'Nghệ sĩ cố tình gây sốc, hát phản cảm để nổi tiếng'

Ngày 13/11, Hội Âm nhạc TP.HCM tổ chức buổi tọa đàm với chủ đề: “Vai trò, trách nhiệm của người hoạt động âm nhạc tại TP.HCM”. Chương trình thu hút sự quan tâm của lãnh đạo các cơ quan quản lý văn hóa, giảng viên nhiều trường đại học trên địa bàn TP.HCM cùng một số nhạc sĩ, ca sĩ Việt.

Buổi tọa đàm diễn ra trong bối cảnh cơ quan chức năng vừa có động thái quyết liệt nhằm chấn chỉnh hoạt động âm nhạc lệch chuẩn, đặc biệt trong giới ca sĩ và rapper trẻ. Vụ việc Jack bị đình chỉ hoạt động trên toàn quốc trong 9 tháng và phạt hành chính 55 triệu đồng, do hát nhạc dung tục tại một sự kiện mới đây, là ví dụ điển hình.

'Chạy theo thị hiếu dễ dãi, không đầu tư chuyên môn'

Phát biểu mở đầu buổi tọa đàm, PGS. TS Nguyễn Thị Mỹ Liêm, Phó Chủ tịch Hội Âm nhạc TP.HCM cho biết những năm qua, sự nhiễu loạn âm nhạc trên không gian mạng đã trở thành vấn nạn. Dù đã có nhiều bài viết, nghiên cứu, lý luận, phê bình... nhưng những nhiễu loạn, vi phạm thuần phong mỹ tục, truyền thống văn hóa Việt Nam trong thực tế vẫn thường xuyên xảy ra.

Không ít nghệ sĩ vẫn muốn gây sốc, tạo scandal, cố ý tác động vào công chúng bằng những tiết mục phản cảm để nổi tiếng. Công văn của Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy TP.HCM mới đây đã yêu cầu chấn chỉnh hoạt động âm nhạc có biểu hiện lệch chuẩn văn hóa.

Buổi tọa đàm với chủ đề “Vai trò, trách nhiệm của người hoạt động âm nhạc tại TP.HCM” diễn ra sáng 13/11 tại TP.HCM.

"Với mong muốn làm rõ trách nhiệm và vai trò của những người làm âm nhạc ở TP.HCM, nhất là trong khi chúng ta đang tập trung xây dựng nền công nghiệp văn hóa âm nhạc ở thành phố, Ban Thường vụ Hội Âm nhạc TP.HCM tổ chức buổi tọa đàm để làm rõ những tồn tại hiện nay, từ đó xác định trách nhiệm, vai trò của những người hoạt động âm nhạc, từng bước xây dựng nền công nghiệp văn hóa âm nhạc ở TP.HCM", Phó Chủ tịch Hội Âm nhạc TP.HCM trao đổi.

Tiếp đó, ThS. Nguyễn Thị Cẩm Lệ, Chuyên viên Phòng Nghệ thuật Sở VH-TT TP.HCM; Hội viên Chi hội Lý luận, Phê bình và Đào tạo Hội Âm nhạc TP.HCM, có bài tham luận mở đầu. Theo bà Cẩm Lệ, có nhiều nguyên nhân, khách quan lẫn chủ quan khiến cho vấn nạn nghệ sĩ sáng tác, biểu diễn nhạc dung tục, phản cảm ngày càng phổ biến. Trong đó, nhiều nhạc sĩ trẻ chạy theo thị hiếu dễ dãi của người nghe, sức hút của kinh tế nên không đầu tư nhiều trong chuyên môn, thẩm mỹ nghệ thuật.

"Tôi còn nhớ thầy tôi là cố GS Ca Lê Thuần từng dạy rằng thẩm mỹ nghệ thuật được cấu tạo bởi ba chiều: chiều rộng của sự hiểu biết, chiều cao của tư tưởng và chiều sâu của cảm xúc. Nhưng một bộ phận nhạc sĩ, ca sĩ trẻ ngày nay không những không rèn luyện 'chiều cao' về tư tưởng mà 'chiều rộng' của sự hiểu biết cũng hạn hẹp, hời hợt về chiều sâu cảm xúc. Cho nên các ca khúc của họ cứ nhàn nhạt, không có phong cách riêng, bài này giống giống bài kia. Người này giống giống người nọ và thậm chí là sử dụng các ngôn từ hết sức thô thiển, dung tục, phi nghệ thuật trong các ca khúc, nhất là trong các đoạn rap", bà Cẩm Lệ nói.

Ngoài ra, khán giả trẻ - những người thụ hưởng nghệ thuật nhưng dễ dãi, chủ yếu "đu trend", chạy theo đám đông mà không có sự chọn lọc.

Từ các nguyên nhân nói trên, bà Cẩm Lệ cho hay cần chú trọng vào công tác đào tạo toàn diện cho người sáng tác lẫn người thụ hưởng nghệ thuật. Công tác quản lý nhà nước cần ban hành, sửa đổi các văn bản quy phạm pháp luật một cách cụ thể hơn, chế tài mạnh mẽ hơn trong lĩnh vực hoạt động biểu diễn nghệ thuật trên sân khấu cũng như trên không gian mạng. Ngoài ra, cần có các quy định để các trang mạng xã hội có trách nhiệm với các bài đăng trên ứng dụng của mình nhằm hạn chế những bài đăng chứa những thông tin không phù hợp.

Vai trò của 'người gác cổng'

Trong khuôn khổ chương trình, TS Nguyễn Thị Ngọc Dung, Giảng viên Trường Đại học Sài Gòn; Hội viên Chi hội Lý luận, Phê bình và Đào tạo Hội Âm nhạc TP.HCM cho rằng từ hiện tượng ca khúc có nội dung phản cảm lan truyền trên mạng với tốc độ chóng mặt, nhìn nhận lại vai trò và vị trí của "người gác cổng" trong lĩnh vực nghệ thuật hiện nay là một điều cần thiết, từ đó rút ra những định hướng để điều chỉnh và phát triển cho tương lai.

Trong đó, "người gác cổng" đầu tiên và cũng là quan trọng nhất chính là người sáng tạo: ca sĩ, nhạc sĩ, nhà sản xuất âm nhạc, KOLs, Influencers...

Về mặt nghệ thuật, người sáng tạo có trách nhiệm trau dồi kỹ thuật sáng tác và tư duy nghệ thuật để tạo ra những tác phẩm có giá trị thẩm mỹ. Điều này đòi hỏi họ lao động nghệ thuật một cách nghiêm cẩn để cho ra đời các sản phẩm âm nhạc chất lượng, tinh tế về giai điệu, đặc sắc về hòa âm và sâu sắc về ca từ.

Ở góc độ đạo đức - giáo dục, những người này phải thúc đẩy giá trị nhân văn, hướng con người đến cái Chân - Thiện - Mỹ, gieo mầm lòng trắc ẩn, tình yêu thương và tư duy tích cực. Ngoài ra, người sáng tạo là một chủ thể pháp lý, phải tuân thủ tuyệt đối luật pháp của quốc gia nơi họ hoạt động và phát hành sản phẩm.

Tại buổi tọa đàm, các giảng viên, nhạc sĩ bức xúc về vấn nạn ca sĩ hát nhạc phản cảm. Trong đó, ca sĩ Jack bị "điểm danh".

Tại Việt Nam, hành vi phát tán nội dung vi phạm "thuần phong mỹ tục", nội dung độc hại, sai sự thật, hoặc gây ảnh hưởng tiêu cực đến trật tự xã hội đều là hành vi vi phạm có quy định trong Luật An ninh mạng, Luật Quảng cáo, và các Nghị định liên quan. Những người này không thể đổ lỗi cho "thuật toán" hay "thị hiếu khán giả". Do đó, trước khi có bất kỳ sự can thiệp nào của nền tảng hay nhà quản lý, người sáng tạo chính là "người gác cổng" đầu tiên và quan trọng nhất.

Chung quan điểm, NSƯT Hoàng Duẩn, Phó Trưởng Khoa Quản lý Văn hóa, nghệ thuật - Trường Đại học Văn hóa TP.HCM đề ra một số giải pháp. Theo ông, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cần hoàn thành Luật về Nghệ thuật biểu diễn với những quy định rõ ràng về nghệ thuật biểu diễn trong đó có âm nhạc, ca từ, trang phục, thế nào là vi phạm thuần phong mỹ tục, dung tục, quy định về nói lái, nói nhại, ẩn ý làm cho người khác hiểu nhầm...

Cơ quan quản lý nghệ thuật và nền tảng số cần hoàn thiện tiêu chí, quy trình xếp loại nội dung âm nhạc trực tuyến theo độ tuổi, phối hợp nền tảng tăng khả năng phát hiện/giảm phân phối khi sản phẩm có vi phạm.

"Những vụ việc gần đây cho thấy trước áp lực dư luận và chế tài đang trở thành động lực để các cá nhân, đơn vị và cả người nghe tự điều chỉnh. Chế tài nhất quán với cá nhân, tổ chức có sản phẩm âm nhạc vi phạm thuần phong mỹ tục trong các chương trình nghệ thuật cũng như trên không gian mạng như: cấm sóng, không mời biểu diễn, phạt hành chính đủ sức răn đe,... Tăng cường sử dụng công nghệ để công tác kiểm duyệt/hậu kiểm các sản phẩm âm nhạc trên môi trường số được thuận lợi, nhanh chóng. Khuyến khích, tài trợ sáng tác phát hành các sản phẩm âm nhạc dành cho thiếu nhi vừa hấp dẫn, vừa có giá trị", NSƯT Hoàng Duẩn trao đổi.

Ở góc độ ca sĩ, Duy Mạnh chia sẻ nhiều năm trước, anh là một trong những người theo đuổi đề tài âm nhạc về xã hội. Anh từng viết bản Kiếp đỏ đen và nhiều bài hát khác, với mục đích cuối cùng là khuyên mọi người tránh xa cờ bạc, tệ nạn xã hội.

"Tuy nhiên, những bài hát đó chỉ phục vụ cho một nhóm đối tượng khán giả thôi. Còn khi biểu diễn phục vụ cộng đồng, tôi ít khi hát. Gần đây, tôi tiếp xúc và làm việc chung với nhiều nhạc sĩ, rapper trẻ. Họ có cái tôi rất lớn. Có lần, tôi mời một rapper (không tiện nói trên) để collab. Trong bài hát, tôi muốn xưng hô 'tôi - em' nhưng bạn này lại muốn đổi thành 'mày - tao'. Lúc đó, tôi giải thích rằng nếu xưng hô như vậy trong bài hát là không phù hợp, yêu cầu sửa. Bạn nói lại rằng: 'Đó là chất của em, như vậy mới ngầu'. Bên cạnh một số rapper giỏi, cũng không ít người dùng các bản rap để công kích, đấu đá nhau", anh chia sẻ.

An Anh