Nghi vấn FAM bị lừa đảo bởi 'cò' cầu thủ nhập tịch

Trong bài viết của mình trên Malaysia Kini, cây bút Nadeswaran chia sẻ một nhà môi giới có liên quan đến vụ bê bối nhập tịch của 7 cầu thủ nhập tịch Malaysia bị FIFA xử phạt. Nghi ngờ của Nadeswaran bắt nguồn từ một tuyên bố của Liên đoàn bóng đá Malaysia (FAM) nêu rằng tất cả các hình phạt mà FIFA áp dụng đối với các tài liệu giả mạo đều là do "lỗi hành chính" của nhân viên FAM.

7 cầu thủ nhập tịch của đội tuyển quốc gia Malaysia bị FIFA cấm thi đấu 12 tháng đã đẩy bóng đá nước này vào tâm bão tranh luận. Trong làn sóng chỉ trích và nghi ngờ, Nadeswaran nêu giả thiết một nhà môi giới (thường gọi là “cò”) đã đóng vai trò then chốt trong chuỗi sự kiện dẫn tới khủng hoảng. Theo đó, người này giới thiệu danh sách cầu thủ nhập tịch, chuyển bộ giấy tờ ban đầu và có thể ảnh hưởng đến nhịp xử lý hồ sơ từ phía FAM.

Nền tảng cho lập luận ấy xuất phát từ chính các thông tin FAM công bố, nơi từng mô tả “lỗi hành chính” khi nhân viên nhận nhầm tài liệu từ một “đại lý” thay vì văn bản chính thức do Cục Đăng ký Quốc gia cung cấp. Một chi tiết nhỏ về quy trình đã phát sinh ra câu hỏi, liệu sự nhầm lẫn là sơ suất cá nhân, hay là dấu hiệu cho thấy cỗ máy kiểm soát chất lượng đã trao quá nhiều quyền cho những bàn tay ở bên ngoài?

Có nhiều nghi ngờ FAM bị "cò" 7 cầu thủ nhập tịch qua mặt. Ảnh: NST.

Nadeswaran cũng chỉ ra điểm yếu quan trọng: chất lượng của chứng cứ. Lãnh đạo cơ quan đăng ký từng thừa nhận không thể truy xuất bản khai sinh gốc của ông bà nội ngoại một số cầu thủ. Vì thế, cơ quan này cấp các bản sao chính thức dựa trên bằng chứng thứ cấp. Khi nền tảng huyết thống phải dựng từ mảnh ghép gián tiếp, rủi ro sai số tăng lên ở từng chốt chặn: truy lục, dịch thuật, hợp pháp hóa lãnh sự, thậm chí là cách hiểu thuật ngữ pháp lý.

Trong trường hợp đó, giả thiết về vai trò nổi bật của một nhà môi giới càng được chú ý, bởi chính những người quen “đi chợ hồ sơ” thường đảm nhiệm công việc gom, sắp xếp, và thúc đẩy tiến độ.

Theo kịch bản Nadeswaran phác thảo, “cò” đã giới thiệu 7 cầu thủ gồm Facundo Garces, Imanol Machuca, Hector Hevel, Gabriel Palmero, Rodrigo Holgado, Joao Figueiredo và Jon Irazabal, kèm bộ hồ sơ ban đầu. FAM tiếp nhận, rà soát, rồi chuyển tiếp lên cấp có thẩm quyền theo quy chế. Trong thực tế bóng đá quốc tế, một chuỗi như vậy không hiếm, khi nhiều liên đoàn dựa vào mạng lưới đại diện khi tìm kiếm cầu thủ hội đủ điều kiện tư cách thi đấu thông qua quan hệ huyết thống.

Đội tuyển Malaysia đã tung 7 cầu thủ nhập tịch ra sân trong trận thắng khách Việt Nam 4-0 bị cáo buộc gian lận giấy tờ. Ảnh: CCT.

Tuy nhiên, ranh giới giữa “giới thiệu cơ hội” và “can thiệp sâu vào hồ sơ” là một sợi chỉ mỏng. Nếu nhà môi giới tham gia soạn thảo, hợp thức hóa, hay chủ động nộp tài liệu, quy trình sẽ đối diện với nguy cơ lệch chuẩn trừ khi có các lớp kiểm tra độc lập và nhật ký phê duyệt được lưu vết minh bạch.

Khía cạnh kinh tế cho thấy vì sao mắt xích trung gian dễ phình to. Thị trường môi giới vận hành bằng phí dịch vụ và hoa hồng, nên những thương vụ chuyển nhượng thông thường áp dụng mức phần trăm đáng kể, còn các ca cầu thủ nhập tịch lại phát sinh chi phí đặc thù như truy vết hộ tịch qua nhiều thế hệ, xác minh cư trú, chuẩn hóa dịch thuật tư pháp, công chứng và hợp pháp hóa lãnh sự.

Trong bức tranh ấy, như cây bút Nadeswaran nhận định, bên trung gian có thể hưởng lợi nhiều nhất, trong khi danh tính và phạm vi ủy thác chưa được FAM công khai. Chính khoảng trống ấy nuôi dưỡng hoài nghi và đẩy áp lực minh bạch từ công chúng lên cao.

FIFA đã ban hành lệnh treo giò 7 cầu thủ nhập tịch Malaysia có hồ sơ không hợp lệ. Ảnh: CCT.

Về khung pháp lý, FIFA xác định ba con đường chính để đủ tư cách khoác áo đội tuyển quốc gia, bao gồm nơi sinh, quan hệ huyết thống trực hệ, hoặc cư trú đủ thời hạn. Trường hợp dựa vào huyết thống đòi hỏi giấy tờ chính thức chứng minh mối liên hệ với cha mẹ hoặc ông bà. Khi thiếu hồ sơ gốc, việc dựa vào trích lục và bằng chứng thứ cấp buộc phải có chuỗi kiểm chứng độc lập, dấu vết kiểm tra chéo nhất quán, và tiêu chuẩn thống nhất giữa các bên liên quan. Một “lỗi hành chính” nhỏ có thể tạo hiệu ứng domino nếu các bước thẩm tra bị rút ngắn vì áp lực thời gian hoặc động cơ thành tích.

FAM cho biết đã nộp kháng cáo và bày tỏ hy vọng gỡ bỏ án phạt cho 7 cầu thủ nhập tịch. Thông thường, một hồ sơ kháng cáo thuyết phục phải đánh trúng ba mũi: bổ sung chứng cứ gốc ở mức tối đa, trình bày mạch lạc các chốt kiểm soát nội bộ, và làm rõ vai trò của bên thứ ba, nếu có, từ khoảnh khắc đề xuất cầu thủ đến thời điểm nộp tài liệu.

Bên cạnh đó, việc tái thiết quy trình là điều nên làm ngay, là buộc xác nhận nguồn tài liệu trực tiếp với cơ quan gốc; lưu trữ bản điện tử có xác thực; ghi nhận nhật ký chuyển giao để tránh trộn lẫn giấy tờ do đại lý cung cấp; công bố chuẩn mực sử dụng môi giới, bao gồm tên, phạm vi công việc, mức thù lao, trách nhiệm pháp lý.

FAM đã kháng cáo lên FIFA nhưng cơ hội thành công không cao. Ảnh: NST.

Ở bình diện truyền thông, điều công chúng cần không phải là những cụm từ chung chung. FAM có thể giải thích vì sao phải dùng bằng chứng thứ cấp, cơ sở pháp lý cho từng loại tài liệu, tiêu chí đánh giá tư cách thi đấu, cũng như kế hoạch khắc phục để ngăn tái diễn. Khi quy trình được trình bày sáng sủa, tranh luận sẽ dịch chuyển từ nghi ngờ cá nhân sang thảo luận chính sách, lành mạnh hơn cho hệ sinh thái bóng đá.

Dù kết quả kháng cáo cuối cùng ra sao, bài học rút ra đã rõ: hồ sơ tư cách cầu thủ nhập tịch phải được dựng trên nền chứng cứ vững chắc, còn mọi “đường tắt” thông qua “cò” chỉ thực sự an toàn khi được ràng buộc bởi minh bạch, kiểm soát độc lập và trách nhiệm giải trình đến từng dấu mộc, chữ ký.

ANH NHẬT