Nghị quyết của Bộ Chính trị về giáo dục và đào tạo: 'Đột phá khẩu' thứ ba

Học sinh ôn tập cho kỳ thi vào lớp 10. (Ảnh: Thanh Tùng/TTXVN)

Có thể nói Nghị quyết số 71-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo là trụ cột thứ 5 để đưa dân tộc ta bước vào kỷ nguyên mới, tạo ra thế kiềng ba chân cho sự phát triển nhanh chóng, bền vững của đất nước cùng với Nghị quyết số 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia và Nghị quyết số 59-NQ/TW về hội nhập quốc tế trong tình hình mới.

Nghị quyết 57 + 59 + 71 = kiềng ba chân

Thay mặt Bộ Chính trị, ngày 22/8/2025, Tổng Bí thư Tô Lâm đã ký ban hành Nghị quyết số 71-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo.

Phải đặt Nghị quyết số 71 trong bối cảnh trước đó Bộ Chính trị đã ra Nghị quyết số 57-NQ/TW (ngày 22/12/2024) về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia và Nghị quyết số 59-NQ/TW (ngày 24/1/2025) về hội nhập quốc tế trong tình hình mới để hiểu sâu hơn về chiến lược đổi mới của Đảng ta trước thềm kỷ nguyên mới.

Cả ba Nghị quyết đều mang tinh thần đột phá.

Nghị quyết 59 được đánh giá là một quyết sách đột phá, đánh dấu bước ngoặt lịch sử trong tiến trình hội nhập quốc tế của đất nước, xác định hội nhập là động lực chiến lược để Việt Nam vững bước vào kỷ nguyên mới.

Còn Nghị quyết số 57 và Nghị quyết 71 ngay từ trong tên gọi đã có từ "đột phá” - đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia và đột phá phát triển giáo dục và đào tạo. Cả ba Nghị quyết đều đòi hỏi trước hết ở sự đổi mới tư duy.

Nghị quyết 57 xác định cần đổi mới tư duy xây dựng pháp luật bảo đảm yêu cầu quản lý và khuyến khích đổi mới sáng tạo, loại bỏ tư duy "không quản được thì cấm." Nhận thức của nhiều cấp, nhiều ngành, cán bộ, công chức và nhân dân về chuyển đổi số chưa đầy đủ và sâu sắc; nghiên cứu, ứng dụng khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo chưa có bước đột phá, chưa làm chủ được công nghệ chiến lược, công nghệ cốt lõi.

Nghị quyết 71 nhấn mạnh đột phá phát triển giáo dục và đào tạo phải bắt đầu từ đổi mới tư duy, nhận thức và thể chế. Tạo đột phá về nguồn lực, động lực và không gian mới cho phát triển giáo dục và đào tạo, nâng cao chất lượng; bảo đảm Nhà nước giữ vai trò chủ đạo, lấy đầu tư công dẫn dắt, thu hút nguồn lực xã hội cho hiện đại hóa toàn diện hệ thống giáo dục quốc dân.

Còn về “những việc cần làm ngay” trong hội nhập quốc tế ở giai đoạn mới, Tổng Bí thư Tô Lâm yêu cầu tư duy, nhận thức và hành động mới trong hội nhập quốc tế phải được quán triệt sâu rộng, đi vào cuộc sống. Nhận thức về chủ động, tích cực hội nhập quốc tế đồng bộ, toàn diện, sâu rộng và hiệu quả là một định hướng chiến lược lớn của Đảng.

Thí sinh ôn tập chuẩn bị cho kỳ thi. (Nguồn: TTXVN)

Mục tiêu cụ thể mà lãnh đạo Đảng ta đặt ra trong Nghị quyết 57 và Nghị quyết 71 liên quan chặt chẽ với nhau, có mối quan hệ tương hỗ với mục tiêu của Nghị quyết 59.

Nghị quyết 57: Tầm nhìn đến năm 2045, khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số phát triển vững chắc, góp phần đưa Việt Nam trở thành nước phát triển, có thu nhập cao. Việt Nam có quy mô kinh tế số đạt tối thiểu 50% GDP; là một trong các trung tâm công nghiệp công nghệ số của khu vực và thế giới; thuộc nhóm 30 nước dẫn đầu thế giới về đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số. Tối thiểu có 10 doanh nghiệp công nghệ số ngang tầm các nước tiên tiến.

Nghị quyết 71: Tầm nhìn đến năm 2045, Việt Nam có hệ thống giáo dục quốc dân hiện đại, công bằng và chất lượng, đứng vào nhóm 20 quốc gia hàng đầu thế giới. Nguồn nhân lực chất lượng cao, nhân tài khoa học, công nghệ trở thành động lực và lợi thế cạnh tranh cốt lõi của đất nước, góp phần đưa Việt Nam thành nước phát triển, có thu nhập cao. Phấn đấu ít nhất 5 cơ sở giáo dục đại học thuộc nhóm 100 đại học hàng đầu thế giới trong một số lĩnh vực theo các bảng xếp hạng quốc tế uy tín.

Hiện thực hóa thành công Nghị quyết 57 và Nghị quyết 71 tất yếu sẽ tạo điều kiện thuận lợi để đạt được các mục tiêu nêu ra trong Nghị quyết 59: hội nhập quốc tế sâu rộng về khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo, giáo dục-đào tạo… Nâng cao chất lượng, hiệu quả, tính đồng bộ, toàn diện của hội nhập quốc tế, tranh thủ tối đa các nguồn lực và điều kiện thuận lợi bên ngoài để xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ, tự lực, tự cường, phát triển nhanh, bền vững.

Tăng mạnh mức đầu tư

Nghị quyết 71 thẳng thắn nhìn nhận về những yếu kém của ngành giáo dục, đào tạo trong thời gian qua: chưa thực sự trở thành động lực then chốt cho sự phát triển bứt phá của đất nước. Cơ hội tiếp cận giáo dục còn thấp so với các nước phát triển; có sự chênh lệch lớn giữa các vùng miền, nhóm đối tượng. Đội ngũ nhà giáo, điều kiện cơ sở vật chất, trường lớp ở nhiều nơi không đáp ứng yêu cầu. Hệ thống giáo dục đại học, giáo dục nghề nghiệp phát triển manh mún, lạc hậu.

Một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng nói trên là nguồn lực đầu tư cho giáo dục còn thấp, chế độ, chính sách đối với nhà giáo còn bất cập.

Để khắc phục những yếu kém trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo, Bộ Chính trị đề ra nhiều quyết sách, trong đó có việc đổi mới mạnh mẽ thể chế, tạo cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội cho phát triển giáo dục và đào tạo.

Điểm mới nổi bật trong Nghị quyết 71 là tập trung giải quyết là vấn đề đầu tư - “có thực mới vực được đạo”: chi ngân sách nhà nước cho giáo dục và đào tạo phải đạt tối thiểu 20% tổng chi ngân sách nhà nước, trong đó phân bổ chi đầu tư đạt ít nhất 5% tổng chi ngân sách nhà nước và chi cho giáo dục đại học đạt ít nhất 3% tổng chi ngân sách nhà nước; ưu tiên đầu tư cho giáo dục đại học.

Thí sinh tham gia một kỳ thi. (Ảnh: Thu Hoài/TTXVN)

Cụ thể, tập trung hoàn thiện các quy định pháp luật để kịp thời tháo gỡ các điểm nghẽn, nút thắt về thể chế, cơ chế, chính sách; nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác xây dựng và thực thi pháp luật; thúc đẩy đổi mới sáng tạo và kiến tạo phát triển giáo dục và đào tạo.

Có chính sách ưu đãi đặc thù, vượt trội cho đội ngũ nhà giáo; nâng phụ cấp ưu đãi nghề đối với cơ sở giáo dục mầm non và phổ thông lên tối thiểu 70% cho giáo viên, tối thiểu 30% cho nhân viên, 100% cho giáo viên ở khu vực đặc biệt khó khăn, biên giới, hải đảo, vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Bảo đảm quyền tự chủ đầy đủ, toàn diện cho các cơ sở giáo dục đại học, cơ sở giáo dục nghề nghiệp không phụ thuộc vào mức độ tự chủ tài chính.

Đổi mới căn bản cơ chế, chính sách tài chính và đầu tư cho giáo dục, đào tạo.

Mở rộng các chính sách hỗ trợ tài chính, tín dụng ưu đãi cho người học, không để học sinh, sinh viên nào bỏ học vì điều kiện tài chính.

Nâng chuẩn cơ sở giáo dục ở tất cả cấp học, quy định diện tích tối thiểu, quy chuẩn, tiêu chuẩn từng bước tiệm cận khu vực, quốc tế.

Ưu tiên dành quỹ đất sạch, cho phép chuyển đổi linh hoạt mục đích sử dụng đất sang đất giáo dục; tập trung giải phóng mặt bằng, giao đất sạch cho các dự án giáo dục, đào tạo. Không thu tiền sử dụng đất, giảm tiền thuê đất, tiền thuế đất đối với các cơ sở giáo dục trong nước./.

(TTXVN/Vietnam+)