Nghị quyết 72: Bước ngoặt quan trọng trong chăm sóc sức khỏe nhân dân

Tổng Bí thư Tô Lâm vừa thay mặt Bộ Chính trị ký ban hành Nghị quyết số 72-NQ/TW "Về một số giải pháp đột phá, tăng cường bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân".

Nghị quyết có nhiều mục tiêu liên quan thiết thực đến người dân. Đó là, người dân được tiếp cận dịch vụ y tế có chất lượng, hướng tới chăm sóc sức khỏe toàn diện. Từ năm 2026 được khám sức khỏe định kỳ hoặc khám sàng lọc miễn phí ít nhất mỗi năm 1 lần, được lập sổ sức khỏe điện tử để quản lý sức khỏe theo vòng đời, từng bước giảm gánh nặng chi phí y tế…

Đến năm 2030, người dân được miễn viện phí ở mức cơ bản trong phạm vi quyền lợi bảo hiểm y tế theo lộ trình; 100% trạm y tế cấp xã được đầu tư cơ sở vật chất, thiết bị y tế, nhân lực theo chức năng, nhiệm vụ. Đến năm 2026, tỷ lệ bao phủ bảo hiểm y tế đạt trên 95% dân số, đến năm 2030 đạt bao phủ bảo hiểm y tế toàn dân; phát triển các loại hình bảo hiểm sức khỏe… Tầm nhìn đến năm 2045, Việt Nam có hệ thống y tế hiện đại, công bằng, hiệu quả, bền vững, lấy phòng bệnh làm ưu tiên hàng đầu, đáp ứng yêu cầu chăm sóc sức khỏe ngày càng cao và đa dạng của nhân dân…

Nhiều ý kiến của các chuyên gia khẳng định, các nội dung của Nghị quyết mang ý nghĩa nhân văn và có tính khả thi.

Về phía người dân, việc được hưởng lợi trực tiếp từ Nghị quyết 72 cũng mang đến nhiều kỳ vọng sẽ được chăm sóc sức khỏe tốt hơn.

“Theo chủ trương, từ năm 2026 được khám sức khỏe định kỳ mỗi năm một lần. Chúng tôi mong được khám tổng thể trong một lần, thay vì phải đi nhiều lần mới kiểm tra được sức khỏe. Nếu cơ sở y tế được trang bị tốt hơn, thì người dân càng biết ơn sự quan tâm của Đảng và Nhà nước”, bà Nguyễn Thị Hoa, 1 người dân ở Phú Thọ bày tỏ.

Với những người dân ở vùng khó khăn, ít có điều kiện được tiếp cận với dịch vụ y tế, chính sách này càng có ý nghĩa hơn văn hơn cả. "Mỗi năm được đi khám sức khỏe một lần thì mừng lắm, như thế mình cũng biết được sức khỏe của mình thế nào, nếu phát hiện mắc bệnh gì thì được chữa sớm để sống khỏe", chị Hoàng Thị Thê ở xã Bảo Yên, tỉnh Lào Cai nói.

Y tế cơ sở: Mắt xích quyết định thành bại của Nghị quyết 72

Nguyên Thứ trưởng Bộ Y tế PGS.TS Nguyễn Viết Tiến nhận định, đây thực sự là những đột phá trong công tác chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân. Đặc biệt hơn khi sức khỏe người dân lần đầu tiên trở thành trung tâm của chính sách. Nhưng ông nhấn mạnh, những mục tiêu lớn không thể nóng vội khi nguồn lực còn hạn chế: “Khám bệnh miễn phí chẳng hạn, trước mắt chỉ nên triển khai ở mức cơ bản để phát hiện các bệnh dễ nhận biết. Sau đó, với nhóm nguy cơ cao mới làm sâu hơn. Khi kinh tế phát triển, ta mới mở rộng sàng lọc theo nhóm tuổi, nhóm bệnh. Làm như thế mới bài bản, khoa học và nhân văn”.

Người dân khám chữa bệnh bảo hiểm y tế tại Hà Nội (Ảnh: Internet)

Theo nguyên thứ trưởng Bộ Y tế PGS.TS Nguyễn Viết Tiến, để Nghị quyết đi vào đời sống, cần sự đồng lòng của cả hệ thống chính trị và người dân: “Đây không chỉ là việc của ngành y tế mà là nhiệm vụ chung của toàn xã hội”.

Từng nhiều năm trực tiếp “cầm tay chỉ việc” cho bác sĩ tuyến dưới, ông cho rằng nền móng của mọi chính sách chính là y tế cơ sở. Khoảng cách kỹ thuật giữa tuyến trên và tuyến dưới đang dần được thu hẹp: “Trước đây, tuyến huyện không thể mổ nội soi túi mật, nhưng giờ làm được. Lĩnh vực sản khoa cũng vậy, nhiều kỹ thuật khó được triển khai, tai biến trong sinh đẻ được hạn chế. Người bệnh được hưởng lợi trực tiếp từ sự phát triển đó”.

Để củng cố hơn nữa, Nguyên Thứ trưởng Bộ Y tế PGS.TS Nguyễn Viết Tiến đề nghị, lãnh đạo địa phương phải coi chăm sóc sức khỏe nhân dân là ưu tiên; cán bộ y tế cơ sở cần học tập suốt đời; tuyến trên có trách nhiệm chuyển giao kỹ thuật và Bộ Y tế phải khen thưởng nơi làm tốt, nhắc nhở nơi lơ là.

Từ thực tế vùng cao Lào Cai, bác sĩ CKII Phạm Hồng Việt – Bệnh viện Đa khoa khu vực Bảo Yên khẳng định, quan điểm chỉ đạo của Nghị quyết chuyển từ tư duy tập trung khám bệnh, chữa bệnh sang chủ động phòng bệnh, chú trọng bảo vệ, chăm sóc, nâng cao sức khỏe toàn diện, liên tục theo vòng đời là hoàn toàn phù hợp với thực tiễn hiện nay, khi các bệnh không lây nhiễm như ung thư, tim mạch, tiểu đường, tăng huyết áp... có xu hướng gia tăng.

Để thực hiện được những mục tiêu cơ bản, đối với tuyến y tế cơ sở, NQ nêu rõ cần củng cố, nâng cao năng lực đồng bộ cho trạm y tế cấp xã về nhân lực, bảo đảm cơ cấu, đủ số lượng bác sĩ theo chức năng, nhiệm vụ; bảo đảm cơ sở vật chất, thuốc, thiết bị y tế cơ bản, nhất là ở vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn, biên giới, hải đảo. Trong giai đoạn 2025 - 2030, mỗi năm các địa phương luân phiên, luân chuyển, điều động ít nhất 1.000 bác sĩ về làm việc có thời hạn tại trạm y tế cấp xã; bổ sung bác sĩ cơ hữu tại trạm y tế cấp xã, đến năm 2030 có đủ bác sĩ theo chức năng, nhiệm vụ. Mỗi trạm y tế cấp xã được đầu tư đủ thiết bị y tế cơ bản theo quy định.

"Đây đều là những giải pháp rất quan trọng với tuyến y tế cơ sở, bởi chỉ có nâng cao năng lực cho tuyến này thì mới đưa dịch vụ y tế đến tận người dân, mới quản lý tốt sức khỏe toàn dân bằng công nghệ số. Khi tuyến dưới mạnh, người dân được khám định kỳ, tránh được tình trạng để bệnh nặng mới chữa và như thế dần dần chúng ta sẽ nâng cao thể lực, trí lực, tầm vóc và tuổi thọ khỏe mạnh của nhân dân", BS CKII Phạm Hồng Việt nói.

Dự phòng phải mạnh – chìa khóa giảm gánh nặng bệnh tật

Là một chuyên gia y tế dự phòng, PGS.TS Trần Đắc Phu – nguyên Cục trưởng Cục Y tế dự phòng cho rằng, quan điểm chuyển từ khám bệnh, chữa bệnh sang chủ động phòng bệnh là một định hướng lớn của y tế hiện đại, phù hợp với xu thế toàn cầu và yêu cầu thực tiễn ở nước ta. Theo ông để giảm gánh nặng bệnh tật như Nghị quyết 72 đặt ra, phải phòng bệnh từ sớm, từ xa, ngay tại cơ sở. Nhưng muốn làm được, cần tháo gỡ hàng loạt điểm nghẽn.

Ông chỉ rõ, nhiều địa phương được trang bị máy móc hiện đại nhưng thiếu kinh phí vận hành, dẫn đến tình trạng “máy có mà không chạy”. Trong khi đặc thù của y tế dự phòng là liên tục cập nhật kỹ thuật, công nghệ, nếu đầu tư dàn trải, chỉ vài năm sau thiết bị đã lỗi thời: “Đầu tư có trọng tâm, trọng điểm mới thực sự hiệu quả. Tuyến nào cần cái gì thì trang bị cái đó, tránh rải nguồn lực khiến thiết bị nhanh lạc hậu, vận hành không hết công suất”.

Bên cạnh đó, y tế dự phòng vốn không tạo ra nguồn thu ngoài lương nên khó giữ chân nhân lực. Cần chính sách đãi ngộ riêng, coi đây là lực lượng nòng cốt trong bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Quan trọng không kém là nhận thức: nếu chính quyền địa phương chưa coi dự phòng là nhiệm vụ trọng yếu, nếu người dân còn thờ ơ với tiêm chủng, vệ sinh môi trường, bỏ thuốc lá, hạn chế rượu bia…, thì khó giảm bệnh tật.

“Phòng bệnh không chỉ là trách nhiệm của ngành y tế, mà là của toàn xã hội” - PGS Trần Đắc Phu nhấn mạnh.

Theo ông, chính những điều này lý giải vì sao đầu tư phải có trọng tâm. Không thể rải tiền mua máy cho mọi nơi, để rồi không vận hành; không thể vừa thiếu người vừa thiếu chính sách đãi ngộ.

Nghị quyết 72 đã mở ra hướng đi đúng, toàn diện và nhân văn. Nhưng để khát vọng ấy thành hiện thực, không chỉ cần ý chí chính trị mà còn đòi hỏi từng cấp, từng ngành biến chủ trương thành việc làm cụ thể: củng cố y tế cơ sở, đầu tư đúng trọng tâm cho dự phòng, tạo cơ chế giữ chân nhân lực. Khi những mắt xích đó vận hành đồng bộ, mục tiêu “phòng bệnh từ sớm, từ xa, từ cơ sở” mới thật sự gắn chặt với cuộc sống hằng ngày của người dân.

Phạm Trang, Đinh Trang/VOV2