Nghiên cứu nâng cao hiệu quả phòng chống tác hại thuốc lá

Trong bối cảnh thuốc lá tiếp tục là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong và bệnh tật trên toàn cầu, tỉnh Bắc Kạn đã và đang triển khai các nghiên cứu chuyên sâu, làm rõ thực trạng sử dụng thuốc lá và hiệu quả các chính sách phòng chống tác hại thuốc lá trên địa bàn.

 Hoạt động thảo luận nhóm về phòng chống tác hại của thuốc lá được tổ chức tại huyện Chợ Mới.

Hoạt động thảo luận nhóm về phòng chống tác hại của thuốc lá được tổ chức tại huyện Chợ Mới.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi năm có hơn 8 triệu người tử vong do các bệnh liên quan đến thuốc lá, trong đó gần 1,2 triệu ca là người không hút nhưng bị phơi nhiễm khói thuốc thụ động. Tại Việt Nam, dù tỷ lệ hút thuốc có xu hướng giảm trong 10 năm qua, nhưng với khoảng 40.000 ca tử vong mỗi năm liên quan đến thuốc lá, con số này dự báo có thể lên tới 70.000 ca vào năm 2030 nếu không có các biện pháp can thiệp quyết liệt.

Trước thực trạng đó, tỉnh Bắc Kạn đã chủ động xây dựng và triển khai đề tài nghiên cứu khoa học cấp cơ sở “Thực trạng sử dụng thuốc lá ở người từ 15 tuổi trở lên và công tác phòng chống tác hại của thuốc lá tại tỉnh Bắc Kạn năm 2024”. Đề tài do các bác sĩ Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh làm chủ nhiệm, phối hợp cùng nhiều cơ quan, ban ngành thực hiện trong năm 2024.

Nhóm các bác sĩ thực hiện nghiên cứu cho biết, đề tài sử dụng các phương pháp điều tra định lượng và định tính, tập trung khảo sát trên 2.400 người dân từ 15 tuổi trở lên tại ba huyện Chợ Mới, Chợ Đồn và Na Rì. Nội dung nghiên cứu bao gồm đánh giá thực trạng sử dụng thuốc lá (cả chủ động và thụ động), mức độ tiếp xúc với môi trường có khói thuốc, nhận thức về tác hại của thuốc lá và thực trạng triển khai Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá.

Một số phát hiện bước đầu cho thấy: Tỷ lệ hút thuốc lá ở nam giới tại Bắc Kạn hiện khoảng 38,9%, ở nữ giới là 1,5%, thấp hơn mức trung bình toàn quốc, song vẫn đáng lo ngại. Đặc biệt, có tới 7,5% người bắt đầu hút thuốc khi chưa đủ 15 tuổi cho thấy nguy cơ lan rộng trong giới trẻ. Cùng với đó, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử, một hình thức mới đang ngày càng phổ biến đã lên tới 1,7%.

Ngoài ra, kết quả khảo sát từ các cơ quan, đơn vị hành chính, khách sạn, nhà hàng, trường học… trên toàn tỉnh cũng phản ánh rõ mức độ tuân thủ Luật Phòng chống tác hại của thuốc lá vẫn còn chưa đồng đều. Dù 100% cơ quan hành chính và trường học thực hiện nghiêm quy định cấm hút thuốc, nhưng tại các địa điểm công cộng như quán cà phê, khách sạn hay nhà hàng, khói thuốc vẫn hiện diện phổ biến.

Điểm nổi bật của đề tài không chỉ ở việc cung cấp con số chính xác về tình trạng sử dụng thuốc lá mà còn xác định những rào cản khiến các chính sách phòng chống chưa thực sự phát huy hiệu quả.

Theo nhóm nghiên cứu, một trong những nguyên nhân là người dân chưa thực sự hiểu rõ Luật Phòng chống tác hại thuốc lá cũng như các chế tài xử phạt. Chỉ khoảng 48,75% người được hỏi sẵn sàng thực hiện theo luật, trong khi 37,75% mong muốn bỏ thuốc nhưng thiếu hỗ trợ cần thiết. Ngoài ra, nhận thức sai lệch và sự chấp nhận văn hóa hút thuốc trong cộng đồng cũng là yếu tố cản trở quá trình thay đổi hành vi.

Từ đó, nhóm nghiên cứu kiến nghị tăng cường truyền thông đa kênh đặc biệt là mạng xã hội và truyền hình địa phương để nâng cao hiểu biết về tác hại thuốc lá và lợi ích của môi trường không khói thuốc. Đồng thời, cần mở rộng hệ thống tư vấn và hỗ trợ cai nghiện thuốc lá tại các cơ sở y tế. Hiện tại, Bắc Kạn đã xây dựng 3 phòng tư vấn cai nghiện tại Trung tâm Y tế TP. Bắc Kạn và các huyện Chợ Đồn, Chợ Mới, mô hình cần được nhân rộng.

Nghiên cứu “Thực trạng sử dụng thuốc lá năm 2024” là một trong những hoạt động cụ thể hóa Kế hoạch số 515/KH-UBND ngày 31/7/2023 của UBND tỉnh Bắc Kạn về phòng chống tác hại thuốc lá đến năm 2030. Thông qua đó, tỉnh hướng tới xây dựng cộng đồng sống khỏe mạnh, giảm tỷ lệ mắc bệnh không lây nhiễm và giảm gánh nặng y tế cho xã hội. Đề tài đã được Sở Y tế đánh giá đạt loại khá.

Kết quả từ những nghiên cứu này không chỉ cung cấp số liệu cụ thể, mà còn là cơ sở quan trọng cho việc hoạch định chính sách phù hợp hơn với thực tiễn địa phương. Đồng thời đánh giá đúng tình hình thực tế, góp phần tạo dựng cơ sở khoa học để xây dựng các chương trình can thiệp phù hợp hơn, triển khai đồng bộ giữa các ngành, các cấp và cả cộng đồng./.

Phương Thảo

Nguồn Bắc Kạn: https://baobackan.vn/nghien-cuu-nang-cao-hieu-qua-phong-chong-tac-hai-thuoc-la-post71579.html