'Ngôi sao' xa nhất trên bầu trời lộ bản chất thật

Được Kính viễn vọng không gian Hubble phát hiện vào năm 2022, Earendel được cho là một ngôi sao hình thành chỉ 900 triệu năm sau sự kiện Vụ nổ Big Bang, khi vũ trụ chỉ mới đạt 7% độ tuổi hiện tại.

Hình ảnh về Earendel mà kính viễn vọng ghi nhận đã mất tận 12,9 tỉ năm để đi đến Trái Đất, tức Earendel của quá khứ cách xa Trái Đất tận 12,9 tỉ năm ánh sáng. Do vũ trụ không ngừng giãn nở, nếu Earendel vẫn còn tồn tại, nó đã xa chúng ta tận 28 tỉ năm ánh sáng.

Khoảng cách đó đưa Earendel trở thành ngôi sao xa nhất từng được biết đến.

"Ngôi sao" Earendel, thứ có thể là một cụm sao cầu - Ảnh: NASA/ESA/CSA/STScI

Nhưng một phân tích mới đã cho thấy kỷ lục "ngôi sao xa nhất" có nguy cơ bị tước bỏ: Earendel có thể không phải là một ngôi sao.

Sử dụng dữ liệu quang phổ từ thiết bị NIRSpec của kính viễn vọng không gian James Webb, một nhóm nghiên cứu quốc tế phát hiện ra rằng các đặc điểm quang phổ của Earendel trùng khớp với các đặc điểm quang phổ của các cụm sao cầu trong vũ trụ địa phương.

Vũ trụ địa phương là một thuật ngữ mang tính tương đối, chỉ vùng vũ trụ gần với chúng ta.

"Nếu Earendel thực sự là một cụm sao, điều đó không có gì bất ngờ! Earendel có vẻ khá phù hợp với hình dạng chúng tôi mong đợi về các cụm sao cầu trong vũ trụ địa phương 1 tỉ năm đầu tiên của vũ trụ" - tác giả chính từ Massimo Pascale từ Đại học California ở Berkeley (Mỹ) nói với Live Science.

"Phần mới của nghiên cứu này là quang phổ NIRSpec, cung cấp nhiều chi tiết hơn so với dữ liệu NIRCam" - nhà nghiên cứu Brian Welch từ Trung tâm bay không gian Goddard của NASA, tác giả chính của nghiên cứu về "ngôi sao" Earendel năm 2022 cho biết.

NIRCam cũng là một thiết bị của James Webb, được sử dụng để làm rõ hơn phát hiện ban đầu của Hubble.

Tuy nhiên ông cho rằng điều này vẫn chưa đủ để khẳng định Earendel là cụm sao cầu chứ không phải một ngôi sao đơn lẻ.

"Ở độ phân giải quang phổ của NIRSpec, quang phổ của một ngôi sao thấu kính và một cụm sao có thể rất giống nhau. Do đó, điều quan trọng là phải xem xét tất cả dữ liệu có sẵn khi cố gắng phân loại các vật thể có độ phóng đại cao này" - TS Welch nói.

Cả TS Pascale và TS Welch đều đồng ý rằng chìa khóa để giải quyết bí ẩn về Earendel là theo dõi hiệu ứng thấu kính vi mô, tức cách mà ánh sáng từ Earendel bị biến dạng, phản chiếu thành một hình ảnh khác ở nơi nào đó, khi vô tình đi qua một vật thể có trường hấp dẫn mạnh.

Cho dù nó là cụm sao cầu, đó vẫn là phát hiện rất đáng giá. Cụm sao cầu được coi như một "hóa thạch" của vũ trụ, có thể đem đến cho chúng ta nhiều hiểu biết về buổi bình minh của vũ trụ.

Anh Thư