Ngày vì người nghèo Việt Nam: Khơi dậy ý chí phát huy nội lực vươn lên thoát nghèo
Đảng, Nhà nước ta xác định công tác giảm nghèo bền vững là chủ trương lớn, quan trọng, nhất quán, xuyên suốt trong quá trình thực hiện công cuộc đổi mới, xây dựng và phát triển đất nước đi lên chủ nghĩa xã hội.
Đảng, Nhà nước ta xác định công tác giảm nghèo bền vững là chủ trương lớn, quan trọng, nhất quán, xuyên suốt trong quá trình thực hiện công cuộc đổi mới, xây dựng và phát triển đất nước đi lên chủ nghĩa xã hội.
Chính quyền địa phương huyện Bù Gia Mập động viên các gia đình có hoàn cảnh khó khăn sau khi được hỗ trợ từ Quỹ "Vì người nghèo". Ảnh: K GƯỈH/TTXVN
Huy động nguồn lực để thực hiện mục tiêu giảm nghèo bền vững
Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam quy định: Công dân có quyền được đảm bảo an sinh xã hội; Nhà nước tạo bình đẳng về cơ hội để công dân thụ hưởng phúc lợi xã hội, phát triển hệ thống an sinh xã hội, có chính sách trợ giúp người cao tuổi, người khuyết tật, người nghèo và người có hoàn cảnh khó khăn khác...
Giảm nghèo là một nội dung trong trụ cột an sinh xã hội của Việt Nam, do vậy thực hiện tốt công tác giảm nghèo là góp phần đảm bảo quyền con người. Giai đoạn 2021-2025, kết quả giảm nghèo đạt được những thành tựu nổi bật: Các kết quả giảm nghèo đạt và vượt mục tiêu, chỉ tiêu Quốc hội, Chính phủ giao. Tỷ lệ hộ nghèo giảm từ 5,2% (năm đầu kỳ) giảm còn 1,93%% năm 2024, dự kiến hết năm 2025, tỷ lệ hộ nghèo đa chiều giảm còn khoảng 0,9-1,1%; tỷ lệ hộ nghèo dân tộc thiểu số còn 12,55% (giảm 4,45%/năm).
Ông Phạm Hồng Đào, Phó Chánh Văn phòng Quốc gia về giảm nghèo cho biết: Việt Nam đã 8 lần ban hành chuẩn nghèo quốc gia theo mô hình tháp giảm nghèo, đáp ứng nhu cầu người nghèo từ thấp lên cao, phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của đất nước từng thời kỳ. Việt Nam là một trong 30 quốc gia đầu tiên trên thế giới và là một trong những quốc gia đầu tiên của châu Á áp dụng chuẩn nghèo đa chiều, bảo đảm mức sống tối thiểu gắn với mục tiêu phát triển bền vững.
Đời sống vật chất, tinh thần của người dân, nhất là người dân sinh sống trên địa bàn nghèo, vùng đặc biệt khó khăn được cải thiện, nâng cao. Đặc biệt, Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025 đã tích cực lồng ghép giới trong các hoạt động, đảm bảo bình đẳng giới và hỗ trợ phụ nữ, trẻ em gái tại các khu vực nghèo, góp phần thực hiện mục tiêu của Chương trình nghị sự 2030 vì sự phát triển bền vững
Cơ sở hạ tầng kinh tế - xã hội thiết yếu, liên kết vùng được ưu tiên đầu tư, làm thay đổi bộ mặt địa bàn nghèo, khu vực khó khăn, góp phần thu hẹp khoảng cách vùng miền, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và chuyển dịch cơ cấu kinh tế; nhiều địa phương đã nỗ lực thoát khỏi tình trạng nghèo, đặc biệt khó khăn. Phong trào thi đua: "Vì người nghèo - Không để ai bị bỏ lại phía sau" giai đoạn 2021-2025 do Thủ tướng Chính phủ phát động được triển khai sâu rộng.
Chính phủ đã phối hợp chặt chẽ với Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tổ chức thực hiện phong trào thi đua, khơi dậy tinh thần tự lực, tự cường vươn lên thoát nghèo, huy động nguồn lực để thực hiện mục tiêu giảm nghèo bền vững; phát hiện, nhân rộng các điển hình, mô hình giảm nghèo hiệu quả, sáng kiến giảm nghèo, giúp hộ nghèo vươn lên thoát nghèo.
Quốc hội, Chính phủ đã bố trí nguồn lực để thực hiện hệ thống chính sách giảm nghèo thường xuyên nhằm hỗ trợ mọi mặt về đời sống kinh tế-xã hội cho hộ nghèo như: chính sách tín dụng ưu đãi; chính sách dạy nghề, hỗ trợ lao động thuộc hộ nghèo, hộ dân tộc thiểu số đi làm việc có thời hạn ở nước ngoài; chính sách hỗ trợ y tế, giáo dục, nhà ở, nước sinh hoạt, vệ sinh, hỗ trợ tiền điện; chính sách trợ giúp pháp lý.
Việt Nam đã ban hành chuẩn nghèo đa chiều giai đoạn 2021-2025 với các tiêu chí xác định hộ nghèo về thu nhập và thiếu hụt tiếp cận dịch vụ xã hội cơ bản được nâng lên so với giai đoạn 2016-2020. Các chỉ số đo lường đã được cập nhật, bổ sung nhằm nhận diện được bản chất của nghèo đói. Bên cạnh đó, các chiều thiếu hụt các dịch vụ xã hội cơ bản đối với người nghèo được Nhà nước quan tâm, bù đắp; hệ thống chính sách giảm nghèo, an sinh xã hội hiện hành ngày được cải thiện, nâng cao để phù hợp với điều kiện thực tiễn.
Song song với hệ thống chính sách giảm nghèo thường xuyên, năm 2021, Quốc hội ban hành Nghị quyết số 24/2021/QH15 phê duyệt chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025, góp phần giải quyết các vấn đề nghèo đói trọng tâm, trọng điểm, cấp bách, có mục tiêu, có thời hạn đảm bảo quyền con người.
Các chương trình, phong trào, cuộc vận động "vì người nghèo" (phong trào "Cả nước chung tay vì người nghèo - Không để ai bị bỏ lại phía sau"; Chương trình vận động hỗ trợ ủng hộ xây trường học cho các xã biên giới; Chương trình phát động hỗ trợ xóa nhà tạm, nhà dột nát trên phạm vi cả nước...) được quan tâm thực hiện thường xuyên, huy động nguồn lực, lan tỏa tinh thần tình nguyện, kêu gọi lực lượng quần chúng, chung tay hỗ trợ. Phấn đấu đến cuối năm 2025, Việt Nam hoàn thành mục tiêu xóa toàn bộ nhà tạm, nhà dột nát cho hộ nghèo.
Áp dụng chuyển đổi số và công nghệ cao trong giảm nghèo
Thời gian tới, các cấp, ngành sẽ tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục, nâng cao nhận thức trong công tác giảm nghèo; phát huy mạnh mẽ truyền thống đoàn kết, tinh thần "Tương thân, tương ái" của dân tộc Việt Nam đối với người nghèo. Đồng thời, động viên, hướng dẫn người nghèo, hộ nghèo có kiến thức, kinh nghiệm trong lao động, sản xuất, chủ động vươn lên thoát nghèo, không trông chờ, ỷ lại vào sự giúp đỡ của Nhà nước và xã hội; kịp thời giới thiệu các cá nhân, tập thể, mô hình, kinh nghiệm hay trong giảm nghèo bền vững.
Các địa phương, đơn vị xây dựng, triển khai thực hiện có hiệu quả phong trào thi đua "Vì người nghèo - Không để ai bị bỏ lại phía sau" giai đoạn 2026-2035, khơi dậy ý chí tự lực, tự cường, phát huy nội lực vươn lên thoát nghèo, xây dựng cuộc sống ấm no của người dân và cộng đồng, phấn đấu "Vì một Việt Nam không còn đói nghèo".
Chia sẻ một số nhiệm vụ trọng tâm trong công tác giảm nghèo thời gian tới, Phó Chánh Văn phòng Quốc gia về giảm nghèo Phạm Hồng Đào cho biết:
Chuẩn nghèo đa chiều giai đoạn 2026-2030 được xây dựng với phương pháp đo lường nghèo đa chiều có tính đến đặc thù vùng, miền, bảo đảm đo lường chính xác tình trạng nghèo theo hướng bảo đảm mức sống tối thiểu và tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản làm căn cứ xác định, nhận diện chính xác, toàn diện hộ nghèo, hộ cận nghèo để thực hiện các chính sách, chương trình giảm nghèo và an sinh xã hội trên phạm vi toàn quốc, làm cơ sở để xác định và thực hiện mục tiêu, chỉ tiêu giảm nghèo của Đảng, Quốc hội, Chính phủ, với một số nội dung dự kiến thay đổi so với chuẩn nghèo giai đoạn 2021-2025.
Trong đó, để bảo đảm tránh phát sinh số hộ nghèo, hộ cận nghèo giai đoạn 2026-2030 lớn và khả năng ngân sách nhà nước để thực hiện chính sách đối với người nghèo giai đoạn 2026-2030, từng bước thực hiện nghị quyết của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, chỉ đạo của Ban Bí thư, đề xuất tiêu chí thu nhập trong chuẩn nghèo đa chiều quốc gia giai đoạn 2026-2030 tương đương với mức sống tối thiểu năm 2028 như sau: khu vực đô thị là 2,8 triệu đồng/người/tháng, khu vực nông thôn là 2,2 triệu đồng/người/tháng.
Đối với một số tiêu chí tiếp cận dịch vụ xã hội cơ bản, bỏ chỉ số phương tiện phục vụ tiếp cận thông tin; điều chỉnh chỉ số sử dụng dịch vụ viễn thông, dịch vụ số như sau: Hộ gia đình không có thành viên nào sử dụng dịch vụ Internet và các dịch vụ số như ngân hàng số, dịch vụ công. Thay đổi về chỉ số đo lường tiếp cận về nguồn nước sinh hoạt và nhà tiêu (công trình phụ) hợp vệ sinh; bổ sung chỉ số đo lường thiếu hụt dịch vụ xã hội cơ bản về xử lý rác thải; tiếp tục, nghiên cứu về việc bổ sung chỉ số như mức độ bị ảnh hưởng của thiên tai, bão lũ.
Văn phòng Quốc gia về giảm nghèo trình Chính phủ báo cáo Quốc hội xem xét, phê duyệt chủ trương Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo bền vững giai đoạn 2026-2035 trên cơ sở tiếp tục phát huy những kết quả đã đạt được, khắc phục những tồn tại mà Chương trình giai đoạn 2021-2025 chưa giải quyết triệt để với một số nội dung định hướng mới như:
Tích hợp giảm nghèo vào phát triển nông thôn toàn diện, bền vững; giảm nghèo được lồng ghép vào khung xây dựng nông thôn mới, gắn với phát triển kinh tế sinh thái, hiện đại, như cơ cấu lại nông nghiệp giảm phát thải, áp dụng VietGAP/GlobalGAP, phát triển sản phẩm OCOP xanh, du lịch nông thôn cộng đồng, chuỗi giá trị bền vững. Ưu tiên xây dựng mô hình sinh kế đa dạng phù hợp sinh thái, văn hóa địa phương, nhằm "cùng nhau làm giàu" thay vì chỉ hỗ trợ tạm thời.
Chương trình cũng đưa ra mục tiêu: áp dụng chuyển đổi số và công nghệ cao trong giảm nghèo; phát triển sinh kế, việc làm bền vững, mở rộng ra đô thị; tăng cường bình đẳng giới, bảo vệ yếu thế và an sinh xã hội; phân cấp, giám sát minh bạch và vai trò cộng đồng, cụ thể.
Chương trình vay vốn ưu đãi giúp nông dân phường Long Hoa, tỉnh Tây Ninh mở rộng diện tích canh tác, nâng cao thu nhập từ cây nhãn da bò. Ảnh: Minh Phú/TTXVN
Nhà nước giữ vai trò chủ đạo trong việc bảo đảm nguồn lực, đồng thời huy động tối đa các nguồn lực xã hội tham gia công tác giảm nghèo bền vững; thúc đẩy việc huy động, sử dụng hiệu quả các nguồn lực trong nước và quốc tế cho công tác giảm nghèo; tập trung phát triển sản xuất, giáo dục nghề nghiệp cho người nghèo; đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội ở các xã nghèo và các xã đặc biệt khó khăn; nâng cao hiệu quả công tác quản lý nhà nước lĩnh vực giảm nghèo theo hướng tập trung, thống nhất đầu mối quản lý.
Cùng với đó, thực hiện chuyển đổi số trong lĩnh vực giảm nghèo; kiểm soát chặt chẽ, đánh giá hiệu quả nguồn lực đầu tư; kiện toàn tổ chức bộ máy, nâng cao hiệu quả hoạt động của cơ quan quản lý nhà nước, cơ quan điều phối giảm nghèo các cấp và xây dựng đội ngũ cán bộ chuyên nghiệp đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ. Huy động, sử dụng hiệu quả các nguồn lực trong nước và quốc tế cho công tác giảm nghèo; hoàn thiện cơ chế khuyến khích và huy động sự tham gia của các tổ chức, doanh nghiệp vào việc hỗ trợ người nghèo và địa bàn nghèo thoát khỏi tình trạng khó khăn, vươn lên xây dựng cuộc sống ấm no.
