Ngành xuất bản Việt làm gì để đón 'dòng thác tri thức' trong kỷ nguyên số?
'Chúng ta đang chứng kiến một dòng thác tri thức khổng lồ ùa vào Việt Nam từ kỷ nguyên số và việc của ngành xuất bản là phải sẵn sàng tiếp nhận, phải chuyển mình mạnh mẽ để không bỏ lỡ cơ hội lịch sử này'.
Trước những thay đổi nhanh chóng của ngành xuất bản toàn cầu dưới tác động của công nghệ số và trí tuệ nhân tạo, Việt Nam đang đứng trước nhu cầu cấp thiết phải đổi mới để thích ứng với hành vi tiêu dùng nội dung hiện đại.
Tiến sĩ Nguyễn Minh Hồng, Chủ tịch Hội Truyền thông số Việt Nam
Tương lai ngành xuất bản trong kỷ nguyên số
Nhìn vào bức tranh toàn cảnh của chuyển đổi số quốc gia, được định hướng rõ ràng từ Nghị quyết 57 và 68 của Bộ Chính trị, ngành xuất bản đang chịu một áp lực nghẹt thở. Công nghệ, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo, vừa là vị cứu tinh, vừa là “kẻ thay đổi cuộc chơi”.
Phát biểu tại Diễn đàn Xuất bản số 2025 với chủ đề “Tương lai ngành xuất bản trong kỷ nguyên số” diễn ra hôm nay (24/6), Tiến sĩ Nguyễn Minh Hồng, Chủ tịch Hội Truyền thông số Việt Nam cho biết đây là lần đầu tiên tại Việt Nam, một sự kiện chuyên biệt dành riêng cho ngành xuất bản chính thức được tổ chức, quy tụ các nhà quản lý, chuyên gia công nghệ, đơn vị xuất bản – phát hành, startup nội dung số và doanh nghiệp chuyển đổi số. Đây là không gian đối thoại cởi mở nhằm kết nối và định hình hướng đi chiến lược cho ngành xuất bản trong bối cảnh chuyển đổi số toàn cầu.
Theo Chủ tịch Hội Truyền thông số Việt Nam, chúng ta đang sống trong thời đại cách mạng công nghiệp 4.0, khi công nghệ số và trí tuệ nhân tạo đã thâm nhập sâu rộng, định hình lại cách con người tiếp cận tri thức.
“Đối mặt với cơ hội và thách thức chưa từng có, ngành xuất bản phải coi đây là lối mở quan trọng để thúc đẩy văn hóa đọc số, và quan trọng hơn cả là không chỉ nói về chuyển đổi số mà thực sự hành động để chuyển đổi. Mục tiêu là cùng nhau xây dựng một nền tảng xuất bản số quốc gia phát triển đồng bộ và hội nhập với thế giới”, ông Nguyễn Minh Hồng nhấn mạnh.
Ông Nguyễn Thế Hùng, Giám đốc Công ty TNHH Điện tử Aki
Ông Nguyễn Thế Hùng, Giám đốc Công ty TNHH Điện tử Aki cho biết, xuất bản số hiện được xem là “mỏ vàng” toàn cầu với doanh số ước tính đạt 120 tỷ USD, mở ra dư địa tăng trưởng lớn cho các doanh nghiệp nội dung. Thế nhưng có một thực tế hiện nay, tại Việt Nam, người đọc trẻ “đang bị quen dần với sản phẩm lậu”.
“Việt Nam đang có khoảng 300.000 người đọc sách điện tử và con số gia tăng là 15%/năm. Nghịch lý hiện nay là thiếu nền tảng phân phối sách bản quyền. Tác giả không tìm được đầu ra, nhà xuất bản chưa cởi mở chia sẻ nội dung. Vì lẽ đó, bạn đọc trẻ như Gen Z, dù họ không muốn nhưng buộc phải quen dần với sản phẩm “lậu”. Từ đó vi phạm bản quyền, xói mòn thói quen trả tiền cho tri thức”, ông Hùng nêu ý kiến.
Theo Giám đốc Công ty TNHH Điện tử Aki , một hệ sinh thái hoàn chỉnh – nơi người dùng có thể tiếp cận tri thức một cách dễ dàng, hợp pháp, và hiệu quả, bao gồm: Thiết bị – Nội dung – Nền tảng phân phối. Mô hình đã được chứng minh qua nhiều ngành nội dung trên thế giới. Trong đó, ở Việt Nam, cần sự chung tay của nhà xuất bản, tác giả, người nắm giữ phần quan trọng nhất: Nội dung.
“Bài toán phải tìm lời giải sớm là trong khi thế giới bước vào kỷ nguyên công nghiệp văn hóa – xuất bản số, Việt Nam vẫn còn loay hoay với hệ sinh thái số bản quyền sách. Trước sau gì chúng ta cũng sẽ sớm hứng “dòng thác sách Amazon”. Vì vậy, ngành xuất bản cần sẵn sàng với các khả năng thay đổi cục diện xuất bản trong những năm tới”, ông Nguyễn Thế Hùng chỉ rõ.
Công nghệ số định hình lại cách con người tiếp cận tri thức
Đồng quan điểm, ông Nguyễn Cảnh Bình, Chủ tịch Alpha Group, đơn vị tiên phong trong chuyển đổi số ngành xuất bản cho rằng, công nghệ số đã định hình lại cách con người tiếp cận tri thức. Xuất bản đã thay đổi từ sản phẩm đơn lẻ đến hệ sinh thái nội dung. Với nền xuất bản hiện đại, tri thức được lan tỏa không rào cản.
Ông Nguyễn Cảnh Bình, Chủ tịch Alpha Group
Chủ tịch Alpha Group chia sẻ mong ước lớn nhất là xây dựng được một trục trong trí thức một hệ thống mà ở đó, tri thức có thể kết nối đến mọi người một cách thông suốt, giảm bớt những khâu trung gian, những gánh nặng về logistics hay chi phí.
“Chúng ta đang chứng kiến một dòng thác tri thức khổng lồ ùa vào Việt Nam từ kỷ nguyên số và việc của chúng ta là phải sẵn sàng tiếp nhận, phải chuyển mình mạnh mẽ để không bỏ lỡ cơ hội lịch sử này. Tôi tin rằng, định nghĩa về xuất bản đã thay đổi hoàn toàn”, ông Nguyễn Cảnh Bình bày tỏ.
Trong quá khứ, xuất bản là việc làm ra một cuốn sách. Ngày nay, đó là việc tạo ra một hành trình học hỏi, cá nhân hóa, tương tác và lan tỏa.
Nếu trước đây, 1 cuốn sách là 1 sản phẩm duy nhất, không có liên kết, không phát triển các dạng nội dung khác. Hiện nay, 1 nội dung sẽ có từ 6-10 sản phẩm dẫn xuất, gồm ebooks, audio, review, bizsum, flash cards... Vòng đời sản phẩm (Product Line không còn chỉ là “Title by title”) – Một cuốn sách là một dòng sản phẩm. Con người có nhu cầu đọc hiểu chủ đề sẽ tìm đọc theo chuỗi/dòng với khả năng đa định dạng, cấu trúc linh hoạt và có tính cá nhân hóa cao...
“Điều này đòi hỏi chúng ta phải thay đổi tư duy, không chỉ là người tạo ra sản phẩm, mà là người kiến tạo trải nghiệm và giá trị cho cộng đồng”, ông Nguyễn Cảnh Bình nhấn mạnh.
Diễn đàn Xuất bản số 2025 là nơi ngành xuất bản Việt Nam đối diện với thách thức, cùng nhau tìm kiếm giải pháp và vẽ lên một tương lai mới nơi công nghệ và tri thức hòa quyện, đưa sách Việt vươn xa hơn trong kỷ nguyên số.
