Nghịch lý: Quốc gia mạnh nông nghiệp nhưng sữa phụ thuộc 60% vào nhập khẩu
Ngành sữa Việt Nam đang phụ thuộc lớn vào nguyên liệu nhập khẩu, chỉ tự chủ được 40% sữa tươi. Các chuyên gia và doanh nghiệp, cho rằng để đạt mục tiêu tự chủ 70% vào năm 2030, cần có một hệ thống chính sách đột phá hỗ trợ toàn diện cho người chăn nuôi và doanh nghiệp.
Nghịch lý và cơ hội trên "sân nhà"
Tại hội thảo "Phát triển ngành sữa Việt Nam giai đoạn năm 2030 tầm nhìn đến 2045" do Viện Nghiên cứu chiến lược chính sách (Bộ Công Thương) tổ chức ngày 12/8, các chuyên gia đã chỉ ra một nghịch lý lớn, đó là một quốc gia có thế mạnh nông nghiệp nhưng lại phụ thuộc quá lớn vào nguồn sữa nhập khẩu.
Theo báo cáo, sản lượng sữa tươi nguyên liệu trong nước hiện mới chỉ đáp ứng được khoảng 40% nhu cầu sản xuất. Hệ quả là trong năm 2024, Việt Nam đã phải nhập khẩu hơn 1,1 tỷ USD sữa và các sản phẩm từ sữa.
Đại biểu dự hội thảo
Trong khi đó, tiềm năng của thị trường nội địa là rất lớn. Mức tiêu thụ sữa bình quân đầu người ở Việt Nam hiện khoảng 36 lít/năm, trong khi mức trung bình của thế giới là 100 lít/năm. Đây chính là dư địa tăng trưởng cho ngành sữa nếu có thể chủ động được nguồn cung.
Để đạt được mục tiêu chiến lược là sản xuất 4 tỷ lít sữa tươi và đáp ứng 70% nguồn nguyên liệu vào năm 2030, các chuyên gia cho rằng cần một hệ thống giải pháp đồng bộ và quyết liệt.
Theo Tiến sĩ Trần Quang Trung, Chủ tịch Hiệp hội sữa Việt Nam, bước đi đầu tiên và quan trọng nhất là phải có một chiến lược tổng thể về vùng chăn nuôi.
Ông Trần Quang Trung -Chủ tịch Hiệp hội sữa Việt Nam
"Trước hết, chúng ta phải có vùng quy hoạch cho chăn nuôi bò sữa. Ngoài ra, chúng ta tạo nguồn thức ăn sinh khối, xử lý môi trường. Chúng ta đầu tư khoa học thiết bị, công nghệ, dây chuyền chăn nuôi và tạo giống bò năng suất chất lượng cao", TS Trần Quang Trung nói.
Phát triển chăn nuôi nông hộ và hợp tác xã
Bên cạnh trang trại lớn, vai trò của các nông hộ là không thể thiếu. Tiến sĩ Nguyễn Xuân Dương, Chủ tịch Hội Chăn nuôi Việt Nam, cho rằng Việt Nam có thể tăng quy mô đàn bò sữa lên 4-5 lần (hiện chỉ có 330.000 con) nếu phát huy được thế mạnh của hộ chăn nuôi quy mô nhỏ và vừa: "Chúng ta không thể bỏ chăn nuôi quy mô nông dân từ 20-50 con, đây là bài học kinh điển mà Hàn Quốc, Đài Loan (Trung Quốc) thành công. Sau đó, là phát triển chăn nuôi hợp tác xã...".
Việt Nam có đủ điều kiện để tự chủ hoàn toàn nguồn nguyên liệu sữa tươi trong nước, ảnh DNCC
Từ góc độ doanh nghiệp, ông Ngô Minh Hải – Chủ tịch HĐQT Tập đoàn TH- True Milk, khẳng định Việt Nam hoàn toàn có thể tự chủ nguồn sữa tươi, vấn đề là cần "quyết tâm và chính sách đủ mạnh".
Ông kiến nghị một loạt chính sách tài chính cụ thể như: Áp dụng thuế VAT 0% cho sữa tươi nguyên liệu, trợ giá cho các dự án công nghệ cao, và đặc biệt là chính sách đất đai để tạo quỹ đất đủ lớn.
Đồng thời, cần có cơ chế để doanh nghiệp lớn và nông dân liên kết chặt chẽ. Doanh nghiệp sẽ đóng vai trò dẫn dắt, chuyển giao công nghệ và bao tiêu sản phẩm.
