Nghị quyết 98 sửa đổi tạo đà tăng trưởng thần tốc cho TP.HCM

TP.HCM đang đứng trước yêu cầu cấp bách phải hoàn thiện và nâng tầm thể chế để tương xứng với vị thế mới sau sáp nhập và đáp ứng các nhiệm vụ phát triển. Việc sửa đổi, bổ sung Nghị quyết 98 - phiên bản “Nghị quyết 98 cộng” - được xem là bước đi quan trọng nhằm gỡ các nút thắt, khơi thông nguồn lực và tạo đột phá cho siêu đô thị lớn nhất cả nước.

Theo đại biểu Quốc hội (QH) Đỗ Đức Hiển, Ủy viên Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của QH, phiên bản “Nghị quyết 98 cộng” khi kết hợp với các cơ chế, chính sách đặc thù hiện hành dành cho TP.HCM sẽ tạo một hành lang pháp lý toàn diện hơn, đủ sức cạnh tranh, giúp TP.HCM phát triển bền vững, khẳng định vị trí đầu tàu, dẫn dắt vùng Đông Nam Bộ, Tây Nam Bộ và đóng góp mạnh mẽ hơn cho cả nước trong giai đoạn mới.

. Phóng viên: TP.HCM đề xuất sửa đổi, bổ sung Nghị quyết 98 - được xem là “Nghị quyết 98 cộng”. Theo ông, việc sửa đổi này có ý nghĩa gì cho sự phát triển của TP.HCM trong giai đoạn mới?

+ Ông Đỗ Đức Hiển: Để thể chế hóa các nghị quyết của Bộ Chính trị về phương hướng, nhiệm vụ phát triển TP.HCM, trong hai nhiệm kỳ gần đây, QH đã ban hành hai nghị quyết về các cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP là Nghị quyết 54/2017 và sau đó là Nghị quyết 98/2023.

Điều này thể hiện sự tin tưởng và kỳ vọng của Đảng, Nhà nước đối với một TP luôn tràn đầy tinh thần đổi mới, khát vọng phát triển và trách nhiệm tiên phong trong sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội, củng cố quốc phòng an ninh và hội nhập quốc tế của đất nước.

Nghị quyết 98 với 44 cơ chế, chính sách đặc thù đã tạo cơ sở pháp lý vượt trội so với mặt bằng chung của cả nước, được coi là công cụ quan trọng nhằm gỡ vướng, tạo đột phá, khơi thông nguồn lực, kiến tạo để TP phát triển.

Điều đáng mừng là nhiều chính sách trong nghị quyết này đã được tiếp tục ghi nhận để áp dụng chính thức hoặc thí điểm tại một số TP khác như Hà Nội, Hải Phòng, Đà Nẵng… và được luật hóa trong các đạo luật chuyên ngành để áp dụng chung cho cả nước.

Có thể kể đến Luật PPP được sửa đổi, bổ sung năm 2025 đã mở rộng lĩnh vực PPP (chỉ trừ một số lĩnh vực) và không giới hạn quy mô đầu tư tối thiểu; hay Luật Ngân sách nhà nước năm 2025 đã nâng mức dư nợ vay không quá 120% thu ngân sách địa phương được hưởng; Luật Đất đai năm 2024 đã phân cấp thẩm quyền cho địa phương về thẩm quyền chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa…

Trong bối cảnh hiện nay cùng thực tiễn triển khai Nghị quyết 98, có thể thấy quá trình phát triển của TP.HCM, đặc biệt sau khi sắp xếp đơn vị hành chính vẫn còn tiềm ẩn nhiều “nút thắt”. Điều này khiến tăng trưởng chưa thật sự bền vững, hiệu quả đầu tư chưa tương xứng với tiềm năng, năng lực cạnh tranh quốc tế còn hạn chế.

Để giải quyết những nút thắt và tồn tại đó, việc TP.HCM đề xuất sửa đổi, bổ sung Nghị quyết 98 là rất cần thiết. Đây là bước hoàn thiện thêm về cơ sở pháp lý, là đòn bẩy chính sách quan trọng nhằm góp phần thực hiện mục tiêu tăng trưởng hai con số từ năm 2026.

Việc này còn giúp TP có đủ năng lực thực hiện vai trò đầu tàu trong giai đoạn phát triển mới; thúc đẩy tái cơ cấu nền kinh tế theo hướng hiệu quả hơn; tăng cường năng lực cạnh tranh quốc tế, bảo đảm phát triển bền vững; giải quyết tốt hơn các vấn đề về hạ tầng, môi trường; đặc biệt là đổi mới tư duy, nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ quản lý, đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số trong quản lý đô thị.

Đây cũng là cơ hội để TP.HCM tận dụng các thời cơ lớn từ hội nhập quốc tế, chuyển đổi số, tiến bộ của khoa học - công nghệ và xu hướng phát triển bền vững. Từ đó, vượt qua những thách thức nội tại, tạo động lực mạnh mẽ cho phát triển kinh tế - xã hội, có tính lan tỏa sâu rộng không chỉ đối với TP.HCM mà còn cho cả vùng và cả nước.

. Theo dự thảo trình Chính phủ thì thấy nhiều chính sách được kỳ vọng sẽ tạo đột phá cho TP trong giai đoạn tới?

+ Qua bước đầu nghiên cứu hồ sơ dự thảo nghị quyết do Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ QH, tôi nhận thấy các cơ chế, chính sách được đề xuất với nhiều nội dung. Trong đó, tập trung vào các vấn đề chủ yếu như mô hình phát triển đô thị theo định hướng giao thông công cộng (TOD); quản lý đô thị, tài nguyên và môi trường; ưu tiên thu hút nhà đầu tư chiến lược; thành lập khu thương mại tự do TP.HCM; cùng các quy định về tổ chức thực hiện, chuyển tiếp và lựa chọn pháp luật áp dụng trong trường hợp có xung đột.

Một số chính sách được mở rộng, làm sâu sắc hơn trên nền Nghị quyết 98 và nghị quyết về đường sắt đô thị như phát triển mô hình TOD và ngành, nghề ưu tiên thu hút nhà đầu tư chiến lược; một số khác được kế thừa, phát triển từ các nghị quyết thí điểm của địa phương khác, như cơ chế thành lập khu thương mại tự do đã có trong nghị quyết về TP Hải Phòng.

Một số nội dung được thể hiện lồng ghép trong các dự thảo luật và nghị quyết Chính phủ trình QH tại kỳ họp này, như Luật Quy hoạch (sửa đổi), Luật Đầu tư (sửa đổi) hay nghị quyết tháo gỡ khó khăn trong thi hành Luật Đất đai.

Dự thảo còn cập nhật những chính sách nhằm tháo gỡ vướng mắc và có những vấn đề đã đặt ra tại kỳ họp thứ 5 nhưng chưa được xử lý dứt điểm.

Nhìn tổng thể, các chính sách lần này bám sát chủ trương của Đảng, đặc biệt là Nghị quyết 31, Nghị quyết 24 và các nghị quyết trụ cột của Bộ Chính trị, với năm điểm nhấn đáng chú ý.

Thứ nhất, trao thêm thẩm quyền cho TP và các cơ quan trực thuộc quyết định, phê duyệt, cấp phép và tổ chức thực hiện các công việc trong nhiều lĩnh vực trọng điểm, bao gồm quy hoạch, đầu tư, đất đai, hạ tầng giao thông…

Chẳng hạn, TP được chủ động phê duyệt, điều chỉnh quy hoạch phân khu, quy hoạch chi tiết và chỉ tiêu sử dụng đất, được quyết định chủ trương đầu tư và lựa chọn nhà đầu tư đối với các dự án quan trọng. Đồng thời, phân cấp thẩm quyền cho TP trong quản lý, kiểm tra, giám sát, cấp phép và thu hồi giấy phép trong các lĩnh vực như hải quan, thuế, xây dựng, tài nguyên - môi trường. Các quy định này tăng tính chủ động và trách nhiệm của chính quyền TP trong giải quyết nhanh các vấn đề phát sinh thực tiễn, thu hút đầu tư và triển khai các mô hình quản trị mới phù hợp với đặc thù đô thị lớn.

Thứ hai, hoàn thiện trình tự, thủ tục hành chính theo hướng đơn giản hóa tối đa quy trình hành chính, giảm tầng nấc trung gian, rút ngắn thời gian xử lý, bảo đảm công khai, minh bạch gắn với tăng cường kiểm soát và trách nhiệm giải trình trong thực hiện các công việc, nhất là thủ tục đầu tư các dự án tại khu vực trọng điểm, khu công nghiệp, khu chế xuất, khu công nghệ cao, khu kinh tế và nhiều cơ chế hành chính vượt trội khác đối với khu thương mại tự do TP.HCM.

Có thể kể đến như nhà đầu tư nước ngoài được thành lập tổ chức kinh tế mà không cần dự án đầu tư và không phải xin giấy chứng nhận đăng ký đầu tư trước khi thành lập; chế độ hải quan ưu tiên cho doanh nghiệp đủ điều kiện, thống nhất đầu mối quản lý và cung cấp dịch vụ hành chính công… Đây là yếu tố quan trọng trong tạo môi trường đầu tư thông thoáng, mang tính cạnh tranh.

Thứ ba, tạo cơ chế để bổ sung, thu hút nguồn lực, phát huy tối đa tiềm năng, lợi thế và vị trí chiến lược của TP, nhất là sau khi mở rộng địa giới. Dự thảo quy định TP được ưu tiên đầu tư vào các dự án đường sắt địa phương và các dự án giao thông thuộc tuyến TOD từ nguồn giữ lại 100% số thu từ khai thác quỹ đất TOD. Bên cạnh đó là cho phép mở rộng phạm vi quỹ đất được sử dụng để thanh toán hợp đồng BT; mở rộng danh mục các dự án ưu tiên thu hút nhà đầu tư chiến lược…

Các quy định này tạo cơ chế đủ mạnh để TP có đủ nguồn lực, tháo gỡ điểm nghẽn về hạ tầng, tập trung vào các dự án lớn, trọng điểm, nhất là hạ tầng giao thông, hạ tầng số, khoa học công nghệ và logistics.

Thứ tư, thí điểm mô hình phát triển mới nhằm hình thành khu vực kinh tế đặc biệt, hội nhập sâu với khu vực và thế giới, thu hút nhân lực chất lượng cao, công nghệ tiên tiến và thúc đẩy đổi mới sáng tạo, nổi bật là cơ chế thành lập khu thương mại tự do TP.HCM.

Với các chính sách vượt trội về thẩm quyền và thủ tục thành lập, về mô hình tổ chức và cơ chế quản lý, về đất đai, chính sách về thuế và ưu đãi đầu tư… được tích hợp, mô hình khu thương mại tự do TP.HCM cho thấy một thiết kế khá đồng bộ thể chế - hạ tầng - chính sách ưu đãi - quản trị hành chính, hứa hẹn hình thành một thể chế thử nghiệm đột phá cho TP và cả nước.

Thứ năm, hoàn thiện cơ chế tổ chức thực hiện các cơ chế, chính sách đặc thù, bảo đảm phù hợp với yêu cầu mở rộng phạm vi, nội dung chính sách và thời gian thí điểm. Đáng chú ý là mở rộng thẩm quyền của TP trong đề xuất cơ chế, chính sách đặc thù cho khu thương mại tự do, bảo đảm tính linh hoạt, kịp thời trong xử lý các vấn đề phát sinh mà pháp luật và nghị quyết hiện hành chưa quy định.

Dự thảo cũng mở rộng phạm vi cho phép lựa chọn áp dụng không chỉ cơ chế, chính sách ưu đãi mà cả các trình tự, thủ tục thuận lợi hơn được quy định tại văn bản quy phạm pháp luật khác nhằm bảo đảm linh hoạt, thống nhất và hiệu quả trong quá trình thực thi, khuyến khích các cơ quan, tổ chức mạnh dạn áp dụng chính sách cải cách, đổi mới trong khuôn khổ pháp luật.

. Ông đánh giá thế nào về việc TP.HCM chỉ đề xuất sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị quyết 98 thay vì xây dựng một nghị quyết hoàn toàn mới?

+ Việc đề xuất sửa đổi, bổ sung Nghị quyết 98 lần này được thực hiện trong một bối cảnh khá đặc biệt, bởi kỳ họp này là kỳ họp thường kỳ cuối cùng của nhiệm kỳ QH khóa XV. Khối lượng công việc rất lớn, nhiều nội dung có ý nghĩa quan trọng chiến lược, bao quát hầu hết các lĩnh vực trọng yếu, trong đó nhiều vấn đề mới, biến động liên tục.

Do đó, tôi cho rằng việc chỉ sửa đổi, bổ sung một số điều mà không “làm mới hẳn” Nghị quyết 98 như một số đề xuất là lựa chọn phù hợp.

Như tôi đã phân tích ở trên, cùng với những cơ chế, chính sách đặc thù hiện có đã được QH cho phép áp dụng đối với TP.HCM, bao gồm cả chính sách về trung tâm tài chính… thì các cơ chế, chính sách được đề xuất bổ sung lần này sẽ tạo nên một hệ cơ chế, chính sách khá toàn diện, khi thực hiện tốt sẽ trở thành lợi thế cạnh tranh, khơi thông nguồn lực cho phát triển.

Các chính sách này cũng phù hợp và đồng bộ với mục tiêu của các chiến lược, quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội của cả nước và của vùng Đông Nam Bộ, Tây Nam Bộ, bảo đảm tinh thần TP.HCM vì cả nước, cả nước vì TP.HCM; TP là hạt nhân, cực tăng trưởng của vùng.

Chúng ta cũng cần lưu ý rằng những chính sách được đề xuất là những chính sách đặc thù, tạo đột phá và trong tình hình có nhiều cái mới, biến động nên việc thể hiện dưới hình thức văn bản nghị quyết thí điểm cũng là phù hợp. Mặt khác, đây cũng là vấn đề hết sức cấp bách đã, đang đặt ra đối với TP.HCM, nếu không thực hiện kịp thời sẽ làm giảm đi cơ hội phát triển.

Nếu được QH xem xét, thông qua tại kỳ họp này, tôi cho rằng Nghị quyết sửa đổi, bổ sung Nghị quyết 98 sẽ là động lực quan trọng, là điểm khởi đầu của một giai đoạn phát triển mới, phù hợp với mục tiêu xây dựng siêu đô thị hiện đại, nghĩa tình, sáng tạo, hiện thực hóa khát vọng phát triển đặt ra trong Nghị quyết Đại hội Đảng bộ TP.HCM lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030.

. Xin cảm ơn ông.

Nội dung: LÊ THOA - Thiết kế: KIM ANH - NGUYỆT NHI