các quốc gia mà Việt Nam đã ký kết Hiệp định thương mại thế hệ mới (FTA). Đến nay, Việt Nam đã xuất khẩu hàng hóa tới hơn 200 quốc gia và vùng lãnh thổ, nhiều sản phẩm đã dần có khả năng cạnh tranh cao trên nhiều thị trường có yêu cầu cao về chất lượng như EU, Nhật Bản, Hoa Kỳ…

Xuất khẩu sang các thị trường thành viên các FTA thế hệ mới như CPTPP, EVFTA tăng trưởng cao và ổn định, như xuất khẩu sang Australia (thành viên CPTPP) năm 2024 đạt 6,5 tỷ USD, tăng 23,8% so với năm 2023, xuất khẩu sang Canada (thành viên CPTPP) đạt 6,4 tỷ USD, tăng 13,5%; xuất khẩu sang EU đạt 51,7 tỷ USD, tăng 18,5%.

Việt Nam có kim ngạch xuất khẩu cao tại các thị trường Hoa Kỳ, Trung Quốc, EU, ASEAN...

Bên cạnh đó, xuất khẩu của Việt Nam đang phải đối mặt với một số thách thức trong bối cảnh thị trường xuất nhập khẩu toàn cầu đang chuyển dịch nhanh chóng, yêu cầu về tự động hóa, số hóa và truy xuất nguồn gốc sản phẩm cũng như kỹ năng chuyên môn trong việc vận hành các dây chuyền công nghệ hiện đại hay xử lý các thủ tục phức tạp liên quan đến xuất khẩu của đội ngũ lao động ngày càng cao...

Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Đảng bộ Bộ Công Thương trình Đại hội đại biểu Đảng bộ Bộ Công Thương lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030 nêu rõ, hướng tới mục tiêu đến năm 2030 đưa Việt Nam trở thành nước đang phát triển có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao, thuộc nhóm 30 nền kinh tế có quy mô GDP hàng đầu thế giới, ngành Công Thương đặt mục tiêu phát triển công nghiệp hiện đại, nâng cao năng lực cạnh tranh, thuộc nhóm dẫn đầu ASEAN, tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu; củng cố vị trí trong nhóm 20 nền kinh tế xuất khẩu hàng đầu và 30 thị trường bán lẻ lớn nhất toàn cầu. Đồng thời, bảo đảm cân đối xuất nhập khẩu, năng lượng, cung - cầu hàng hóa trong nước; phát triển đồng bộ, hiện đại hệ thống hạ tầng năng lượng, thương mại, logistics, tiệm cận nhóm đầu ASEAN.

Đặc biệt, ngành Công Thương quyết tâm, phấn đấu thực hiện mục tiêu đạt tốc độ tăng trưởng xuất khẩu hàng hóa 13,5 - 14,5%/năm; tốc độ tăng trưởng xuất khẩu hàng hóa của doanh nghiệp trong nước 10 - 12%/năm trong giai đoạn 2026 - 2030.

Để đạt được các mục tiêu đó, Bộ Công Thương định hướng triển khai một số hoạt động. Cụ thể, nắm bắt khó khăn, vướng mắc về sản xuất, xuất khẩu hàng hóa thông qua mối liên hệ chặt chẽ với các Hiệp hội ngành hàng để kịp thời giải quyết theo thẩm quyền hoặc tổng hợp, báo cáo cấp có thẩm quyền; Tập trung triển khai hiệu quả công tác xúc tiến xuất khẩu; Theo dõi sát biến động chính sách của các đối tác thương mại, đặc biệt các đối tác thương mại lớn để tham mưu, đề xuất với Chính phủ các phản ứng chính sách phù hợp, kịp thời để thúc đẩy xuất khẩu; Chỉ đạo hệ thống Thương vụ Việt Nam tại nước ngoài thường xuyên liên tục cập nhật các thông tin về quy định, chính sách của thị trường sở tại, kịp thời thông tin, khuyến nghị đối với các Hiệp hội ngành hàng, doanh nghiệp xuất khẩu.

Đặc biệt, các đơn vị sẽ tập trung triển khai vận hành hệ thống cấp Giấy chứng nhận xuất xứ qua Internet và cơ chế Tự chứng nhận xuất xứ; rà soát, đơn giản hóa quy trình cấp C/O; áp dụng khai báo C/O điện tử; Cải cách thủ tục hành chính, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp xuất khẩu khi làm thủ tục đề nghị cấp C/O; Kịp thời giải đáp các khó khăn, vướng mắc của doanh nghiệp trong lĩnh vực xuất xứ....

-----------------------------------------------------------------

TÀI LIỆU THAM KHẢO:

1. Ban chấp hành Đảng bộ Bộ Công Thương, Báo cáo chính trị trình Đại hội Đảng bộ Bộ Công Thương lần thứ I (nhiệm kỳ 2025-2030), ngày 15-16/7/2025.

2. Cục Thống kê: Bức tranh xuất, nhập khẩu hàng hóa của Việt Nam năm 2024 - Phục hồi, phát triển và những kỷ lục mới, ngày 7/1/2025. https://www.nso.gov.vn/du-lieu-va-so-lieu-thong-ke/2025/01/buc-tranh-xuat-nhap-khau-hang-hoa-cua-viet-nam-nam-2024-phuc-hoi-phat-trien-va-nhung-ky-luc-moi/

3. Bộ Công Thương: Huy động nguồn lực từ những Hiệp định thương mại tự do trong kỷ nguyên mới, ngày 8/12/2024. https://moit.gov.vn/tin-tuc/thi-truong-nuoc-ngoai/huy-dong-nguon-luc-tu-nhung-hiep-dinh-thuong-mai-tu-do-trong-ky-nguyen-moi.html

Tiến Thành